• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Muayenesi
• Tedavisi
• Önleme
• Seyir

Nedir

Bademcik Çevresi İltihabı

Bademcik çevresi iltihabı boğazda bademcik yakınındaki dokularda meydana gelen apsedir.  Apse hastalık bulaşmış deri veya diğer yumuşak dokularda oluşan bir iltihap birikmesidir.

Apseler ağrıya, şişe ve şiddetliyse boğazın tıkanmasına neden olur. Boğaz tıkalıysa yutmak, konuşmak ve hatta nefes almak zorlaşır.

• Bademcik iltihabı (tonsilitis) diye bilinen bir enfeksiyon yayılarak komşu yumuşak dokularda enfeksiyona neden olursa bademcik çevresi iltihabı meydana gelir.

• Bademcik apseleri esasen yetişkinlerde görülse de nadiren bebeklerde ve küçük çocuklarda da görülebilir.

Belirtileri

Belirtiler

Bademcik çevresi iltihabının ilk belirtisi genellikle bir boğaz ağrısıdır.  Apse gelişirken herhangi bir ateş veya başka bir belirtinin olmadığı bir evre yaşanabilir. Apse oluşumu ile belirtilerin başlaması arasında 2 ila 5 gün gecikme olması rastlanmadık bir durum değildir.

• Ağızda ve boğazda - tipik olarak tek tarafta - şiş bir iltihap bölgesi görülür.
• Küçük dil (boğazın ortasında asılı parmak şeklinde küçük doku) boğazın şiş tarafından uzaklaşmış olabilir.
• Boğazdaki lenf bezleri büyüyebilir ve dokununca acıyabilir.
• Şu diğer belirtiler de görülebilir:
• Tek taraflı şiddeti boğaz ağrısı
• Ağrılı yutkunma
• Ateş ve titreme nöbetleri
• Çene ve boyun kaslarında kas kasılmaları
• Apseyle aynı taraftaki kulakta ağrı
• Sanki ağzınız doluymuş gibi boğuk bir ses
• Tükürüğü yutma zorluğu

Doktora ne zaman görünmeli?

Bademcik çevresi iltihabı olup olmadığınızı anlamak için doktorunuzla telefon yoluyla veya muayenehanesinde görüşünüz.

Eğer boğazınız ağrıyor, yutkunma, nefes alma, konuşma zorluğu çekiyor, salya bırakıyor veya hava yollarında tıkanma anlamına gelebilecek başka herhangi bir belirti gösteriyorsanız, bir hastanenin acil bölümüne ambulans çağırarak gidiniz.

Sebepleri

Sebepler

Bademcik çevresi iltihabı genellikle bademçik iltihabının bir komplikasyonudur. İltihaplanmaya neden olan bakteriler boğaz ağrısına neden olanlarla aynıdır.

Bademcik çevresindeki yumuşak dokuda (genellikle tek tarafta) enfeksiyona en yaygın olarak treptokokkal bakteri neden olur. Doku bundan sonra anaeroblar (oksijensiz yaşayabilen bakteriler) tarafından işgal edilir; bu bakteriler yakınlardaki bezlere girerler.

• Diş enfeksiyonu (mesela periodontit veya jinjivit gibi dişeti enfeksiyonları) bir risk faktörü oluşturabilir. Diğer risk faktörleri şunlardır:
• Kronik bademcik iltihabı
• Bulaşıcı mononükleöz
• Sigara
• Kronik lenfokistik lösemi
• Bademcikte taş veya kalsiyum depozitleri

Muayenesi

Muayene ve Testler

Bademcik çevresi iltihabı genellikle hastalık geçmişinize ve fiziksel muayeneye bakılarak teşhis edilir.  Görülecek kadar büyük olduğunda bademcik iltihabı teşhisini koymak kolaydır.  Doktorunuz ışık ve muhtemelen dili bastıracağı bir alet kullanarak ağzınızın içine bakacaktır. Bademcik yakınlarında boğazın tek tarafında şiş ve kırmızılık genellikle akla apseyi getirir. Doktor içerideki enfeksiyonda iltihap birikmesi olup olmadığını anlamak için eldivenli giymiş olduğu elinin parmağıyla enfeksiyonlu alanı hafifçe yoklayabilir.

• Laboratuvar testleri ve röntgen pek sık kullanılmaz. Bazen röntgen veya ültrason kullanılabilir, bunun nedeni esasen başka bir üst solunum yolları hastalığının olup olmadığını anlamaktır. Üst solunum yolları hastalıkları şunlar olabilir:
• Yiyeceklerin soluk borusuna girmesini engelleyen kulakçık benzeri bir kas yapısı olan epiglotitin iltihaplanması
• Retrofaranjal, boğazın ardındaki dokuda (bademcik çevresi apseleri gibi ama farklı bir yerde meydana gelen) bir iltihap cebi oluşumu
• Bademcik çevresi selüliti, bizzat yumuşak dokunun iltihaplanması (bademcik çevresi iltihabı dokunun altında meydana gelir)
• Doktorunuz bir virüs olan mononükleöz için sizi teste sokabilir. Bazı uzmanlar bademcik çevresi iltihaplarının % 20 kadar önemli bir kısmının mono virüsüyle ilişkili olduğunu ileri sürmektedirler.
• Doktorunuz bakterinin tespit edilmesi için apsedeki cerahatten numene alarak laboratuvara gönderebilir. Bu yapılsa bile, bakterinin tespiti tedavi seçeneğini pek değiştirmez.

Tedavisi

Tedavi

Evde tedavi

Bademcik çevresi iltihabı için evde yapabileceğiniz pek bir şey yoktur. Belirtilerinizi değerlendirmesi ve hemen tedaviye başlaması için doktorunuzu arayınız.

Tıbbi tedavi

Bademcik çevresi iltihabınız varsa doktorunuzun ilk düşüncesi hava yolunun açık tutulması ve düzgün nefes alma olacaktır. Boğazınız tıkalı olduğu için hayatınız tehlike altındaysa, ilk adım cerahatli bölgeye bir iğne sokup düzgün nefes almanızı sağlayacak kadar irini çekmektir.

Hayatınız yakın bir tehlike altında değilse, doktorunuz sürecin acısız olması için elinden geleni yapacaktır. Tıpkı dişçide olduğu gibi apse üzerindeki deriye lokal anestezi şırınga edilecektir ve gerekiyorsa kolunuzdan damar için ağrı kesici veya uyuşturucu zerk edilir.  Doktorunuz şiş iltihap ve kanı almak için vakum kullanır.

• Doktorunuzun sizi tedavi ederken birçok seçeneği vardır:
• İğne çekişi nazikçe apseye bir iğne sokmak ve cerahati şırıngayla çekme yöntemidir.
• Kesik ve kurutma, apseyi iltihabın akması için bir bisturi ile apseyi kesme yöntemidir.
• Herhangi bir nedenle iltihap akmasını vücudunuz kaldıramıyorsa veya bademcikleriniz sık sık iltihaplanıyorsa akut tonsilektomi (bademciklerin ameliyatla alınması) gerekebilir.
• Size bir antibiyotik verilecektir. Antibiyotiğin ilk dozu damar içine zerk edilebilir. Bu tür enfeksiyonlarda en iyi ilaç penisilindir, fakat eğer penisiline alerjiniz varsa, doktorunuza bunu söyleyin ki başka bir antibiyotik kullanılabilsin (erythromycin veya clindamycin diğer alternatifler olabilir).
• Sağlıklıysanız ve apseniz kolayca boşalıyorsa evinize dönebilirsiniz. Çok hastaysanız, yutamıyorsanız veya işi karmaşıklaştıran başka tıbbi sorunlarınız varsa (örneğin şeker hastalığı) hastaneye yatırılabilirsiniz. Çoğunlukla genel anestezi gerektiren küçük çocuklar, hastanede nezarete alınabilirler.

Takip tedavisi

Bademcik çevresi iltihabının ardından bir kulak burun boğaz uzmanıyla kontrol muayene tarihlerini belirleyin. Ayrıca:

• Apseler yeniden nüksetmeye başlarsa, tekrar iltihap alınmasına veya başka bir antibiyotiğe ihtiyacınız olabilir.
• Aşırı kanamanız, yutma veya nefes alma zorluğunuz olursa hemen acil servise başvurun.

Önleme

Önlem

Bademcik çevresi iltihabını önlemenin, riskleri azaltmak dışında, herhangi bir kesin yolu yoktur:  Sigara içmeyin, iyi bir iş hijyenini koruyun, ağız enfeksiyonlarını vakit kaybetmeden tedavi edin.

• Bademcik çevresi iltihabı geliştirirseniz, antibiyotik alarak bademcik çevresi iltihabını engelleyebilirsiniz.  Bununla birlikte apse oluşumu için yakından takip edilmeli ve gerekirse hastaneye kaldırılmalısınız.
• Eğer apse geliştirme riskiniz varsa (örneğin sık sık bademcik iltihabı oluyorsanız) bademcikleriniz alınmasına ihtiyacınız olup olmadığı konusunu doktorunuzla görüşünüz.
• Reçete edilen ilaçlar konusunda da, ilaç almaya başladıktan birkaç gün sonra kendinizi daha iyi hissetseniz de reçete edilen antibiyotiklerin tamamını kullanmalısınız.

Seyir

Hastalığın Seyri

Komplikasyonları olmayan ve tedavisi iyi yapılan bademcik çevresi iltihabı genellikle tümüyle iyileşir. Kronik bademcik iltihabınız yoksa (yani bademcikleriniz devamlı iltihaplanmıyorsa) apsenin nüksetme ihtimali sadece % 10''dur ve bademciklerinizin alınması genelde gerekmez.

Komplikasyonların çoğu diyabetli insanlarda, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde (örneğin AIDS hastaları, kansere veya organ nakline bağlı olarak bağışıklık sistemini bastıran ilaçlar kullanan kişilerde) veya hastalığın ciddiyetini fark edememiş ve tedavi yoluna gitmemiş olan insanlarda gelişmektedir.

• Bademcik çevresi iltihabının önemli komplikasyonları şunlardır:  
• Hava yolunun tıkanması
• Apse erozyonu nedeniyle önemli bir kan damarının kanaması
• Yutkunma güçlüğü nedeniyle dehidrasyon
• Göğüs kemiğinin altındaki dokuların enfeksiyonu
• Zatürree
• Menenjit
• Kan zehirlenmesi