• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonlar
• Testler
• Tedavi
• Yaşam Tarzı
• Destek

Nedir

Nedir?

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) en yaygın vertigo sebeplerinden biridir. Vertigo, kendi etrafınızda dönüyormuşsunuz veya başınız içeriden dönüyormuşçasına ani bir histir.

Benign paroksismal pozisyonel vertigo, hafiften şiddetliye kısa baş dönmesi nöbetleriyle tanımlanır. Benign paroksismal pozisyonel vertigo belirtileri başınızın konumunda özel değişikliklerle, örneğin başınınız aşağı ya da yukarı eğmek, uzanmak, yatakta dönmek veya aniden oturmakla tetiklenir. Ayağa kalkarken veya yürürken dengesiz de hissedebilirsiniz.

Benign paroksismal pozisyonel vertigo can sıkıcı bir sorun olabilmesine rağmen, düşme ihtimallerini artırması haricinde nadiren ciddi bir sorundur. Benign paroksismal pozisyonel vertigo için bir doktor muayenesinde etkili bir tedavi alabilirsiniz.

Belirtiler

Belirtiler

Benign paroksismal pozisyonel vertigo belirtileri (BPPV) şunları içerebilir:

• Baş dönmesi
• Kendinizin veya etrafınızın döndüğü veya hareket ettiği hissi (vertigo)
• Bayılma hissi
• Çalkalanmak
• Denge kaybı
• Vertigo hissiyle bağlantılı bulanık görüş
• Bulantı
• Kusma

BPPV belirti ve işaretleri, genelde bir dakikadan az süren belirtilerle gelip gidebilir. Benign paroksismal pozisyonel vertigo ve diğer vertigo türlerinin nöbetleri bir süreliğine kaybolur, sonra tekrarlar.

BPPV belirtilerini meydana getiren etkinlikler kişiden kişiye değişebilir ama neredeyse her zaman başınızdaki konumda bir değişiklikle ortaya çıkar. Benign paroksismal pozisyonel vertigoyla birlikte genelde anormal ritmik göz hareketleri (göz titremesi) görülür. Nadir olsa da iki kulakta BPPV yaşanması mümkündür (iki taraflı BPPV).

Doktora ne zaman gitmeli?

Genel olarak, açıklanamayan baş dönmesi veya bir haftadan daha fazla sürede periyodik tekrarlanan vertigo yaşıyorsanız doktorla görüşün. Baş dönmesinin ciddi bir hastalığı işaret etmesi yaygın olmamasına rağmen, baş dönmesi veya vertigoyu şunlarla birlikte yaşıyorsanız derhal doktorunuzla görüşün:

• Yeni, farklı veya şiddetli baş ağrısı
• 38°C’den yüksek ateş
• Çift görüş veya görüş kaybı
• İşitme kaybı
• Konuşmada zorluk
• Bacak veya kolda kuvvetsizlik
• Düşmek veya yürümekte zorluk
• Uyuşukluk veya karıncalanma
• Göğüs ağrısı, hızlı ya da yavaş kalp atışı

Yukarıda listelenen belirtiler daha ciddi bir sorunu, örneğin inme veya bir kalp durumu gibi işaret edebilir.

Sebepler

Sebepler

Vakaların neredeyse yarısında doktorlar BPPV’nin belirli bir sebebini bulamıyorlar.

Bir sebep belirlenebildiğinde BPPV genelde başınıza hafif veya ciddi bir darbeyle ilişkilidir. BPPV’nin daha az yaygın sebepleri arasında içkulağınıza zarar veren bozukluklar veya nadiren, kulak ameliyatı ya da uzun süre sırt üstü konumlanma sırasında meydana gelen hasarlar bulunur.

Kulağın rolü

Kulağınızın içinde vestibüler labirent denilen küçük bir organ vardır. Sıvı ve başınızın hareketini denetleyen ince, kıl gibi sensorlar bulunan üç kavisli yapıyı (yarı dairesel kanallar) kapsar. Kulağınızdaki başka yapılar (otolit organlar/kulak taşı organları) da başınızın -yukarı ve aşağı, sağa ve sola, ileri ve geri- hareketlerini ve başınızın yerçekimiyle ilişkili konumunu denetler. Bu otolit organlar -ütrikül ve sakül (torbacık ve kesecik)- sizi hareket ve yerçekimine hassas kılan kristaller içerir.

Çeşitli sebeplerden dolayı bu kristaller yerlerinden çıkabilir. Yerlerinden çıktıklarında yarı dairesel kanallardan birine girebilir, özellikle de uzanıyorsanız. Bu, yarı dairesel kanalın normalde tepki vermediği baş konum değişikliklerine hassaslaşmasına yol açar. Sonuç olara, başınız döner.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Benign paroksismal pozisyonel vertigo sıklıkla 60 yaş ve üstü kişilerde meydana gelir ama her yaşta görülebilir. Yaşlanma dışında benign paroksismal pozisyonel vertigo riskinizi artırabilecek kesin faktörler yoktur. Ama önceden bir baş zedelenmesi veya kulağınızdaki denge organlarında herhangi başka bozukluk sizi BPPV’ye daha yatkın yapabilir.

Komplikasyonlar

Komplikasyonlar

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) rahatsızlık vermesine rağmen komplikasyona pek neden olmaz. Nadir vakalarda, ciddi, kalıcı BPPV sık sık kusmanıza neden olursa dehidrasyon riski altında olabilirsiniz.

Testler

Testler

Doktorunuz, baş dönmenizin sebebini belirlemek için bir dizi test yapabilir. Fiziksel muayene sırasında doktorunuz muhtemelen şunlara bakar:

• Göz veya baş hareketleriyle desteklenen, ardından bir dakikadan kısa sürede azalan belirtiler
• Başınız bir yana dönük ve muayene yatağının ucunun üstünde hafif eğilmiş halde sırt üstü uzandığınızda meydana gelen belirli göz hareketleriyle baş dönmesi
• Gözlerinizin bir yandan diğer yana istemsiz hareketleri (göz titremesi)
• Göz hareketlerini kontrol edememe

Belirtilerinizin sebebine tanı koymak zorsa doktorunuz şu ek testleri isteyebilir:

• Elektronistagmografi (ENG) veya videonistagmografi (VNG). Bu testin amacı anormal göz hareketini tespit etmektir. (Elektrotlar kullanan) ENG veya (küçük kameralar kullanan) VNG, başınız farklı konumlarda yerleştirilmiş veya denge organlarınız su ya da havayla uyarılmışken istemsiz göz hareketlerini ölçerek baş dönmesi içkulak hastalığına bağlıysa tespit etmeye yardımcı olabilir. Başka testler, kolay ve zor koşullarda dik bir pozisyon sağlama yeteneğinizi ölçer.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI). Bu teknik, manyetik alan ve radyo dalgalarını kullanarak başınızın ve vücudunuzun kesitsel görüntülerini yaratır. Doktorunuz bir dizi durumu belirlemek ve tanılamak için bu görüntüleri kullanabilir. MRI, akustik nöromayı –içkulaktan beyne ses ve denge bilgisi taşıyan sinirin kanserli olmayan bir beyin tümörünü- veya vertigo sebebi olabilecek diğer lezyonları hariç bırakmak için kullanılabilir.

Tedavi

Tedavi

Benign paroksismal pozisyonel vertigoyu (BPPV) dindirmek için doktorunuz, odyologunuz veya fizik tedavi uzmanınız sizi kanalit repozisyon işlemi diye bilinen bir dizi hareketle tedavi edebilir.

Kanalit repozisyonu

Doktorunuzun muayenehanesinde uygulanan kanalit repozisyon işlemi, başınızı konumlamak için birkaç basit ve yavaş manevrayı içerir. Amaç, parçacıkları içkulağınızdaki sıvı dolu yarı dairesel kanallardan, otolitkulağınızdaki otolit organlardan (ürtiküllerden) birinw ev sahipliği yapan ince kese benzeri açık alana (vestibüle), yani bu parçacıkların soruna yol açmadığı ve daha kolay içeri alındığı yere hareket ettirmektir. Her pozisyon, bütün belirtiler veya göz hareketleri durana kadar yaklaşık 30 saniye tutulur. Bu işlem bir iki tedaviden sonra genelde etkilidir.

İşlemden sonra hızla yatmaktan veya günün geri kalanında tedavi edilen kulağı omuz seviyesinden aşağı koymaktan kaçının. İşlemden sonraki ilk gece, uyurken başınızı n birkaç yastıkla yukarı kaldırmalısınız. Bu, parçacıkların labirentinizden hareket edip vestibülünüze yerleşmesine ve içkulağınızdaki sıvılar tarafından yeniden içeri alınmasına zaman sağlar.

Muayenehane işleminden sonraki sabahta, kısıtlamalarınız kalkacak ve doktorunuz tarafından yönetilen kişisel bakıma başlayacaksınız. Doktor muhtemelen kanalit repozisyon işlemini kendi kendinize nasıl uygulayacağınızı öğretecek, böylece yeniden kontrol için muayenehaneye gelmeden önce kendiniz yapabileceksiniz.

Cerrahi alternatif

Kanalit repozisyonunun etkili olmadığı nadir durumlarda doktorunuz, kulağınızda baş dönmesine neden olan kısmı tıkamak için kemik tıpa kullanılan cerrahi bir işlem önerebilir. Tıpa, kulağınızdaki yarı dairesel kanalın genel olarak parçacık hareketlerine veya baş hareketlerine karşılık vermesini önler. Kanal tıkama ameliyatının başarı oranı %90’dan yüksektir.

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzı

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) ile ilişkili baş dönmesi yaşıyorsanız şu ipuçlarını göz önünde bulundurun:

• Dengenizi kaybetme ihtimaline karşı tetikte olun, düşmeye ve ciddi yaralanmalara neden olabilir.
• Başınız döndüğünde hemen oturun.
• Gece uyanıyorsanız iyi aydınlatma kullanın.
• Düşme riski altındaysanız baston kullanın.
• Belirtilerinizi etkin biçimde kontrol altına almak için doktorunuzla birlikte çalışın.

BPPV başarılı bir tedaviden sonra bile nüksedebilir. Neyse ki, tedavisi olmamasına rağmen fizik terapi ve evde tedavilerle kontrol altına alınabilir.

Destek

Destek

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) ile yaşamak zor olabilir. Aileniz ve arkadaşlarınızla ilişkilerinizi, işteki üretkenliğinizi ve yaşamınızın genel kalitesini etkileyebilir. Bir destek grubunda cesaret ve anlayış bulabilirsiniz.

Destek grupları herkese göre olmasa da iyi bilgi kaynakları olabilir. Grup üyeleri genelde özel baş etme teknikleri bilirler ve kendi deneyimlerini paylaşırlar. İlgilenirseniz doktorunuz size yakınlarınızda bir grup önerebilir.