• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Böbrek Alımı (Nefrektomi)

Böbrek alımı, bir böbreğin tümüyle çıkarılıp alındığı cerrahi işlemdir.

Cerrah, böbreğin tamamını aldığı zaman işlem tam ya da radikal böbrek alımı (nefrektomi) olarak adlandırılır. Kısmen böbrek alımında cerrah, böbrekteki hastalıklı dokuları alır ve sağlıklı dokuları yerinde bırakır.

Böbrek alımı, büyük çoğunlukla böbrek kanseri tedavisinde, ağır şekilde hasara uğramış veya işlevini yitirecek kadar hastalanmış böbreğin çıkarılmasında uygulanır. İşlem, karında tek bir büyük kesik yoluyla ya da yan tarafın kesilmesiyle (açık böbrek alımı) yapılabileceği gibi, karında bir dizi küçük kesik (laparoskopik böbrek alımı) yoluyla da uygulanabilir.

Verici böbrek alımı ise, fonksiyonu süren bir böbreğe ihtiyacı olan hastaya nakledilmek üzere sağlıklı bir böbreğin alınması işlemidir.

Niçin Yapılır

Niçin Yapılır?

Böbrek alımı ya hastalıklı bir böbreği almak ya da organ nakli amacıyla böbrek sağlamak için yapılır.

Böbrek fonksiyonu

Çoğu insanın iki böbreği vardır ve yukarı karın bölgesinin arkasına yakın bir bölgede (böğürlerde) konumlanmışlardır. Böbrekler birçok görevi yerine getirirler. Bunlar:

• Kandaki fazla sıvıyı ve atıkları süzmek
• İdrar üretmek
• Kan dolaşımında yeterli ve uygun mineral seviyesini sağlamak
• Hormon üreterek dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerine etkide bulunmak ve tansiyonu düzenlemek

Kanser tedavisi

Nefrektomi çoğu kez, böbrekteki anormal doku büyümesi ya da kanserli tümörleri almak için uygulanır. Yetişkinlerdeki en yaygın böbrek kanseri, böbrekte epitel hücre kanseridir (renal cell carcinoma). Bu kanser böbreğinizin içini kaplayan küçük borucukların hücrelerinde başlar. Çocuklarda ise, daha çok ‘Wilms tümör’ olarak adlandırılan ve muhtemelen böbrek hücrelerinin yeterince gelişmemesinden kaynaklanan kanser görülür.

Böbrekten ne kadar dokunun alınacağına karar verilmesi aşağıdaki faktörlere bağlıdır:

• Tümörün böbrekle sınırlı kalıp kalmaması
• Birden fazla tümör olup olmaması
• Böbreğin ne kadarının etkilendiği
• Kanserin böbrek yakınındaki dokuları etkileyip etkilemediği
• Diğer böbreğin ne kadar iyi fonksiyon gösterdiği

Cerrah, kararını görüntüleme testlerinin sonuçlarına dayanarak verir. Bu testler şunları kapsar:

• Ultrason; ses dalgaları kullanılarak yumuşak dokuların görüntülerinin üretilmesi
• Bilgisayarlı tomografi (computerized tomography-CT); yumuşak dokuların ince kesitlerinin görüntülerini oluşturan özel bir röntgen (X-ray) tekniği.
• Manyetik rezonans görüntülemesi ( magnetic resonance imaging-MRI); kesit görüntüleri ya da üç boyutlu (3-D) görüntü elde etmek için manyetik alan ve radyo dalgaları kullanan işlem.

Diğer sorunların tedavisi için

Bir çarpma nedeniyle ya da başka hastalıklardan dolayı ağır şekilde hasara uğramış, yaralı ya da fonksiyonunu yitirmiş böbrek dokularının, kısmen ya da radikal nefrektomi ile alınması gerekebilir.

Vericiden böbrek alımı

Böbrek fonksiyonları iyi olan, sağlıklı ve yüksek tansiyon ya da diyabet gibi hastalık riskleri düşük kişiler, böbrek nakline ihtiyacı olan hastalara böbrek vermek için son derece elverişli adaylardır. Yaşayan bir vericiden böbrek alan böbrek hastalarının hayatta kalma şansı, ölmüş bir insandan böbrek alanlardan daha fazladır.

Riskler

Riskler

Böbrek alımının uzun dönemli komplikasyonları, fonksiyonu iyi olan iki tam böbrekle yaşamanın potansiyel problemleriyle bağlantılıdır. Böbrek alımı sonrasında genel böbrek fonksiyonu az olmasına karşın, kalan böbrek dokuları sağlıklı bir yaşam için yeterli derecede iyi çalışır.

Uzun dönemde böbrek fonksiyonlarının azalması sorununun ortaya çıkmasının nedenleri şunlardır:

• Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
• Kronik böbrek hastalıkları

Nasıl Hazırlanacaksınız

Hazırlık

Ameliyat öncesinde cerrahınızla ve diğer sağlık hizmeti veren ekiple, sizin için mevcut olan seçenekleri tartışın. Soracağınız sorular şunları içerebilir:

• Laparoskopik böbrek alımına mı yoksa açık böbrek alınımına mı ihtiyacım var?
• Kısmi mi yoksa radikal nefrektomiye mi (böbreğin tamamının alınması) ihtiyacım var?
• Eğer kısmi nefrektomi planlanmışsa bile radikal nefrektomiye ihtiyaç duyulma olasılığı ne kadardır?
• Eğer ameliyat kanser tedavisi içinse, ihtiyaç duyabileceğim diğer ilişkili işlemler ya da tedaviler nelerdir?

Hastanede kalışın planlanması

Yapılacak işlemin türüne bağlı olarak, bir ila üç gün hastanede kalmaya hazırlanın. Cerrahınıza ve size hizmet veren sağlık profesyonellerine, muhtemel iyileşme sürenizi sorun.

Ameliyata hazırlık

Muhtemelen ameliyat öncesindeki gün ve ameliyat günü ne yapacağınıza ilişkin hastane personelinden talimatlar alacaksınız. Aşağıdaki soruların tümüne cevap almayı hedefleyin:

• Ne zaman diyet yapmaya başlayacağım?
• Reçeteli ilaçlarımı alabilir miyim?
• Eğer öyleyse bir dozu ameliyata hangi yakınlıkta alabilirim?
• Hangi reçetesiz ilaçlardan kaçınmalıyım?
• Ne zaman hastanede olmam gerekiyor?

Verici böbrek alımının planlanması

Eğer böbrek nakli için bir böbreğinizi vermeyi planlıyorsanız, uygun bir verici adayı olduğunuzun belirlenmesi gerekir. Bunun için birçok teste tabi tutulacaksınız. Böbrek vermenin kriterleri şunlardır:

• 18 yaşından büyük olmak
• Nakil alıcısının kan türüyle uyumluluk
• Genel olarak sağlıklı olmak
• İyi fonksiyonları olan iki böbreğe sahip olmak
• Yüksek tansiyon, böbrek hastalığı, diyabet, kalp ve damara ilişkin önemli bir risk faktörü ya da kansere ilişkin bir öykünüzün olmaması
• İstikrarlı zihin sağlığı

Neler Yaşayacaksınız

Neler Bekleyebilirsiniz?

Ameliyattan önce genel anestezi alacaksınız ve işlemin tamamı süresince bilinçsiz olacaksınız. Muhtemelen size, mesanenizden idrarınızı boşaltmak için ‘üriner kateter’ olarak adlandırılan bir boru takılacak.

İşlem sırasında

Nefrektominin belirli özellikleri, ameliyatın nasıl uygulandığına ve böbreğin ne kadarının alındığına göre değişir. İşlemdeki varyasyonlar şunlardır:

• Açık ameliyat. Eğer açık nefrektomi uygulanıyorsa, cerrahınız ya karnınıza ya da böğrünüze 25 ila50 santimetre uzunluğunda bir kesik atacak. Cerrahın alt kaburganızı alması gerekebilir.
• Laparoskopik ameliyat. Eğer laparoskopik nefrektomi uygulanıyorsa ya da minimal ‘invasiv’ bir ameliyatsa, cerrah karnınızda küçük kesiler açarak, video kamera ve küçük cerrahi aletlerle donatılmış, çubuğa benzeyen cihazları bu kesilerden karnınıza sokar. Böbreğin tamamının alınması için çok daha geniş bir açıklığa ihtiyaç vardır.
• Robot destekli laparoskopik ameliyat. Cerrah laparoskopik böbrek alımını gerçekleştirmek için robotik bir sistem kullanabilir. Robotik aletler çok küçük kesik gerektirir ve hastalıklı dokuların kusursuz bir şekilde temizlenmesine olanak sağlayacak daha iyi görüntüler ortaya çıkarır.
• Radikal böbrek alımı (nefrektomi). Eğer radikal nefrektomi uygulanıyorsa, cerrah böbreğin tamamını, etrafındaki yağlı dokuları ve böbreği mesaneye bağlayan tüpün (üriter) bir kısmını alır. Cerrah, eğer tümör böbreküstü bezine yakınsa veya onu da kapsıyorsa, böbreğin üzerindeki böbrek üstü bezini de alabilir.
• Kısmi böbrek alımı. Böbrek koruma ameliyatı olarak da adlandırılan kısmi nefrektominin amacı; kanserli tümörü ya da hasta dokuları almak ve sağlıklı böbrek dokularını mümkün olduğunca yerinde bırakmaktır.

Sonuçlar

Sonuçlar

Nefrektominiz gerçekleştikten sonra, cerrahınızla, kanser uzmanınızla (onkolog) veya diğer sağlık ekibinizle, şu sorunlar hakkında konuşmak isteyebilirsiniz:

• Kanserin ya da hastalıklı dokuların tamamını almanız mümkün olabildi mi?
• Böbreğin ne kadarı alındı?
• Eğer kanser diğer organlara yayıldıysa, başka tedaviler görmem gerekecek mi?
• Böbrek fonksiyonlarımın hangi sıklıkta gözlenmesi gerekiyor?

Böbrek fonksiyonlarının gözlenmesi

Çoğu insan, sadece bir böbrekle ya da bir tam böbrek ve ikincisinin yarısıyla son derece iyi idare edebilir. Muhtemelen, böbrek fonksiyonlarınıza ilişkin aşağıdakilerin yıllık kontrollerinin yapılması gerekecektir:

• Tansiyon. Tansiyonun dikkatli şekilde gözlenmesi önemlidir. Çünkü azalmış böbrek fonksiyonu tansiyonu yükseltebilir ve yüksek tansiyon da böbreği tahrip edebilir.
• İdrarda protein seviyesi. İdrarda protein seviyesinin yüksek olması (proteinüri), böbrekteki hasarını ve böbrek fonksiyonunun kötüleştiğini gösterir.
• Atık filtrasyonu. Glomerüler filtrasyon oranı, böbreğinizin ne kadar verimli süzme gerçekleştirdiğinin ölçüsüdür. Test genellikle kan örneğiyle yapılır. Düşük filtrasyon oranı, böbrek fonksiyonlarının azaldığını gösterir.

Böbreğinizin kalanının bakımı

Ameliyattan sonra kalan böbreğinizin ya da bir kısmı alınan böbreğinizin bakımının yapılması gerekecektir. Böbrek fonksiyonlarının iyi bir şekilde devam etmesine yardım etmek için şu önerileri dikkate alın:

• Eğer doktor tansiyonunuzu düşürmek için ilaç yazdıysa, söylendiği gibi kullanın.
• Sebze, meyve, tam tahıllar ve az yağlı gıdalar içeren sağlıklı bir beslenme diyeti takip edin.
• Günlük tuz alımınızı sınırlayın.
• Paketli yiyeceklerde ne kadar tuz (sodyum) olduğuna dikkat edin.
• Böbreğinizi yorabilecek yüksek proteinli gıdalardan kaçının.
•  Alkol ya da kafeinli içecekler içiyorsanız bunu ölçülü şekilde yapın. Doktorunuz alkol ya da kafeinli içecekleri diyetinizden çıkarabilir.
• Düzenli olarak egzersiz yapın.
• Kalan böbreğinizi yaralamaktan kaçının, temaslı sporlardan kaçının ve çarpışma ya da düşme ihtimali olan herhangi bir spor etkinliğine katılırken korunma giysileri ve donanımı kullanın.