Çift Kutuplu Rahatsızlık (Bipolar Bozukluk) Nedir?

Manik depresyon da denilen çift kutuplu rahatsızlık ruh halinde uç değişmelere neden olan ve insanı şaşkınlığa sürükleyen bir rahatsızlıktır. Hastalar tıpkı ağır çekimde hareket eden bir hız trenine binmiş gibi haftaları dünyanın zirvesinde geçirip sonra depresyonun acımasız derinlerine dalabilirler. Enerjik ve çökkün hissedilen ruh hallerinin ne kadar sürdüğü ise kişiden kişiye büyük değişiklik gösterir. Gelişmiş ülkelerde her yıl nüfusun yüzde 2''sine bu hastalık teşhisi konmaktadır.

Çöküntü Aşamasının Belirtileri

çift kutuplu rahatsızlığı olan bir insan tedavi edilmezse şiddetli depresyon dönemleri yaşayabilir. üzüntü, anksiyete, enerji kaybı, umutsuzluk ve zor konsantre olma gibi belirtiler olur. Hastalar bir zamanlar çok sevdikleri faaliyetlere olan ilgilerini yitirebilirler. Kilo kaybedebilir veya alabilirler, çok az veya çok fazla uyuyabilirler ve intiharı düşünebilirler.

Manik Aşamanın Belirtileri

Manik aşamada hastalar öförik (aşırı çoşkulu) hissedebilir ve güçlerinin her şeye yetebileceğine inanabilirler. Bu ruh hali şişkin bir özgüvene, kızgınlığa, daha az uyku ihtiyacı duymaya, daha konuşkan olmaya, dikkatin kolay dağılmasına ve düşüncelerin kafaya yarışır gibi hızla gelmesine neden olabilir. Alışveriş çılgınlıkları, cinsel maceralar, hızlı araba sürme, madde istismarı gibi yerinde duramama davranışları yaygındır. Bir hafta boyunca hemen her gün bu belirtileri olmak manik bir evreyi işaret edebilir.

Çift Kutuplu 1 İle Çift Kutuplu 2

1. tip çift kutuplu hastalığı olan insanlar, manik evreler veya karışık evreler ve bir veya daha fazla çöküntü evreleri yaşarlar. 2. tip çift kutuplu rahatsızlığı olan insanların şiddetli çöküntü evreleri vardır, manya çok az görülür; bunlar manyadan daha az şiddetli olan ve bir haftadan daha kısa süren hipomanya dönemleri yaşarlar. Hastalar bu evrelerinde hayatı bir şölen gibi yaşıyor görünebilir, esprili ve büyüleyici olabilir. Aile üyeleri ve arkadaşlar ruh hali değişimlerini görse de hastalar kendilerini iyi hissedebilir ve bu evrede pek sorun yaşamayabilir. Ancak hipomanya manyaya veya depresyona yol açabilir.

Karışık Evreler

Karışık evresi olan insanlar depresyonu ve manyayı aynı anda yaşarlar. Bunlar en sevilen işi yaparken üzüntü veya çok enerjik hissetme gibi beklenmedik davranışlar sergilerler. çift kutuplu rahatsızlığı genç yaşta, hatta buluğ çağında ortaya çıkan insanlarda karışık evre daha yaygın olarak görülür. Fakat bazı uzmanlar çift kutuplu rahatsızlık hastalarının yüzde 70''inin karışık evreler yaşadığını ileri sürmektedir.

Çift Kutuplu Rahatsızlığın Sebepleri

Doktorlar çift kutuplu rahatsızlığa gerçekte neyin sebep olduğundan emin değiller. Yaygın kabul gören bir teoriye göre beyin kimyasallarının seviyeleri anormal bir şekilde artıp azalmaktadır. Belli kimyasalların düzeyi çok yüksek olduğunda hasta manya yaşar. Seviyeler çok azaldığında sonuç depresyon olabilir.

Kimler Risk Altında?

Çift kutuplu rahatsızlık erkekleri ve kadınları eşit ölçüde etkilemektedir. Birçok vakada ilk belirtiler 15 ila 30 yaş arasında ortaya çıkmaktadır. Aile üyelerinden, özellikle birinci derece akrabalardan birine aynı hastalığın teşhisi konmuş insanların riski daha yüksektir, ancak doktorlar bu hastalık için yalnızca genleri sorumlu tutamayacağımızı düşünüyorlar. Stresli bir olay, madde istismarı veya başka bir bilinmeyen faktör yükselme ve çökme evrelerini tetikleyebilir.

Gündelik Hayat Ve Çift Kutuplu Rahatsızlık

Çift kutuplu rahatsızlık işte ve evde sizi amaçlarınıza ulaşmaktan alıkoyabilir. Yapılan bir araştırmaya göre hastaların yüzde 88''i hastalığın kariyerleri önünde önemli bir engel oluşturduğunu söylemiştir. Önceden tahmin edilemeyen ruh hali değişimleri hastalar ile iş arkadaşları ve sevdikleri arasına bir duvar örebilir. Özellikle manik evreler aileyi veya dostları korkutabilir. Çift kutuplu rahatsızlığı olan insanlar ayrıca endişe bozuklukları geliştirme açısından da daha büyük bir risk altındadır.

Çift Kutuplu Rahatsızlık Ve Madde İstismarı

Çift kutuplu rahatsızlığı olan insanların yaklaşık yüzde 60''ının alkol veya uyuşturucularla ilgili problemleri vardır. Hastalar ruh halleri değişimlerinin rahatsızlık veren belirtilerini hafifletmek için alkol veya uyuşturucu kullanabilir. Bu durum özellikle manik evrede daha yaygındır.

Çift Kutuplu Rahatsızlık Ve İntihar

Çift kutuplu rahatsızlığı olan insanların intihara girişme riskleri normal insanlarınkinin 10 ila 20 katı daha fazladır. İntihar hakkında konuşmak, riskli davranışlarla ölümü davet etmek ve vasiyetini hazırlamak gibi uyarı işaretleri vardır. İntihardan bahseden veya intihara yatkın görünen herkes ciddiye alınmalıdır. Böyle bir durumda alo intihar hatlarından birini aramaktan çekinmeyin. Eğer intihar etme planınız varsa hemen tedavi için bir acil servise gidiniz.

Çift Kutuplu Rahatsızlığı Teşhis Etmek

Çift kutuplu rahatsızlığı teşhis etmede hayati bir adım, aşırı ruh hallerine neden olabilecek diğer olası sebepleri elemektir. Bu olası sebepler beyin enfeksiyonu ve diğer nörolojik bozukluklar, madde istismarı, tiroit problemleri, HIV, DEHB, bazı ilaçların yan etkileri ve diğer psikiyatrik bozukluklardır. Çift kutuplu rahatsızlığı ölçecek bir laboratuar testi yoktur. Psikiyatr genellikle hastanın ruh halini ve diğer belirtilerini inceleyerek ve geçmiş bilgisine başvurarak teşhiste bulunur.

Çift Kutuplu Rahatsızlık İçin Konuşma Terapisi

Konuşma terapisi, hastaların ilaçları kullanmaya devam etmesine ve bozukluğun aile ve iş hayatı üzerindeki etkileriyle mücadele etmesine yardımcı olabilir. Bilişsel davranışsal terapi, ruh halleri değişimlerine eşlik eden davranış ve düşünceleri değiştirmeye odaklanır. Kişiler arası terapi, çift kutuplu rahatsızlığın kişisel ilişkiler üzerine getirdiği yükü hafifletmeyi amaçlar. Sosyal ritim terapisi, hastaların günlük rutinler geliştirip bu rutinleri korumasına yardım eder.

Çift Kutuplu Rahatsızlık İçin Hayat Tarzı İpuçları

Sağlam bir rutin tesis etmek çift kutuplu rahatsızlığın idare edilmesine yardımcı olabilir. Rutinler yeterli uyku, düzenli öğünler ve egzersizler içermelidir. Alkol ve hafif uyuşturucular belirtileri kötüleştirdiği için bunlardan kaçınılmalıdır. Hastalar ayrıca manya ve depresyonla ilgili kişisel erken uyarı sinyallerini öğrenmelidir. Bu işaretleri tanımak, bir evre kontrol dışına çıkmadan önce yardım almalarını sağlar.

Arkadaşların Ve Aile Üyelerinin Eğitilmesi

Arkadaşlar ve aile üyeleri, çift kutuplu bozukluğu ilk başlarda anlamayabilir. Depresif epizotlar onların kafasını karıştırırken manik evrelerden korkabilirler. Eğer hastalar hastalığı ve onları nasıl etkilediğini anlatmak için gayret gösterirlerse yakınlar daha şevkatli olabilirler. Sağlam bir destek sistemine sahip olmak çift kutuplu rahatsızlığı olan insanların kendilerini daha az yalnız hissetmelerine ve hastalıklarını idare etme isteklerinin artmasına yardım eder.

Yardıma İhtiyaç Duyan Biri Varsa

Çift kutuplu bozukluğu olan birçok insan problemi olduğunu fark etmez ve yardım almaktan kaçar. Eğer böyle bir aile üyeniz veya arkadaşınız varsa, işte konuyu açmak için kimi ipuçları. Dünyada milyonlarca insanın çift kutuplu rahatsızlığı olduğunu işaret edin, bunun kişilik bozukluğu olmadığını, tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu anlatın. Hasta bilsin ki aşırı ruh hali değişimlerinin tıbbi bir açıklaması vardır ve etkili tedaviler mevcuttur.
İLGİLİ MAKALE

Çift Kutuplu (Bipolar) Bozukluk Hakkında 12 Yanlış İnanış

Op. Dr. Yeşim YERÇOK

Yeni evli ciftiz iliskiye girdigiiz halde kanama olmadi zarin bozuldugunu nasil anlariz... devamı