• İçindekiler
• Nedir?
• Sebepleri
• Belirtileri
• Teşhisi
• Tedavisi

Nedir?

• Çocuğunuz yoğun duygu durumu değişikliklerinden geçiyor mu?
• Çift kutuplu bozukluk nedir?
• Kimler bipolar bozukluğa yakalanır?
• Çift kutuplu bozukluk çocuklarda ve gençlerde, yetişkinlerden nasıl farklıdır?
• Çift kutuplu bozukluğun sebebi nedir?
• Çift kutuplu bozukluğun semptomları nelerdir?
• Çift kutuplu bozukluğu olan çocukların ve gençlerin başka sorunları var mıdır?
• Çift kutuplu bozukluk nasıl teşhis edilir?
• Çift kutuplu bozukluk nasıl tedavi edilir?
• İlaç tedavisi
• Terapi
• Çocuklar ve gençler tedaviden ne beklerler?
• Çocuğuma nasıl yardım edebilirim?
• Krizde bir çocuk veya genç tanıyorum. Ne yapacağım?

Çocuğunuz yoğun duygu durumlarından mı geçiyor?

Çocuğunuzun aşırı davranış değişiklikleri de var mı? Çocuğunuz bazen çok fazla heyecanlanıyor ya da aptalca mı davranıyor? Diğer zamanlarda oldukça üzgün olduğunu mu fark ediyorsunuz? Değişimler, çocuğunuzun okulda veya evde davranışlarını etkiliyor mu?

Bu tür davranışlar, bazı çocuklarda ve gençlerde ciddi bir zihinsel rahatsızlık olan çift kutuplu bozukluk belirtisi olabilir.

Çift kutuplu bozukluk nedir?

Çift kutuplu bozukluk (iki uçlu veya iki kutuplu bozukluk), ciddi bir beyin rahatsızlığıdır. Buna manik-depresif rahatsızlık da denir. Bipolar bozukluğu olan çocuklar alışılmadık duygu durumu değişimleri yaşarlar. Bazen çok mutlu ve ‘zinde’ hissederler, normalden çok daha fazla aktiftirler ki buna mani denir. Ve bazen de çok üzgün ve ‘çökmüş’ hissederler, normalden daha az aktiftirler. Buna da depresyon denir.

Çift kutuplu bozukluk her çocuğun geçirdiği normal iyi ve kötü günlerle aynı değildir. Hastalığın semptomları bundan çok daha güçlüdür. Rahatsızlık, çocuğun okulda başarılı olmasını veya arkadaşları ve aile üyeleriyle geçinmesini zorlaştırabilir. Rahatsızlık bazı durumlarda tehlikeli bile olabilir. Çift kutuplu bozukluğu olan bazı genç insanlar kendilerini incitmeyi veya intihara girişmeyi deneyebilirler.

Çift kutuplu bozukluğu olan çocuklar ve gençler tedavi edilmelidirler. Yardımla belirtileri idare edebilir ve başarılı yaşamlar sürebilirler.

Kimler çift kutuplu bozukluğa yakalanır?

Herkes bipolar bozukluğa yakalanabilir, çocuklar ve gençler dahil. Fakat bipolar bozukluğu olan çoğu insan hastalığı ergenlik döneminin sonlarına doğru geliştirir. Rahatsızlık genellikle bir yaşam boyu sürer.

Çocuklarda ve gençlerde çift kutuplu bozukluk yetişkinlerden nasıl farklıdır?

Çocuklar rahatsızlığa yakalandığında buna erken başlangıçlı bipolar bozukluk denir. Bu tip rahatsızlık, gençlerde ve yetişkinlerdeki bipolar bozukluktan daha şiddetli olabilir. Ayrıca bipolar bozukluğu olan gençler rahatsızlığı olan yetişkinlereden daha sık semptom yaşayabilir ve daha sık aralıklarla duygu durumu değiştirebilirler.

Sebepleri

Çift kutuplu bozukluğun sebebi nedir?

Çift kutuplu bozukluğa birkaç faktör katkıda bulunabilir, bunlar arasında şunlar vardır:

• Genler, çünkü hastalık aileden gelir. Ailelerinde bipolar bozukluk olan çocukların rahatsızlığa yakalanma olasılıkları diğer çocuklardan daha yüksektir.
• Anormal beyin yapısı ve işleyişi.
• Anksiyete bozukluğu. Anksiyete bozukluğu olan çocukların çift kutuplu bozukluğa yakalanma olasılıkları daha fazladır.

Çift kutuplu bozukluğun sebepleri her zaman net değildir. Bilim adamları olası sebepler ve risk faktörleri hakkında daha fazla şey bulmak için çalışıyorlar. Araştırmalar, doktorların kişinin bipolar bozukluğa yakalanıp yakalanmayacağını tahmin etmesine yardımcı olabilir. Bazı insanlarda hastalığı önlemede bir gün doktorlara yardımcı olabilir.

Belirtileri

Çift kutuplu bozukluğun belirtileri nelerdir?

Çift kutuplu duygudurum değişikliklerine ‘duygu durumu nöbetleri’ denir. Çocuğunuzun manik nöbetleri, depresif nöbetleri veya ‘karışık’ nöbetleri olabilir. Karışık bir nöbette hem manik hem depresif semptomlar olabilir. Bipolar bozukluğu olan çocuklar ve gençlerde bu hastalığı olan yetişkinlere oranla daha çok karışık nöbetler görülebilir.

Duygudurum nöbetleri bir veya iki hafta -bazen daha uzun- sürebilir. Nöbet sırasında belirtiler gün boyu veya günün büyük bir kısmında sürebilir.

Duygudurum nöbetleri yoğundur. Duygular kuvvetlidir ve davranış ve enerji seviyelerinde aşırı değişikliklerle gerçekleşir.

Manik nöbet geçiren çocuklarda ve gençlerde şunlar olabilir:

• Alışılmadık bir şekilde çok mutlu olmak veya aptalca davranmak
• Çok çabuk öfekelenmek
• Birçok farklı şey hakkında gerçekten hızlı konuşmak
• Uyumakta zorluk çekmek ama yorgun hissetmemek
• Odaklanmakta zorlanmak
• Seks hakkında daha sık konuşmak ve düşünmek
• Riskli şeyler yapmak

Depresif nöbet geçiren çocuklar ve gençlerde aşağıdakiler olabilir:

• Çok üzgün hissetmek
• Karın ağrıları ve baş ağrıları gibi ağrıdan çok şikayet etmek
• Çok az uyumak veya çok fazla uyumak
• Suçlu ve değersiz hissetmek
• Çok az veya çok fazla yemek
• Çok az enerjisi olmak ve eğlenceli aktivitelerle ilgilenmemek
• Ölümü veya intiharı düşünmek

Çift kutuplu bozukluğu olan çocukların ve gençlerin başka sorunları da olur mu?

Genç insanlarda çift kutuplu bozukluk birkaç problemle eşzamanlı olarak görülebilir.

• Madde suistimali. Bipolar bozukluğu olan hem yetişkinler hem de çocuklarda alkol ve uyuşturucu kullanma riski daha fazladır.
• Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu, veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB). Çift kutuplu bozukluğu ve DEHB’si olan çocuklar odaklanmakta zorlanırlar.
• Ayrılma endişesi gibi endişe problemleri..
• Diğer zihinsel rahatsızlıklar, mesela depresyon. Bazı zihinsel rahatsızlıklar, bipolar bozukluk gibi görünen semptomlara sebep olurlar. Doktora çocuğunuzun manik veya depresif semtpomlarını anlatın.

Bazen davranış sorunları, duygu durumu nöbetleriyle birlikte olur. Genç insanlar çok risk alabilirler, çok hızlı araba kullanmak veya çok para harcamak gibi. Bazı bipolar bozukluğu olan gençler intiharı düşünebilir. İntihar düşüncesinin işaretlerine dikkat edin. Bu işaretleri ciddiye alın ve çocuğunuzun doktorunu arayın.

Teşhisi

Çift kutuplu bozukluk nasıl teşhis edilir?

Deneyimli bir doktor çocuğunuzu dikkatlice muayene eder. Çift kutuplu bozukluğunu teşhis edebilen ne kan testi ne de beyin taraması vardır. Bunun yerine doktor çocuğunuzun duygu durumu ve uyuma dönemleri, enerjisi ve davranışları hakkında da sorular sorar. Bazen doktorunuz ailedeki tıbbi problemleri de bilmek isteyebilir, mesela depresyon veya alkolizm gibi. Doktor, çocuğunuzun semptomlarına bipolar bozukluktan başka bir rahatsızlığın mı sebep olduğunu anlamak bazı testler yapabilir.

Tedavisi

Çift kutuplu bozukluk nasıl tedavi edilir?

Şimdilik hastalığın belli bir çaresi yoktur. Doktorlar sık sık çocukları yetişkinlerle benzer şekilde tedavi ederler. Tedavi belirtilerin kontrol altına alınmasında yardımcı olabilir. Tedavi kesintisiz olduğunda daha çok işe yarar.

1. İlaçlar. Farklı tip ilaçlar yardımcı olabilir. Çocuklar ilaçlara farklı şekillerde cevap verirler, bu yüzden ilacın türü çocuğunuza bağlıdır. Bazı çocuklar birden fazla ilaç türüne ihtiyaç duyabilirler, çünkü belirtileri karmaşıktır. Bazen onlar için hangisinin en iyisi olduğunu anlamak farklı ilaçların denenmesini gerektirebilir.

Çocuklar belirtilere yardımcı olmak üzere ilaçlardan en az sayıda ve en küçük miktarlarda almalıdırlar. Bunu hatırlamanın iyi bir yolu ‘düşük başla, yavaş git’ ifadesidir. Çocuğunuzun doktoruna yan etkilerle ilgili her türlü sorunu her zaman anlatın. Doktorunuza danışmadan çocuğunuza ilaç vermeyi kesmeyin. İlaçların aniden kesilmesi tehlikeli olabilir ve bipolar belritileri kötüleştirebilir.

1. Terapi. Farklı psikoterapi ya da ‘konuşma’ terapileri çift kutuplu bozukluğu olan çocuklara yardımcı olabilir. Terapi çocukların davaranışlarını değiştirmelerine ve rutinlerini yönetmelerine yardım edebilir. Ayrıca gencin aileleri ve arkadaşlarıyla daha iyi geçinmesine de yardım edebilir. Bazen terapi aile üyelerini de içine alır.

Çocuklar ve gençler tedaviden ne bekleyebilirler?

Bipolar bozukluğu olan çocuklar ve gençler tedaviyle zamanla daha iyi olabilirler. Tedavide doktorlar, ebeveynler ve rahatsızlığı olanlarla birlikte çalıştıklarında en iyi sonuç alınır.

Bazen çocuğun çift kutuplu bozukluğu değişir. Bu durumda tedavinin de değişmesi gerekir. Örneğin çocuğunuzun farklı bir ilacı denemesi gerekebilir. Doktor ayrıca başka tedavi değişiklikleri de tavsiye edebilir. Belirtiler bir süre sonra geri gelebilir bu nedenle daha fazla ayarlamaya ihtiyaç duyulabilir. Tedavi zaman alabilir ama tedaviye bağlı kalmak birçok çocuğun ve gencin daha az bipolar belirti göstermesine yardımcı olur.

Çocuğunuzun duygu durumları, davranışları ve uyku kalıplarının bir şemasını tutarak tedavinin daha etkili olmasına yardım edebilirsiniz. Buna ‘günlük yaşam şeması’ veya ‘duygu durumu şeması’ denir. Bu, sizin ve çocuğunuzun rahatsızlığı anlayıp iz sürmesini sağlayabilir. Şema aynı zamanda doktorun tedavinin işe yarayıp yaramadğını görmesine de yardım edebilir.

Çocuğuma nasıl yardım edebilirim?

Çocuğunuzun doğru teşhis ve tedaviyi almasına yardımcı olun. Çift kutuplu bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız fark ettiğiniz semptomları anlatmak üzere doktorunuzla görüşün.

Çocuğunuzda bipolar bozukluk varsa yapabileceğiniz bazı temel şeyler şunlardır:

• Sabırlı olmak
• Çocuğunuzu konuşması için cesaretlendirmek ve onu dikkatli bir şekilde dinlemek
• Duygu durumu nöbetlerini anlıyor olmak
• Çocuğunuzun eğlenmesine yardım etmek
• Tedavinin onun daha iyi olmasına yardımcı olabileceğini anlamasını sağlamak

Çift kutuplu bozukluk ebeveynleri ve aileyi nasıl etkiler?

Çift kutuplu bozukluğu olan bir çocuğa bakıyor olmak sizin için de stres dolu olabilir. Duygu çalkantılarıyla ve diğer problemlerle, örneğin çabuk öfkelenme ve riskli davranışlarla başa çıkmanız gerekir. Bu, her ebeveyn için zordur. Bazen stres diğer insanlarla ilişkilerinizi baskılayabilir, işinizi özleyebilirsiniz veya boş zamanınız kalmayabilir.

Eğer bipolar bozukluğu olan bir çocuğa bakıyorsanız kendinize de bakın. Stres seviyeniz düşük olursa işinizi daha iyi yaparsınız. Bu çocuğunuzun iyileşmesine de yardımcı olabilir.