Dikkat Eksikliği Rahatsızlığı Olan Çocuklara Nasıl Yardım Edilir?

Çocuklardaki dikkat eksikliği (DE)/dikkat eksikliği ve hiperaktivite (DEHB) hayatı yorucu ve bunaltıcı hale getirir ancak ebeveyn olarak dikkat eksikliği rahatsızlığı yaşayan çocuklar için yapabileceğiniz çok şey vardır. DE/DEHB belirtileri kontrol altına alınabilir ve azaltılabilir. Çocuğunuzun sorunlarıyla başa çıkacak ve onun enerjisini daha olumlu şeylere yönlendirecek güçte olduğunu bilmelisiniz.

DE/DEHBE dikkat eksikliği rahatsızlığı bulunan çocuklar başarılı olabilirler. Çocuğunuzun problemlerine ne kadar eğilirseniz, başarılı olma olasılığı o kadar artar.

DE/DEHB Dikkat Eksikliği Rahatsızlığı Bulunan Çocuk Yetiştirirken Bilmeniz Gerekenler

DE/DEHB dikkat eksikliği bulunan çocuklarda genellikle başlangıçta düşünme ve planlama, düzenleme, uyarıları kontrol etme ve yapması gereken işleri tamamlama yetilerinde eksiklikler vardır. Bu da, çocuğunuzun bu tür yetenekleri edinme sürecinde sizin duruma el koyup ilave rehberlik hizmeti sağlamanız gerektiği anlamına gelir.

Dikkat eksikliği rahatsızlığının belirtileri sizi çileden çıkaran davranışlardan başka bir şey olmayabilir. Buna rağmen, sizi ciddiye almayan ve rahatsız eden ya da utandıran davranışlar sergileyen bu tür bir çocuğun, bütün bunları isteyerek yapmadığını bilmek sizi rahatlatır. Dikkat eksikliği bulunan bir çocuk aslında sakince oturmak ister. Odasını derli toplu tutmak ve bütün herşeyi anne babasının istediği gibi yapmayı arzular. Ama bunun nasıl olacağını bilmez. Dikkat eksikliği rahatsızlığı da tıpkı bu rahatsızlığı taşıyan bir çocukla ilgilenmek kadar zor ve yorucu bir durum olabilir. Bunu hatırda tutmak çocuğunuza daha olumlu ve destekleyici bir şekilde yaklaşmanızı kolaylaştıracaktır. Sabır, merhamet ve destekleyici bir yaklaşımla çocuklukta yaşanan dikkat eksikliği problemiyle başa çıkarsınız ve böylece sakin ve sıcak bir yuvanın keyfini sürersiniz.

DE/DEHB Rahatsızlığı Bulunan Çocuk Yetiştirmede 1. Metot: Olumlu Davranın ve Sağlığınızı Muhafaza Edin

Ebeveyn olarak çocuğunuzun duygusal ve fiziksel gelişim aşamalarını düzenlersiniz. Çocuğunuzu olumlu yönde etkileyen birçok faktör sizin kontrolünüz altındadır.

Pozitif Davranışın Gücü

Dikkat eksikliği rahatsızlığı olan çocuğunuzun davranışlarıyla başa çıkma hususunda sahip olduğunuz en önemli şey sizin olumlu davranışınız ve sağduyunuzdur. Siz sakin olup çocuğunuza yoğunlaştığınızda, çocuğunuz da sakinleşecek ve o da yapması gereken işlere yoğunlaşacaktır.

• Her şeyin pozitif olmasını sağlayın. Çocuğunuzun davranışlarının bir rahatsızlıkla alakalı olduğunu unutmayın. Çoğu zaman bu davranışlar istem dışı olarak gerçekleşmektedir. Espri yeteneğinizi koruyun. On yıl sonra hangi davranışlar utandırıyordu diye bir oyun oynamak eğlenceli olabilir.
• Ufak şeyleri büyütmeyin ve uzlaştırıcı ve bağdaştırıcı olun. Çocuğunuz birden fazla iş yaptığında, üstelik o günün ev ödevini de bitirdiğinde tamamlanmamış ufak bir işin önemi yoktur. Eğer mükemmeliyetçi iseniz, sadece tatmin olmamakla kalmayacaksınız, aynı zamanda dikkat eksikliği rahatsızlığı bulunan çocuğunuz üzerinde de imkânsız beklentiler oluşturacaksınız.
• Çocuğunuza inanın. Çocuğunuzla ilgili pozitif, değerli ve sadece ona özgü şeyler üzerinde düşünün ya da bunların yazılı bir listesini yapın. Çocuğunuza güvenin. Çünkü o öğrenebilir, değişebilir, olgunlaşabilir ve başarır. Bu güven düşüncesini, diş fırçalamak ya da kahve yapmak gibi günlük bir alışkanlığa dönüştürün.

Kendinize iyi baktığınızda, çocuğunuzla da daha iyi ilgilenirsiniz

Çocuğunuz için bir rol model ve onun en önemli güç kaynağı olarak sizin sağlıklı bir hayat sürmeniz büyük bir önem taşımaktadır. Çok yorgun olur ve sabrınızı kaybederseniz, dikkat eksikliği bulunan çocuğunuza özenle sağlamış olduğunuz desteği ve onun için kurmuş olduğunuz yapıyı kaybetme riskiniz ortaya çıkar.

• Kendinize iyi bakın. Doğru bir şekilde beslenin ve gerek gece duş alarak, gerekse sabah meditasyonu yaparak strenizi azaltacak bir yol bulun. Şayet hastalanırsanız, mutlaka yardım isteyin.
• Destek arayın. Dikkat eksikliği problemi olan bir çocukla ilgilenirken unutulmaması gereken en önemli şey, bunu yalnız yapmamanız gerektiğidir. Çocuğunuzun doktoru, terapisti ve öğretmeni ile konuşun. Bu tür çocukların velilerinin devam ettiği bir destek grubuna katılın. Bu gruplar tavsiyelerin alınıp verildiği, duyguların ifade edildiği ve tecrübelerin paylaşıldığı emniyetli bir ortam sağlar.
• Rahatlamak amacıyla ara verin. Çocuğunuzu arkadaşlarınızdan ya da aile üyelerinden birine bırakarak kendinize boş vakit ayırabilirsiniz. Bu durumda ilk anda kendinizi suçlu hissedebilirsiniz. Onlarla da dürüst bir şekilde çocuğunuzla en iyi şekilde ilgilenecekleri hususunu görüşmeli, daha sonraki tekliflerini kabul etmelisiniz.

 

DE/DEHB Rahatsdızlığı Olan Çocuk Yetiştirmede 2. Metot: Bir Yapı Oluşturun ve Ona Sadık Kalın

Bu tür çocuklar, önceden bildikleri şekilde meydana gelen ve önceden bildikleri yerlerde yapacakları işleri tamamlama eğilimindedirler. Sizin yapmanız gereken de onların evde yapabilecekleri işlerden oluşan bir sistem kurmak ve buna sadık kalmaktır. Böylece çocuğunuz kendisinin beklentisinin ne olması gerektiği ve kendisinden ne beklendiği hakkında bilgi sahibi olacaktır. Bu metot çocuğunuza bir işe yoğunlaşması için yardımcı olacaktır.

• Bir rutini takip edin: Dikkat eksikliği bulunan çocukların beklentilerini anlayıp karşılayarak onlara yardımcı olmak amacıyla her şey için bir zaman ve yer belirlemek önemlidir. Yemekler, oyun, ev ödevi ve yatma ile ilgili olarak önceden bildikleri rutinler oluşturun. Yatmadan önce ertesi sabah giyeceği kıyafetleri hazırlamalarını sağlayın ve okulda neye ihtiyacı olduğunu bildiğinden emin olun.
• Saat ve çalar saat kullanın: Evin her tarafında saat bulundurun ancak çocuğun yatak odasındaki saat büyük olsun. Ödev yapma ve sabah hazırlanma gibi faaliyetler için yeteri kadar zaman verin. Ödev yapma gibi faaliyetler için saat kurun ve çalar saati faaliyet geçiş aralıkları için de kullanın.
• Çocuğun programını basitleştirin: Vakit israfından kaçının ancak unutmayın ki dikkat eksikliği olan çocuklar okul sonrası yoğun faaliyetten diğer çocuklara göre daha fazla sıkılırlar ve daha fazla rahatsız olurlar. Okul sonrasında çocuğun bireysel yeteneklerine dayanan sorumlulukları ile belli faaliyet talepleri arasında bir ayarlama yapmanız gerekebilir.
• Sakin bir yer sağlayın: Çocuğunuzun kendine ait sakin ve özel bir yeri olmasını sağlayın. Bu bir balkon ya da yatak odası da olabilir. Yeter ki çocuğun boş zaman geçirdiği yerle aynı mekan olmasın.
• Düzenli olmak için elinizden geleni yapın. Evde her şeyi düzenli bir şekilde yerleştirin. Çocuğunuzun evde her şeyin bir yeri olduğunu bildiğinden emin olun. Elinizden geldiği kadar düzenli olma konusunda çocuğunuza örnek olun.

Çocuğu Az Dikkat Gerektiren Ortamlardan Uzak Tutun ve Bir Şeylerle Meşgul Olmasını Sağlayın

Zaman öldürmek dikkat eksikliği rahatsızlığı olan çocukların belirtilerini daha da kötüye götürür ve evde kaos oluşturur. Dikkat eksikliği problemi bulunan bir çocuğu meşgul etmek önemlidir. Ancak bu hususta çocuğu aşırı şekilde yormamak gerekir. Onu bir spora, sanata ya da müzik sınıfına gönderebilirsiniz. Evde de zamanını dolduracak bir takım faaliyetler düzenleyebilirsiniz. Bunlar yemek pişirme esnasında yardım etmek, kardeşi ile oyun oynamak ya da resim yapmak olabilir. Zamanını doldurmak için sakın televizyon ya da bilgisayar oyunlarını tercih etmeyin. Televizyon ya da bilgisayar oyunları şiddet içerir ve çocuğun belirtilerini daha da kötüye götürür.

DE/DEHB Rahatsızlığı bulunan Çocuk Yetiştirmede 3. Metot: Basit Beklentiler ve Kurallar Belirleyin

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite (DEHB) rahatsızlığı olan çocuklar kolay anlayabilecekleri ve uygulayabilecekleri kurallara ihtiyaç duyarlar. Kuralları yazarak çocuğun rahatlıkla okuyabileceği bir yere asın.

Bu çocuklar özellikle düzenli ödül ve sonuç sistemine karşı iyi reaksiyon verirler. Kurallara uyulduğunda ya da karşı gelindiğinde sonucun ne olacağının en iyi şekilde açıklanması önemlidir. Kısacası, sisteminize bağlı kalın ve sonuçların her defasında görülmesini sağlamaya dikkat edin.

Ödüllendirmeyi ve Pozitif Yönde Destek Vermeyi Unutmayın

Böylesi tutarlı bir sistem kurduğunuzda hatırınızda tutmanız gerekir ki dikkat eksikliği yaşayan çocuklar sık sık eleştiri alırlar. Daima iyi davranışları gözleyin ve onları ödüllendirin. Ödüllendirme dikkat eksikliği yaşayan çocuklar için çok önemlidir zira bu, onların çok az karşılaştıkları bir durumdur. Bu çocuklar çoğunlukla eleştiri alırlar ve şikayet duyarlar ancak çok az olumlu destek görürler.

Bir gülümseme, olumlu bir yorum ya da sizin tarafınızdan verilecek bir ödül çocuğunuzun konsantrasyonunu ve sinyal kontrolünü iyileştirecektir. Uygun davranışlar ve tamamlanan işler karşısında olumlu ödüller vermek için elinizden geleni yapın. Buna karşılık olumsuz davranışlar ve kötü görev performansı karşısında da az miktarda negatif reaksiyon vermeye gayret edin.

Ödüller          

• Çocuğunuzu yiyecek ve oyuncak yerine özel izinler ve aktivitelerle ödüllendirin.
• Ödülleri zaman zaman değiştirin. Dikkat eksikliği yaşayan çocuklar ödüllerin hep aynı olmasından sıkılırlar.
• Noktalar ve yıldızlarla bir ödüllendirme tablosu yaparak çocuğunuzun başarılarının görsel olarak kendisine hatırlatılmasını sağlayın.
• Anlık ödüllendirmeler ilerdeki ödül vaadlerine göre daha etkili olur. Ancak büyük ödüllere doğru giden küçük ödüller de etkili olabilir.
• Daima ödülün davranışları takip etmesini sağlayın.

Sonuçlar

• Sonuçlar davranış ortaya konmadan önce iyi anlatılmalı ve sonuç yanlış davranışların hemen ardından ortaya çıkarılmalıdır.
• Yanlış davranışların sonucu olarak mola ve verilmiş olan bir ayrıcalığın geri alınmasını deneyin.
• Çocuğunuzu yanlış davranışları tetikleyen durumlardan ya da çevreden uzaklaştırın.
• Çocuğunuz yanlış, uygun olmayan bir davranış ortaya koyduğunda bunun yerine ne yapabileceğini sorun ve ondan bu davranışı göstermesini isteyin.
• Uygun davranışların sonucunu daima takip edin.

DE/DEHBRahatsızlığı Bulunan Çocukların Yetiştirilmesinde 4.  Metot: Hareket ve Uykuyu Teşvik Edin

Dikkat Eksikliği Problemi Olan Çocuklara Fiziksel Aktiviteler Yardımcı Olur

Bu çocukların her zaman yakacak enerjileri vardır. Düzenli spor faaliyetileri bu enerjinin sağlıklı bir şekilde dışarı çıkmasına ve dikkatin belli hareketlere ve kabiliyetlere yoğunlaşmasına yardımcı olur.

Fiziksel aktivitenin sınırsız faydaları vardır. Konsantrasyonu arttırır, depresyon ve endişeyi azaltır ve beyin gelişimine katkıda bulunur. En önemlisi de fiziksel aktivite iyi bir uykuya yardımcı olur ve böylece belirtilerde azalma meydana gelir.

Çocuğunuzun seveceği ve gücüne uygun bir spor dalı bulun. Basketbol ve futbol gibi bireysel ve takım sporları sürekli hareket gerektirdiği için tercih edilebilir. Fiziksel aktivitelerin yanısıra dikkat eksikliği olan çocuklarda ayrıca mental sanat eğitimi, tekvando ve yoga da zihinsel kontrole yoğunlaşmalarına yardımcı olur.

Daha İyi bir Uyku Dikkat Eksikliği Olan Çocuklara Yardımcı Olur

Yeteri kadar uyumamak herkesi daha az dikkatli yapar ancak dikkat eksikliği rahatsızlığı olan çocuklarda oldukça zarar verici hale gelir. Bu çocuklar en azından normal akranları kadar uykuya ihtiyaç duyarlar ancak buna rağmen bu ihtiyaçlarını karşılayamama eğilimindedirler. Onların dikkat problemleri aşırı uyarılma ve uyuyakalma durumlarına yol açabilir. Tutarlı bir erken uyuma en iyi stratejidir ama problemi tamamen çözmeyebilir.

Aşağıdaki stratejilerden bir veya birkaçını deneyerek çocuğunuza daha iyi dinlenme için yardım edebilirsiniz:

• Gün içinde televizyon seyretme süresini azaltın ve diğer fiziksel egzersiz seviyesini arttırın.
• Çocuğun diyetinden kafeini çıkarın. Kola ve çikolata bol miktarda kafein içermektedir.
• Uykudan önce aktiviteyi yavaşlatacak bir tampon vakit oluşturun. Resim yapma, okuma ya da daha sakin bir oyun gibi daha sakin etkinlikler bulun.
• Çocuğunuza sarılarak birlikte on dakika geçirin. Bu çocuğa belli bir sevgi ve emniyet duygusu sağlayacak ve sakinleşmesi için fırsat oluşturacaktır.
• Çocuğun odasına lavanta ya da bir başka aroma koyun. Bunun kokusu çocuğun sakinleşmesine yardımcı olabilir.
• Çocuğun uykuya dalması esnasında bir rahatlatıcı bir arka plan sesi kullanın. Çeşitli doğa sesleri ve sakinleştirici müzikler vardır. Bu tür çocuklar sakinleşmek için çoğunlukla ses ararlar. Radyoyu açık bırakarak ya da bir elektrik fanı çalıştırarak bu sesi elde edebilirsiniz.

 

Dikkat Eksikliği Olan Çocuklarda “Yeşil Zaman” Geçirmenin Faydaları

Bir araştırma dikkat eksikliği olan çocukların doğada vakit geçirmesinin faydalı olduğunu göstermiştir. Tamamen çimen ve ağaçlarla dolu bir parkta oynayan çocuklarda belirtilerin bariz bir şekilde azaldığı görülmüştür. Şehirlerde bile ailelerin parklara ve diğer yeşil alanlara ulaşma imkanı vardır. Çocuğunuzu böyle yeşil zamanlara dahil edin. Siz de temiz havaya ihtiyacınız olduğunu farkedeceksiniz.

DE/DEHB Rahatsızlığı Olan Çocuk Yetiştirmede 5. Metot: Çocuğunuza Doğru Beslenmede Yardımcı Olun

Beslenme DEHB için doğrudan bir sebep değildir ancak yiyecekler zihinsel durumunu etkiler ve buna bağlı olarak da çocuğun davranışları etkilenir. Ne zaman, nasıl ve ne tür yiyecekler yediğini takip etmek ve bu konuda çocuğunuzu bilgilendirmek belirti azalmasında etkili olur.

Taze yiyecekler, düzenli öğünler ve aburcuburdan uzak durmak bütün çocuklar için faydalıdır. Bu durum dikkat eksikliği rahatsızlığı olan çocuklar için de geçerlidir. Zira onların uyarılma durumları ve rahatsızlıkları yanlış öğünlere, beslenme bozukluklarına ya da aşırı yemeye neden olabilir. Sık sık alınan ufak öğünler çocuğunuzun dikkat bozukluğu için yardımcı olabilir.

DE/DEHB olan çocuklar düzensiz yemeleri ile bilinirler. Ebeveynlerin rehberliği olmadığında bu çocuklar saatlerce yemek yemezler ve etrafta buldukları şeylere saldırıp atıştırırlar. Bunun sonucunda da çocuğun fiziksel ve duygusal sağlığında bozukluklar ortaya çıkar. Üç saati geçmeyen, düzenli sağlıklı öğünler ayarlayarak bu durumu engelleyin. Fiziksel olarak bu çocukların düzenli bir şekilde sağlıklı gıdalar alması ve zihinsel olarak da öğünlerin gün içinde belli zaman aralıklarıyla düzenli bir şekilde gerçekleşmesi gerekir:

• Evinizden aburcuburu çıkarın
• Dışarda yediğinizde de yağlı ve şekerli gıdalara sınır getirin.
• Ne olduğu bilinmeyen abrucubur reklamları esnasında televizyonu kapatın.
• Çocuğunuza günlük mineral ve vitamin destekleyicileri verin

Çocuklar İçin Beslenmenin Temelleri

Dikkat eksikliği olsun ya da olmasın, çocuğunuzun besleyici şeyler yemesi sağlığı için faydalıdır. Çocuklar hamburgerden kızartmaya, dondurmadan gazlı içeceklere çok fazla sağlıksız gıdalar alırlar. Çok az çocuk ihtiyaç duyduğu mineral, vitamin ve lifleri alır. Sağlıklı beslenmek, çocuğun bugünkü ve gelecekteki sağlığı için önemlidir. Bu, sizin de besleme alışkanlıklarınızı düzene sokarak örnek olmanız gerektiği anlamına gelir.

DE/DEHB Bulunan Çocuk Yetiştirmede 6. Metot: Çocuğunuza Nasıl Arkadaş Edineceğini Öğretin

Dikkat eksikliği olan çocuklar genellikle basit sosyal etkileşimlerde zorluk yaşarlar. Sosyal ortamlardaki ip uçlarını algılamak için mücadele etmek zorunda kalabilirler, çok konuşurlar, başkalarını engeller ya da sözünü keserler, saldırgan olabilirler. Onların duygusal bakımdan nispeten daha az olgun olmaları aynı yaştaki diğer çocuklar arasında göze batmalarına sebep olur ve dostça olmayan davranışların hedefi yapar.

Dikkat eksikliği problemi bulunan çocuklarla ilgili olarak hatırda tutulması gereken bir husus da şudur ki, bu çocuklar gerçekten akıllıdırlar ve başkaları ile iyi geçinmenin yollarını kendileri bulurlar, arkadaş edinmek için uygun olmayan kişileri de tespit ederler. Hatta ebeveynleri ve öğretmenleri çileden çıkaran kişilik özellikleri başka insanlara kurnazca ya da çekici gelebilir.

Bu çocuklar için sosyal becerileri ve sosyal kuralları öğrenmek zordur. Dikkat eksikliği rahatsızlığı bulunan çocuğunuza iyi bir dinleyici olması, insanların yüz ve vücut dillerini öğrenmesi ve grup içerisinde düzgün davranması için yardımcı olabilirsiniz:

• Çocuğunuzla yaşadığı zorluklar ve yapacağı değişiklikler hakkında dostça ama dürüst bir şekilde konuşun.
• Çocuğunuzla birlikte sosyal senaryolar canlandırın. Rolleri değişin ve bunu eğlenceli hale getirmeye çalışın.
• Çocuğunuz için oyun arkadaşları seçerken benzer dil ve fiziksel becerilere sahip olmalarına dikkat edin.
• Başlangıçta sadece bir ya da iki kişi davet edin. Oyun esnasında onları izleyin.
• Evinizde ya da bahçenizde itip kakma ya da vurup kırma gibi durumlara karşı sıfır tolerans politikası uygulayın.
• Çocuğunuzun oynaması için yeteri kadar alan bırakın ve olumlu oyun davranışlarını sık sık ödüllendirin.