Nedir

Disgrafi yazma yeteneğindeki bir yetersizliktir (özellikle elle yazmada ve belki de aynı zamanda tutarlılık açısından). Bu durum okuma yeteneğiyle ilişkisizdir ve zeka geriliğinden kaynaklanmaz. Kazanılmış, yani sonradan olan disgrafiye agrafi denir.

Disgrafisi olan kişiler genellikle belli bir noktaya kadar yazı yazabilirler ve çoğunlukla diğer küçük kas becerilerinden yoksundurlar. Bu kişilerde “çapraz baskınlık” (kişinin bazı işler için bir elini, bazı işler için diğer elini kullanması) da görülebilir ve ayakkabı bağlamak gibi işlerde zorlanabilirler. Disgrafi küçük kas becerilerinin tümünü etkilemez. Disgrafisi olan kişiler temel gramer ve imla becerilerinden de yoksundurlar (örneğin, p,q, b ve d gibi harflerde sorun yaşarlar) ve çoğunlukla düşünceleri formüle etmeye çalışırken yanlış sözcük yazarlar (kağıt üzerinde). Çocukluk çağında, bu bozukluk genellikle çocuk yazı yazmaya ilk başladığında ortaya çıkar. Çocuk, uygunsuz boyutta ve aralıklı harfler yazabilir ya da öğreniminde eksik olmamasına rağmen yanlış ya da imlası bozuk sözcükler yazabilir. Bu bozukluğa sahip çocuklarda başka öğrenme güçlükleri de olabilir, ama genellikle başka akademik ya da sosyal sorunları yoktur. Yetişkinlerde disgrafi vakaları genellikle nörolojik bir travmadan sonra görülür. Disgrafi ayrıca Tourette sendromu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü ya da otizm türevi bozukluklar (örneğin Asperger sendromu) olan kişilerde de görülebilir. DSM IV (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı), disgrafiyi, “Yazılı İfade Bozukluğu” olarak tanımlar; çünkü “yazma becerileri… kişinin yaşına, zekasına ve eğitimine göre beklenenden çok aşağı düzeydedir”.

Türleri

Disgrafinin üç temel alt türü olduğu kabul edilmiştir. Bazı çocuklarda bunların iki ya da üçünün kombinasyonu görülebilir ve bireysel belirtiler burada tanımlananlardan farklı olabilir.

Disleksik disgrafi

Disleksik disgrafide spontane olarak yazılan yazı okunaksızdır, yazılı bir şeyi kopyalama oldukça iyidir ve imla kötüdür. Parmak vuruş hızı (küçük kas becerileriyle ilgili sorunları belirlemek için bir yöntem) normaldir; bu da bu bozukluğun beyin hasarından kaynaklanmadığını gösterir. Disleksik disgrafisi olan bir kişide illa ki disleksi olması gerekmez. (Disleksi ve disgrafi birbiriyle ilişkisiz gibi görünür, ama genelikle bir arada bulunur).

Motor disgrafi

Motor disgrafi, küçük kas becerilerindeki yetersizlikten, el becerisinin zayıflığından, kas elastikiyetinin yetersizliğinden ya da sebebi bilinmeyen motor sakarlıktan kaynaklanır. Motor disgrafi, daha büyük bir apraksi sorununun bir parçası olabilir. Bir başka belgeden bakılarak kopyalanmış olsa bile, yazılar, genellikle kötü ya da okunaksızdır. Harf formasyonu, çok kısa yazı örneklerinde uygun yapılmış olabilir; ama bunu başarmak aşırı çaba ve uzun bir süre gerektirir ve dikkate değer bir süre boyunca devam ettirilemez. Uzun paragraflar yazmak çok zahmetlidir ve kişi buna devam edemez. Harflerin şekli ve büyüklüğü giderek tutarsız ve okunaksız hale gelir. Kalem yanlış tutulduğu için yazı çoğunlukla eğiktir. İmla yetenekleri bozulmamıştır. Parmak vuruş hızı sonuçları normalin altındadır.

Uzamsal disgrafi

Uzaysal algıdaki bir kusurdan dolayı disgrafisi olan bir kişinin spontane yazısı okunaksızdır, kopyalayarak yazdığı yazı okunaksızdır; ama imlası ve yazma hızı normaldir.

Belirtileri

Büyük ve küçük harflerin karıştırılması, harflerin boyutları ve şekillerinde düzensizlik, tamamlanmamış harfler, yazıyı bir iletişim aracı olarak kullanmada çaba sarfedilmesi, kalemin tuhaf bir şekilde tutulması, birçok imla yanlışı (bazen), yazarken ağrı duyulması, yazma ya da kopyalama hızının azalması ya da artması, yazarken kendi kendine konuşma, kol ve omuzda kas spazmları (bazen vücudun geri kalanında), kolun esnetilememesi (bazen hareket ettirilememesi ve L şeklinin oluşması) ve genel okunaksızlık. Disgrafisi olan birçok kişi yazı yazarken ağrı duyar. Ağrı genellikle ön kolun merkezinde başlar ve daha sonra sinir sistemi boyunca tüm vücuda yayılır. Bu ağrı daha da artabilir ya da kişi stresliyse ortaya çıkabilir. Disgrafisi olmayan az sayıda kişi bu durumu bilir, çünkü disgrafili kişilerin çoğu bundan kimseye bahsetmez. Yazı yazarken ağrı yaşandığından nadir olarak bahsedilmesinin birkaç nedeni vardır:

Ağrıyı yaşayan kişiler, yazı yazarken bu tür bir ağrı hissetmenin tuhaf olduğunu bilmezler.
Eğer başkalarının yazı yazarken ağrı duymadığını bilirlerse, çok az kişinin kendilerine inanacağını düşünürler.
Yazı yazarken yaşanan ağrının gerçek olduğuna inanmayan kişiler genellikle bu durumu anlamaz. Bunun sebebinin çoğunlukla kas ağrısı ya da krampı olduğuna inanılır ve bu ağrının önemsiz bir sıkıntı olduğu düşünülür.
Disgrafili bazı kişiler artık elle yazı yazmaz, her şeyi bilgisayarda yazar; böylece bu ağrıyı hissetmezler. Bu ağrıyı yaşayan disgrafili kişiler yazılarını tamamlamada isteksiz olabilir ya da yazılarını tamamlamayı reddedebilirler.

İlişkili Sorunlar

Stres Disgrafiye bağlı olmayan ama çoğunlukla bununla ilişkilendirilen bazı yaygın sorunlar vardır. Bunların en sık görüleni strestir. Çoğunlukla disgrafili çocuklar (ve yetişkinler) yazma (ve imla) işleminden dolayı aşırı sinirli hale gelirler; küçük çocuklar ağlayabilir, surat asabilir ya da yazılı ödevleri tamamlamayı reddedebilirler. Bu sıkıntı, çocukta (ya da yetişkinde) aşırı strese sebep olabilir ve strese bağlı hastalıklara yol açabilir. Bu durum, disgrafinin herhangi bir belirtisinin bir sonucu olabilir.

Tedavisi

Disgrafi tedavisi çeşitlilik gösterir ve yazma hareketlerini kontrol etmek için motor bozuklukların tedavisini içerebilir. Eğitim terapisi (özellikle sinir-duyumsal eğitim terapisi) etkili olabilir, çünkü iç algıyı geliştirmeye yardımcı olur. Diğer tedaviler, bozulmuş hafızaya ya da diğer nörolojik sorunlara yönelik olabilir. Bazı doktorlar, disgrafili kişilerin elle yazarken yaşanan sorunlardan kaçınmaları için bilgisayar kullanmalarını tavsiye ederler.

Kas elastikiyetini güçlendirmek, el becerisini artırmak ve el-göz koordinasyonunu değerlendirmek için uğraş (oküpasyonel) terapisi uygulanabilir. Disgrafili çocukların, ayrıca iki ellerini de kullanabilme becerisi açısından değerlendirilmeleri gerekir. İki eli kullanabilme yetersizliği erken çocukluk döneminde küçük kas becerilerini geciktirebilir. Disgrafinin teşhisi zor olabilir, ama öğrenme güçlüklerinde uzmanlaşmış tesislerde yapılabilir.