• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskleri
• Hazırlık
• Bekleyebilecekleriniz
• Anestezi Ve İlaçlar
• Nöbetin Uyarılması
• Tedavi Seansları
• Sonuçlar

Nedir

Nedir?

Elektrokonvülsif terapide (ECT), beyninizden elektrik akımı geçirilerek, yapay olarak kısa bir nöbet geçirmeniz sağlanır. Elektrokonvülsif terapi, beyin kimyasında bazı ruhsal hastalıkların belirtilerini hemen geriye döndürebilen değişikliklere yol açabilir. Genellikle diğer tedaviler başarısız olduğunda işe yarar.

Elektrokonvülsif terapinin kötü etkilerinin olduğu hakkındaki kanılar, anestezi kullanılmaksızın yüksek dozda elektrik uygulanan ve hafıza kaybına, kemik kırılmalarına ve başka ciddi yan etkilere yol açan ilk tedavilere dayanmaktadır.  

Günümüzde elektrokonvülsif terapi çok daha güvenlidir. Her ne kadar elektrokonvülsif terapinin hala bazı yan etkileri olsa da olası riskleri en aza indirerek en iyi faydayı sağlamak için elektrik akımı kontrollü ayarlarda verilir.

Niçin Yapılır

Neden yapılır?

Elektrokonvülsif terapi (ECT) birkaç ruhsal hastalığın şiddetli belirtilerinde hızlı ve önemli oranda iyileşme sağlayabilir. Örneğin şiddetli bir manik epizotun bitiminde veya intihar eğilimi olan kişiler için etkin bir tedavi olabilir. ECT aşağıdakilerin tedavisinde kullanılır:

• Şiddetli depresyon. Özellikle de gerçeklikten kopma (psikoz), intihar eğilimi ya da yemek yemeyi reddetme gibi belirtilere eşlik eden şiddetli depresyon.
• Tedaviye dirençli depresyon. İlaç ya da diğer tedaviler ile iyileşme göstermeyen uzun süreli depresyon.
• Şizofreni. Özellikle de psikoz, intihar etme isteği veya başkasına zarar verme ya da yemek yemeyi reddetme gibi belirtilere eşlik eden şizofreni.
• Şiddetli mani. Bipolar bozukluğun bir parçası olarak gerçekleşen şiddetli öfori (keyifli, enerjik, aşırı neşeli), ajitasyon ya da hiperaktivite durumu. Karar vermede bozulma, tepkisel ya da riskli davranışlar, madde kullanımı ve psikoz gibi diğer mani bulguları.
• Katatoni. Hareketsizlik, hızlı ya da tuhaf hareketler, konuşmamak ve diğer belirtiler ile karakterize katatoni.  Şizofreni ve başka bazı psikiyatrik hastalıklarla ilişkilidir. Bazı durumlarda katatoni tıbbi bir hastalıktan kaynaklanabilir.

Elektrokonvülsif terapiye bazen aşağıdakilerin tedavisi için son çare olarak başvurulur.

• Tedaviye dirençli obsesif kompulsif bozukluk. İlaç ve diğer tedavilerle iyileştirilemeyen obsesif kompulsif bozukluk.
• Parkinson hastalığı, epilepsi ve hareket problemleri ya da nöbete neden olan diğer durumlar.
• Tourette sendromu. İlaç ya da diğer tedavilere yanıt vermeyen Tourette sendromu.

İlaçlar tolere edilmediğinde veya diğer terapi türleri işe yaramadığında ECT iyi bir tedavi seçeneği olabilir. Aşağıdaki durumlarda ECT kullanılabilir:

• Gebelik esnasında, ceninin gelişimine zarar verebileceği için ilaç kullanılamadığında
• İlaçların yan etkilerini tolere edemeyecek yaşlı yetişkinlerde
• İlaç tedavisi yerine ECT tedavisini tercih edilen kişilerde
• Geçmişte ECT başarılı olduğunda

Riskleri

Riskleri

Her ne kadar ECT genel anlamda güvenli olsa da bazı bilinen riskleri ve yan etkileri de vardır. Bunlar:

• Kafa karışıklığı. ECT tedavisinin hemen ardından bir süreliğine kafa karışıklığı yaşayabilirsiniz. Nerede olduğunuzu ya da neden orada olduğunuzu bilemeyebilirsiniz. Bu kafa karışıklığı birkaç dakika ila birkaç saat sürer. Hemen normal aktivitelerinize ya da işinize dönebilirsiniz ya da tedavinin ardından birkaç saat dinlenmeniz gerekebilir. Nadiren kafa karışıklığı birkaç gün ya da daha uzun sürebilir. Kafa karışıklığı genellikle yaşlılarda daha çok fark edilir bir durumdur.
• Hafıza kaybı. ECT hafızayı birkaç yolla etkileyebilir. Tedavi başlamadan önceki olayları hatırlamada güçlük yaşayabilirsiniz, bu retrograd amnezi olarak bilinen bir durumdur. Tedaviye yakın haftalar ya da aylardaki şeyleri hatırlamanız zor olabilir ancak bazı kişiler yıllar öncesinden hatıraları ile ilgili sorun yaşayabilmektedir. Tedavinizin olduğu haftalar esnasındaki olayları anımsamakta da zorluk yaşayabilirsiniz. Bazı kişiler ise ECT bittikten sonra gerçekleşen olayları hatırlama konusunda güçlük yaşamaktadır. Bu hafıza problemleri genellikle birkaç ay içinde iyileşir.
• Fiziksel yan etkiler. ECT tedavisi gördüğünüz günlerde bulantı, kusma, baş ağrısı, çene ağrısı, kas ağrısı ya da kas spazmları yaşayabilirsiniz. Bunlar yaygın olarak görülür ve genellikle ilaçlarla tedavi edilebilir.
• Tıbbi komplikasyonlar. Anestezi kullanılan herhangi bir tıbbi işlemde olduğu gibi, tıbbi komplikasyonların gelişme riski vardır. ECT esnasında kalp hızı ve kan basıncı yükselir ve nadir olgularda bu durum ciddi kalp sorunlarına yol açabilir. Eğer kalp problemleriniz varsa ECT daha riskli olabilir.

Hazırlık

Nasıl hazırlanacaksınız?

İlk ECT tedavinizden önce, psikiyatrik değerlendirmeye ilave olarak tam bir fiziksel muayeneden geçmeniz gerekir. Anestezinin risklerini gözden geçirmek için bir anestezist ile görüşebilirsiniz. Bu muayeneler ECT’nin sizin için güvenli olduğundan emin olmak için yapılır.

ECT öncesi değerlendirmeler genellikle şunlardır:

• Sağlık geçmişi
• Fiziksel muayene
• Temel kan testleri
• Kalp sağlığınızı kontrol etmek için elektrokardiyogram (EKG)

Bekleyebilecekleriniz

Ne bekleyebilirsiniz?

Hazırlık ve iyileşme süresi ile birlikte ECT işlemi yaklaşık 10 ila 15 dakika sürer.  ECT siz hastanede yatıyorken ya da ayakta hasta esasına göre gerçekleştirilebilir. Her iki durumda da genel anestezi altında gerçekleştirilir, yani işlem esnasında bilinciniz kapalı olur. Sağlık bakım ekibiniz ECT tedavisinden önce ne kadar süre yiyecek ve içeceklerden uzak durmanız gerektiğini size söyleyecektir.

İşlem zamanı geldiğinde, kalbinizi ve akciğerlerinizi kontrol etmek amacıyla kısa bir fiziksel muayeneden geçebilirsiniz. Kolunuza ya da elinize bir damar yolu (IV) kateteri sokulur ve buradan size gerekli ilaçlar ve sıvılar verilebilir. İşlem esnasında takip cihazları sürekli olarak kalbinizi, kan basıncınızı ve oksijen kullanımını kontrol edecektir. Bir oksijen maskesinden oksijen verilebilir.

Doktorlar başınıza her biri bozuk para büyüklüğünde olabilen elektrot bantlar yerleştirebilir. ECT, beyninizin sadece bir kısmına elektrik verilmesi biçiminde tek taraflı ya da beyninizin her iki tarafının elektrik akımını alması şeklinde iki taraflı olabilir.

Anestezi Ve İlaçlar

Anestezi ve ilaçlar

İşlem esnasında bilinçsiz olabilmeniz için damaryolundan bir anestetik enjekte edilir.  Nöbet esnasında vücudunuzun şiddetli biçimde sarsılmasını önlemeye yardımcı olmak amacıyla bir kas gevşetici de verilebilir. Üst kolunuzun çevresine ya da ayak bileği bölgenize, kas gevşeticinin bu belirli kasları paralize etmesini engellemek için bir kan basıncı manşonu da yerleştirilebilir. İşlem başladığında doktorunuz, bu tek eldeki ya da ayaktaki hareketi izleyerek nöbetin gerçekten başladığından emin olabilir.

Anestetik ve kas gevşeticilere ilave olarak sağlık sorunlarınıza ya da daha önceki ECT’ye reaksiyonunuza bağlı olarak başka ilaçlar da verilebilir. Ayrıca dişlerinizin ve dilinizin yaralanmasını önlemeye yardımcı olmak için size bir ağız koruyucu da takılabilir.

Nöbetin Uyarılması

Nöbetin uyarılması

Anestezi sayesinde uykuya daldığınızda ve kaslarınız gevşediğinde, doktorunuz ECT cihazındaki bir düğmeye basar. Bu, az miktarda elektrik akımının elektrotlardan geçip beyninize ulaşmasına ve genellikle 30 ila 60 saniye süren bir nöbetin gerçekleşmesine neden olur.

Anestetik ve kas gevşeticiler nedeni ile gevşemiş kalırsınız ve nöbetin bilincinde olmazsınız. Nöbet yaşadığınızın dışarıdan anlaşılır tek belirtisi bacağınızda ya da elinizdeki ritmik hareket olacaktır. Ancak içsel olarak, beyninizdeki faaliyet çarpıcı biçimde yükselecektir. EKG’nin kalp faaliyetlerinizi ölçtüğü aynı yöntem ile beyin faaliyetleriniz de bir elektroansefalogram (EEG) tarafından kaydedilir. Nöbetin başlangıcında, EEG sinyallerinin ani biçimde yükselmesini takiben, sinyaller nöbetin bittiğini gösterecek şekilde düzelir.

Birkaç dakika sonra, kısa süreli anestetiklerin ve kas gevşeticilerin etkisi azalmaya başlar. Bir problem olup olmadığının izlenebilmesi için bir iyileşme odasına alınırsınız. Uyandıktan sonra birkaç dakika ila birkaç saat ya da daha fazla süren kafa karışıklığı yaşayabilirsiniz.

Tedavi Seansları

Tedavi seansları

ECT tedavisi genellikle 2 ila 4 hafta süresince, haftada 3 defa verilir. Toplamda 6 ila 12 tedavi seansı gerçekleştirilir. İhtiyacınız olan tedavi sayısı, belirtilerinizin şiddetine ve bu belirtilerin ne denli hızlı iyileştiğine bağlı olacaktır.

Sonuçlar

Sonuçlar

Çoğu kişi, 2 ila 3 elektrokonvülsif terapi tedavisinin ardından, hastalığının belirtilerinde iyileşme fark etmeye başlar. Buna rağmen tam iyileşme uzun sürebilir. Antidepresan tedavisine yanıt verilmesi ile karşılaştırıldığında, birkaç hafta ya da daha fazla sürmesi mümkündür.

ECT’nin şiddetli depresyon ve diğer ruhsal hastalıkların tedavisine nasıl yardımcı olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak nöbet faaliyeti esnasında ve nöbetin ardından beyin fonksiyonlarının kimyasal açılardan değiştiği bilinmektedir. Bu kimyasal değişimler birbirleri ardına gelişerek, bir şekilde şiddetli depresyonun ve diğer ruhsal hastalıkların belirtilerini azaltabilmektedir.

Bu nedenle ECT, çoklu tedavilerle daha etkili olur. ECT alan çoğu kişi 2 ila 4 hafta boyunca, haftada 3 defa tedavi görür. ECT, tüm seansları alan kişilerin çoğunda etkili olmaktadır.

Belirtileriniz iyileşse bile, yinelenmesinin engellenmesi için tedaviye devam etmeniz gerekecektir. Bakım terapisi olarak bilinen ve devam eden bu tedavi, ECT olabileceği gibi, başka bir tedavi yöntemi de olabilir. Bakım tedavisi daha sıklıkla antidepresan ya da diğer tedavileri veya psikolojik danışmanlığı (psikoterapi) kapsar.