• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Gamma-Knife (Gamma Bıçağı) Radyo Cerrahi

Gamma-knife radyo cerrahi, beynindeki çeşitli yapısal anormallikleri, kesişen radyasyon ışınlarının anormal alana uygulanması ile tedavi eder. Hiçbir kesi gerektirmediğinden, gamma knife radyocerrahi genellikle geleneksel nöroşirurjiden daha güvenli bir seçenektir. 

Gamma-knife radyo cerrahide, doktorlar beyindeki tümörlerin ve vasküler anormalliklerin yerini tam olarak belirleyebilmek için ileri görüntüleme teknikleri kullanılırlar. Böylece, çok farklı yönlerden gelen radyasyonun ışınları hedefe tam olarak odaklanabilir.

Her bir radyasyon ışını, beyin dokusundan geçerken ona zarar vermeyecek kadar zayıftır. Gamma-knife radyocerrahinin etkisi sadece ışınların beyinde kesiştiği noktada gerçekleşir. Bir bilgisayar yardımıyla, bu noktanın yeri bir milimetrelik kesit içinde kesin olarak belirlenebilir. 

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Beyin üzerinde operasyon gerçekleştirmek, her zaman hassas bir iştir. Tümör veya başka bir anormallik beynin derinliklerine gömülüyse, geleneksel nöroşirurjiyle cerrahlar, bazen çıkarılacak dokuya ulaşacakları yol üzerindeki sağlıklı beyin dokularını keserek zarar verebilirler. Gamma-knife radyocerrahi kesi gerektirmediğinden, sağlıklı beyin dokusunun hasar görme ihtimali daha azdır.

Gamma-knife radyocerrahi en çok aşağıdaki durumlar için kullanılır:

• Beyin tümörleri. Radyocerrahi, hem iyi huylu hem de kötü huylu beyin tümörlerinin yönetimi için faydalıdır. Özellikle de vücudun başka bir yerinden başlayarak beyne yayılmış olan beyin tümörlerinin tedavisi için kullanılır. Radyocerrahi genellikle, beynin erişimi zor olan bölümlerinde ortaya çıkan ve ameliyatı mümkün olmayan beyin tümörlerini tedavi eder. 
• Arteriovenöz malformasyonlar (AVM). AVM''ler kapiller ağla değil de doğrudan birbirine bağlı olan anormal atardamar ve damar yığınlarıdır. Bu anormallikler beyinde olduğunda şiddetli kanamaya, baş ağrısına ya da nöbetlere yol açabilir. Birçok AVM’nin konvansiyonel mikro cerrahiyle alınması mümkündür. Ama radyo cerrahide nörolojik yaralanma riski daha düşüktür ve daha az invaziv bir seçenektir.
• Trigeminal nevralji. Yüzün duyusunu sağlayan trigeminal sinirdeki bozukluk, elektrik çarpması gibi hissedilen bir yüz ağrısına neden olur. Radyocerrahi, bu sinir üzerinde lezyon oluşturarak ağrı sinyallerini engelleyebilir. Bu işlem genellikle yetişkinlerde veya trigeminal nevralji için operasyon geçirdikten sonra ağrısı tekrarlayan hastalarda uygulanır.
• Akustik nörinom. Ayrıca schwannomalar olarak da adlandırılan ve kanserli olmayan bu tümörler, denge ve işitmeyi etkileyen sinir üzerinde gelişir. Radyocerrahi çoğu durumda, çok düşük oranda yüz hareketi kaybı ve sağırlık riski taşıyan bir operasyonla, küçük tümörlerin büyümesini etkin biçimde kontrol altına alabilir.
• Hipofiz tümörleri. Beynin derininde yer alan ve bezelye büyüklüğünde olan “ana bezdeki” tümörler çeşitli sorunlara yol açar. Çünkü hipofiz;  tiroit, böbrek üstü ve üreme bezlerinin çalışmalarının düzenlenmesine yardımcı olur. Bu tümörlerin büyümesini ve bu tümörlerden kaynaklanan anormal hormon salgılanmasını durdurmak için de radyo cerrahiye başvurulabilir. 

Riskler

Riskler

Gamma-knife radyo cerrahi, cerrahi kesi gerektirmez, bu nedenle anestezi, kanama ve enfeksiyonla ilgili sorunlar yaşayabileceğiniz geleneksel nöroşirurjiden daha az risklidir. 

Bazı durumlarda gamma-knife radyo cerrahi, hedefi çevreleyen beyin dokusunda radyasyon yaralanmalarına neden olabilir. Bu işlemden aylar sonra beyinde şişme meydana gelebilir. Çoğu kez bu durum geçicidir ve tedavi olmaksızın kendiliğinden iyileşir. Ancak, bazı hastaların sürekli beyin şişmesini kontrol altına almak için kortikosteroid ilaçlar alması gerekebilir. 

Beynin, tedavi edilen doku miktarının büyüklüğü arttıkça, beyinde oluşabilecek radyasyon hasarı riski de artar. Gamma-knife radyocerrahi, genel bir kural olarak, en geniş noktalarında büyüklüğü 3 santimetreyi aşmayan hedef alanlar için daha uygundur. 

Nasıl Hazırlanacaksınız

Hazırlık

İşlemden önceki gece yarısından sonra hiçbir şey yemeyin veya içmeyin.  Düzenli kullandığınız ilaçlarınızı bir yudum suyla almanızda bir sakınca olup olmadığını doktorunuza danışın. İşlem esnasında aşağıdakilere izin verilmez:

• Takı
• Gözlük
• Kontak lens
• Makyaj
• Tırnak cilası
• Takma dişler
• Peruk

Aşağıdaki durumlar söz konusuysa mutlaka doktorunuza bildirin: 

• Diyabet kontrolü için ilaç ya da iğne kullanıyorsanız
• Kabuklu deniz ürünleri veya iyot alerjisiniz varsa
• Vücudunuza daha önce kalp pili, yapay kalp kapakçığı, anevrizma klipleri, nörostimulatörler veya stent gibi herhangi bir tıbbi cihaz yerleştirilmişse

Neler Yaşayacaksınız

Neler Bekleyebilirsiniz?

Birkaç hafta boyunca her gün verilen standart radyasyon terapisinin aksine, gamma knife radyocerrahi genellikle bir gün içinde tamamlanır. Bu işlemlerin çoğu ayakta tedavi esasına göre uygulanır ve hastanede kalmanız gerekmez. 

İşlemden önce

İşlem başlamadan önce başınıza, dört küçük vidayla sabitlenen hafif bir çerçeve (frame) takılması gerekir.

Bu işlem esnasında:

• Saçınızın tıraş edilmez.
• Küçük vidaların yerleştirileceği dört noktaya uyuşturucu iğneler yapılır.

Bu kafa çerçevesi, başınızı sabit tutmanın yanı sıra, radyasyon ışınlarının tam nerede birleşeceğini belirlemek için referans noktası görevi görecektir.

Çerçeve takıldıktan sonra, beyin görüntüleme taramaları yapılır ve sonuçlar bilgisayarlı planlama sistemi içine alınır. Bu planlama süreci birkaç saat sürebilir. Bu süre içinde, başka bir odada dinlenebilirsiniz, ama kafa çerçevesi başınıza bağlı kalmalıdır. 

Bu işlem çocuklarda, genellikle genel anestezi altında uygulanır. Yetişkinlerdeyse, genellikle uyanıkken yapılır. Gevşemeniz için size hafif bir sakinleştirici verilebilir. 

İşlem esnasında 

Gamma-knife makinesinin içine doğru hareket edecek bir yatağa yatarsınız ve baş çerçeveniz, makinenin içindeki bir kaskın içine sıkıca yerleşir. Tedavinin süresi hedefin şekline ve büyüklüğüne bağlı olarak birkaç dakika ilebirkaç saat arasında değişebilir. Bu işlem sırasında: 

• Radyasyonu hissetmeyeceksiniz.
• Makineden herhangi bir gürültü duymayacaksınız.
• Bir mikrofonla doktorunuzla konuşmanız mümkün olacak.

İşlemin ardından

İşlemin ardından, nadiren görülse de aşağıdaki yan etkiler gelişebilir:

• Çerçevenin bağlandığı kafa derisi üzerindeki noktalarda ağrı ve hassasiyet
• Baş ağrısı

Bulantı

Sonuçlar

Sonuçlar

Gamma-knife radyo cerrahi, hedef alandaki hücrelerin yeniden çoğalmalarını engellemek için bu hastalıklı hücreleri tahrip eder. Operasyonun sonuçları hemen görülmez. Tedavinin etkilerinin ortaya çıkması için haftalar, aylar ve hatta bazen yılların geçmesi gerekebilir. Tedavi süreci, takip görüntüleme testleriyle izlenir.