• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız

Nedir

Lomber Ponksiyon

Lomber ponksiyon, beyin-omurilik sıvısı elde etmek için başvurulan tıbbi bir işlemdir. Bu işlemde, iki bel omuru arasındaki boşluğa iğne girilerek omurilik sıvısından (beyninizi ve omurganızı kaplayan ve koruyan sıvı) örnek alınır.

Lomber ponksiyon menenjit, MS ve Guillain Barre sendromu gibi merkezi sinir sistemi bozukluklarının, beyinde veya omurgada gelişen kanser gibi ciddi hastalıkların teşhisine yardımcı olur. Bazen doktorlar, omurilik sıvısına anestezi veya kemoterapi ilaçları enjekte etmek için de lomber ponksiyon yapabilirler.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Lomber ponksiyon şu sebeplerle yapılabilir:

• Laboratuvar analizi için omurilik sıvısı almak
• Omurilik sıvısının basıncını ölçmek
• Anestezi ilaçları, kemoterapi ilaçları veya başka ilaçlar enjekte etmek
• Teşhis için omurilik sıvısının akışını görüntülemek amacıyla (miyelografi) kontrast madde (boya) veya radyoaktif madde enjekte etmek.

Lomber ponksiyondan elde edilen bilgi, aşağıdaki hastalıkların teşhisi için kullanılır:

• Menenjit, beyin iltihabı ve frengi gibi bakteriyel, viral veya mantara bağlı ciddi enfeksiyonların teşhisinde
• Beynin etrafındaki kanamaların teşhisinde
• Beyin veya omurgayla ilgili kanserlerin teşhisinde
• MS veya Guillain Barre gibi bazı sinir sistemi hastalıklarının teşhisinde

Riskler

Riskleri

Lomber ponksiyon genelde güvenli olmasına rağmen bazı riskleri de vardır. Bunlar arasında:

• Lomber ponksiyon sonrası gelen baş ağrısı. Lomber ponksiyon yapılan her üç kişiden birinde, sıvının yan dokulara kaçması sebebiyle baş ağrısı görülebilir. Ağrı, lomber ponksiyondan birkaç saat sonra başlar, bu süre iki güne kadar çıkabilir ve ağrıyla birlikte baş dönmesi ve bulantı da yaşanır. Lomber ponksiyon sonrası baş ağrısı, birkaç saatle bir hafta arası, hatta bazen daha uzun sürebilir.
• Belde ağrı ve rahatsızlık hissi. Lomber ponksiyon sonrasında, belinizde ağrı veya hassasiyet oluşabilir. Ağrı bacaklarınıza da vurabilir.
• Kanama. Eğer kanı sulandıran veya pıhtı önleyici ilaçlar alıyorsanız veya kanınızda pıhtılaşma problemi varsa, ciddi bir kanama olabilir.
• Beyin sapı fıtığı. Beyin tümörü veya başka lezyonlardan dolayı kafatası baskısının artması, lomber ponksiyon sonrasında beyin sapının sıkışmasına sebep olabilir. Lomber ponksiyon öncesinde gerekirse, kafatası basıncında artma olup olmadığının bilgisayarlı tomografi veya MRI ile kontrol edilmesinde fayda vardır. Bu komplikasyon çok nadiren görülür.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Hazırlık Aşaması

Lomber ponksiyon öncesinde, doktor size sağlık geçmişinizle ilgili sorular sorar, sizi muayene eder, herhangi bir pıhtılaşma sorunu olup olmadığını görmek için sizden kan tahlili ister. Doktor ayrıca beyninizin etrafında anormal bir şişkinlik olup olmadığını görmek için, sizden tomografi de isteyebilir.

Eğer kanı sulandıran ilaçlar alıyorsanız doktorunuza mutlaka söyleyin. Mesela varfarin, clopidogrel, aspirin, Iboprufen veya naproksen gibi. Asetaminofen almanız genellikle sorun olmaz. Ayrıca herhangi bir ilaca karşı alerjiniz varsa, özellikle de anestezi ilaçlarına, doktorunuza belirtin.

Neler Yaşayacaksınız

Neler Olabilir?

Lomber ponksiyon, ya ayakta tedavi merkezinde ya da hastanede yapılır. Sizden hastane elbisesi giymeniz istenir. Sonra yan dönüp dizlerinizi göğsünüze çekerek yatarsınız. Bu pozisyonda sırtınız gevşer, omurlarınızın arası açılır, iğnenin girmesi kolaylaşır. Beliniz antiseptikle silinir ve steril bir çarşafla kapatılır.

Prosedür süresince

• İğneyi batırmadan önce, bölgeyi uyuşturmak için lokal anestezi yapılır. Anestezi yapılırken hafif ve çok kısa süreli bir acı duyabilirsiniz.
• İnce, içi boş bir iğne iki omurilik kemiğinin arasından, omurilik zarından içeri omurilik kanalına batırılır. Bu sırada sırtınızda bir baskı hissedebilirsiniz.
• İğne içeri girdiğinde hafifçe pozisyon değiştirmeniz istenebilir.
• Omurilik sıvısının basıncı ölçülür, az bir miktar sıvı çekilir ve basınç yeniden ölçülür. Gerekirse bir ilaç veya madde enjekte edilir.
• İğne çıkartılır ve sargı beziyle üstü kapatılır.

Prosedür genellikle 45 dakika sürer ama daha uzun da sürebilir. Doktorunuz sonrasında sizden yatıp dinlenmenizi isteyebilir.

Prosedürden sonra

• Dinlenin. Prosedürün yapıldığı gün için, herhangi bir zorlu aktivite planlamayın. Fiziksel olarak yorulmayacaksanız, işe geri dönmenize izin verilebilir. Yapacaklarınızı doktorunuzla görüşün.
• Ağrı kesici alın. Asetominofen içeren ağrı kesiciler, baş veya sırt ağrınızı gidermeye yardımcı olur.

Omurilik sıvısı incelenmek üzere laboratuara gider. Laboratuar teknisyenleri omurilik sıvısını incelerken genellikle şunlara bakarlar:

• Genel görünümü. Omurilik sıvısı normalde renksiz ve berraktır. Bulanık, sarı veya pembe bir renkteyse iltihap anlamına gelebilir.
• Protein (Total protein ve bazı proteinlerin mevcudiyeti). Total protein miktarının yüksek olması (desilitre başına (mg/dL) 45 miligramdan fazla) enfeksiyon veya başka inflammatuvar durumların varlığını gösterir. Her laboratuvarın ortalama değeri farklı olabilir.
• Beyaz kan hücreleri. Omurilik sıvısında, normal olarak, bir mikro litrede en fazla 5 mononükleer lökosit (beyaz kan hücresi) vardır. Bu sayının yüksek olması enfeksiyon olduğunu gösterir. Her laboratuvarın ortalama değerleri farklı olabilir.
• Şeker (glikoz). Omurilik sıvısında düşük şeker oranı (50 mg/dL’den az), enfeksiyonun veya başka bir durumun habercisidir.
• Mikroorganizmalar. Bakteri, virüs mantar veya başka mikroorganizmaların varlığı enfeksiyon habercisidir.
• Kanser hücresi. Kanser hücrelerinin mevcudiyeti beyinde, omurilikte veya beyin sıvısında kanser olduğunu gösterir.

Laboratuvar sonuçları, teşhis için, tahlil süresince alınan omurilik sıvısı basıncı gibi bilgilerle birleştirilir.

Sağlık personeli size sonuçları genelde birkaç gün içinde ulaştırır ama bazen bu süre daha uzun sürebilir. Doktorunuza sonuçları ne zaman alabileceğinizi sorun.

Doktorunuza sormak istediğiniz soruları yazın. Doktorunuzun söylediği herhangi bir şeyi anlamadığınızda sormaya çekinmeyin. Sormak istediklerinizin arasında şunlar olabilir:

• Sonuçlara bakarsak, bir sonraki adımım ne olmalı?
• Kontrole gelmem gerekecek mi?
• Sonuçları etkileyen herhangi bir şey olabilir mi, sonuçlar daha farklı çıkabilir miydi?
• Bu testin daha sonra yeniden yapılması gerekecek mi?