• İçindekiler
• Nedir?
• Sebepleri
• Belirtileri
• Tedavisi
• Öneriler

Nedir?

Halluks rijidus nedir?

Halluks rijidus, ayak küresinde başparmağın ana ekleminin iltihaplanması ve eklem yüzeyinin aşınmasıdır. Temel özelliği başparmağın (“halluks”) sertliği (“rigidus”) olduğundan dolayı “Halluks rijidus” olarak adlandırılır. 

Video: Op. Dr. Gökçe Mık "En Yaygın Ayak Parmağı Sorunları Nedir?"

 Bazen eklemin yalnızca üst kısmı etkilenir ve diğer eklemler zarar görmezken, bazı kişilerde ise tüm eklemler harap olur. 

Sebepleri

Çoğu kişi için kesin bir nedeni yoktur- sadece oluşur. Neden özellikle bu eklemin etkilendiğinin cevabı ise yürüyüş sırasında çok büyük bir bası altında oluşudur. Her bir adımda, bu çok küçük eklemden vücut ağırlığının iki katı kadar bir kuvvet geçer.

Bazı kişilerde yaralanma ya da eklemlerde enfeksiyon veya gut gibi diğer tıbbi sorunlar sonucu oluşabilir. Eklemin neden arterit olduğu hakkında çeşitli teoriler vardır ancak hiçbiri bu durumun engellenmesi ya da tedavisinde çok etkili görünmemektedir. 

Belirtileri

Ne tür sorunlara neden olur?

En sık görülen sorun başparmak ekleminde ağrıdır. Bazı kişilerde her yürüdüklerinde, hatta istirahat halindeyken bile ağrı mevcuttur. Bazılarında ise yalnızca başparmaklarını gidebildiği noktaya kadar döndürdüklerinde meydana gelir.

Yaygın diğer bir sorun ise sertliktir. Genellikle ayak başparmağı aşağı doğru dönebilmesine rağmen yukarı doğru dönebilme yeteneğini kaybeder. Bazen o kadar sert olur ki aşağı doğru çeker ve zeminde düz olarak duramaz.

 Eklemin tepesinde kemikli bir çıkıntı (“osteofit” ya da “iltihaplı şişlik”) gelişebilir. Bu yıpranmış ekleme karşı vücudunuzun doğal cevabıdır. Çıkıntı ayakkabılara sürtünebilir. Bazı kişilerde bu onların tek sorunudur. 

Bazı kişiler ise ağrılı başparmak nedeniyle ayağın yan tarafıyla yürüme eğilimindedirler. Bu ise ayak küresinde ağrıya ya da dış kenarında yuvarlanmaya neden olabilir.

Bazen eklemin dış kısmı, iç kısma göre daha fazla yıpratır. Bu ise ikinci parmağa doğru bir eğilmeye neden olur ve parmaklar birbirine sürtünebilir.

Neden yirmili yaşlarımda bu durumu yaşıyorum?

Nedeni bilinmemekle birlikte halluks rijidus erken yaşlarda, hatta ergenlikte bile başlayabilir.

Neyse ki, parmağınızdaki değişiklikler daha kötüye gitmez ve (diğer parmaklarınızdan ayrı olarak) diğer kişilere kıyasla kalça ve diz eklemleri gibi diğer eklemlerin arterite yakalanmaması daha olasıdır. 

Tedavisi

Halluks rijidus konusunda ne yapılabilir?

Eğer ağrı kötü ise ve hayatınızı etkiliyorsa basit ağrı kesiciler alabilirsiniz. Öncelikle yan etkileri az olan parasetamollerden doğru dozda kullanmayı deneyin. Eğer bu işe yaramazsa doktorunuz sizin için güvenilir olduğunu düşündüğü daha güçlü ağrı kesiciler ya da anti-enflamatuar ilaçlar yazabilir.

Yürüyüş sırasında parmak yukarı doğru büküldüğünde eklemler genellikle en ağrılı halde olduğundan, bu durum bazen ayak tabanının sertleşmesine neden olur ve yürürken bükülmez. Eğer bunu yapıyorsanız ayakkabı tabanı için küçük bir “rocker kalıp” ihtiyacınız olabilir, böylece yürürken ayak parmağının bükülmesi yerine ileri geri harekettle bunu aşabilirsiniz.  Bu, ortopdeik korse uzmanı ya da el ve ayak sağlığı bakımında uzmanlaşmış kişilerce yapılabilir. Bu tedavinin dezavantajı sert ayakkabı tabanının osteofiti, ayakkabıya doğru itmesidir.

Eğer parmak çok ağrılı ise, bazı steroid karışımlarının lokal anestezi ile eklem içine enjeksiyonu işe yarayabilir. Bu işlem eklem içi iltihaplanmayı azaltır. Bazen hastaneye gitmek zorunda kalınabileceğinden, enjeksiyon da genellikle poliklinikte uygulanır. Parmak enjeksiyon sonrasında birkaç gün ağrılı olabilir ve iyileşme genellikle bir haftada gerçekleşir. Parmağınız enjeksiyon ile düzeldiğinde, bunun etkisi birkaç gün, hafta veya ay boyunca sürebilir ancak iyileşme nadiren kalıcıdır. 

Cerrahi operasyon faydalı olabilir mi?

Eğer yukarıdaki tedavilerin hiçbiri işe yaramazsa cerrahi operasyon faydalı olabilir. Bu durumu ortopedik ayak ve topuk cerrahına danışmanız gerekir. 5 temel halluks rijidus operasyonu bulunmaktadır:

Eğer eklemin yalnızca üst kısmında fazlalık söz konusu ise, üst fazlalık kısım kesilir ve eklem yıkanıp temizlenir. Bu işlem cheilectomy olarak adlandırılır. Cheilectomy geçiren kişilerin çoğu az ağrı hisseder ve iyi gelişme gösterir. Bu iyileşmelerin yaklaşık % 75’i kalıcıdır. Diğerlerinde ise takip eden yıllarda kötüleşmiş artrit gelişir ve sonunda başka bir operasyona ihtiyaç doğar.

Cheilectomy ile birlikte ya da ayrı bir operasyonla, ayak başparmak tabanınızdaki kemik (proksimal falanj) yapamadığınız hareketlerin çoğunu yapabilmeniz için yeniden şekillendirilebilir.

Eğer tüm eklem söz konusu ise, hastanın aktivite ve yaşına bağlı olarak üç ana seçenek söz konusudur:

Özellikle ağır işlerde çalışan genc zinde kişilerde eklem füzyonu önerilir. Bu işlem eklem ağrısı ve sertliği tamamen giderir. Uygulayan bireylerin % 95’İ ağrılarından kurtulur. Ancak, parmak eskisinden daha sert ve ayakkabı seçimi daha sınırlı olabilir. Bazı kişilerde füzyon sonrasında da parmak ortasındaki küçük eklemde var olan arterit devam eder, ancak bu durum genellikle çok sıkıntı verici değildir.

Bazı durumlarda ise protez eklem fikri daha uygun olabilir.  Yalnızca belli hastalara uygun olmasına rağmen çok çeşitli protez eklemler mevcuttur. Tüm eklem protezlerinde olduğu gibi prosedürle ilgili çeşitli riskler vardır. Özellikle yeni eklemin gevşemesi ya da aşınması gibi bir risk söz konusu olduğunda daha kompleks prosedürlere ihtiyaç olabilir. Bu tabii ki cerrahınızla tartışmanız gereken bir konudur.

Öneriler

Ne olacak – Bu yüzden kötürüm mü kalacağım?

Araştırmalar eklemin, arterit ve sert kalmakla birlikte birçok kişide daha kötüye gitme eğiliminde olmadığını göstermiştir. Kişiler ilk gittikleri doktora 20 yıl sonra gitseler bile eklem aynı durumda olacaktır.

Ancak,  yaklaşık %20-25’lik bir oran için eklem giderek daha sert ve ağrılı olur ve tedavi gerekebilir.

Kötüleşmesini engellemek için yapabileceğim bir şey var mı?

•             Kendinizi genel olarak zinde ve aktif tutun,
•             Ayağınıza rahatça uyan ayakkabıları tercih edin,
•             Aşırı kilo almayın,

 Bunlar aslında sağlıklı olmak için verilen her zamanki tavsiyelerdir! Yardımcı olacak başka hiçbir şey yoktur.