• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Önleme
• Testleri
• Muayenesi

Nedir

Parmak Sakatlanmaları

Parmak sakatlanmaları çok yaygındır ve küçük kesikler ve sıyrılmalardan ciddi kemik, tendon ve bağ doku hasarlarına kadar çok çeşitlilik gösterir. Ciddi parmak sakatlanmaları, düzgün tedavi edilmezse işlev kaybı ve kalıcı şekil bozukluğu gibi sonuçlara yol açabilir. Dikkatli tedavi daha hızlı ve eksiksiz bir iyileşme demektir. Kimi parmak sakatlanma ve yaralanmaları diğerlerine göre daha yaygındır.

• Kesik, yalnızca cildi etkileyebileceği gibi derinin hemen altındaki kan damarları, sinirler ve tendonları da etkileyebilir.
• Kopma, derinin bir parçası veya yumuşak doku yırtılıp çıktığı zaman olur.
• Ampütasyonla doku, parmaktan tümüyle kesilir veya yırtılır.
• Tırnak yaralanmaları 
• Tırnaklar ve tırnak altındaki tırnak yatağı sakatlanmaları en yaygın el yaralanmalarıdır.
• Eğer tırnak yatağı doğrudan bir darbeyle yaralanırsa alttaki kemik kırılabilir.

• Kırıklar

• Her parmakta üç kemik veya falanj vardır: proksimal (en yakın) falanj, orta falanj ve distal (en uzak) falanj.
• Kırık parmak veya falanj kırılması tek başına da olabilir, ama genellikle tendon, bağ doku, tırnak ve diğer yumuşak dokuları da kapsar.

• Çıkık

• Çıkık bir kemiğin başka bir kemikle normal hizasından çıkmasına neden olacak şekilde, kemiğin eklemden ayrılmasıdır.
• Parmak çıkıkları genellikle top sporlarında meydana gelir.
• Çıkık genellikle çevre bağ dokulara zarar verir, çıkık yerine konduktan sonra bağ dokular hala hasarlı olabilir.

• Bağdoku yaralanmaları

• Bağ dokular iki kemiği eklemde bir arada tutan sert dokulardır.
• Güçlü bir çekiş veya darbeyle bağ doku yırtılabilir ve eklemi güçsüzleştirerek daha öte sakatlanmaya yol açabilir.
• Bağ doku zedelenmesine burkulma denir.

• Tendon yaralanmaları

• Tendonlar kasları kemiklere bağlayan lifli bağlardır ve eklemlerin esnek bir şekilde hareket etmesini sağlar.
• Parmak tendonları derinin hemen altındadır ve koruyucu bir kılıfla örtülmüştür.
• Hem tendon hem de kılıfı bir kesik veya ezilme sakatlanmasıyla hasar görebilir.
• Ayrıca bir tendon kemikle bağlandığı yerden ayrılabilir.

• Sinir yaralanmaları

• Parmak duyumları 2 sinirle taşınır, parmağınızın her kenarında bir sinir bulunur.
• Sinire hasar vermek parmağın sinir geçen yanında uyuşmaya neden olabilir.

Belirtileri

Belirtiler

Her ne kadar sakatlanmış parmakta kanama, morarma, şekil bozukluğu ve şiş görülmeyecek gibi olmasa da kolayca görülemeyen ciddi yaralanmalar da meydana gelmiş olabilir. Kızarıklık, iltihap ve ateş gibi kimi enfeksiyon belirtilerinin ortaya çıkması saatler hatta günler sürebilir.

Sebepleri

Sebepler

Bir parmak doğrudan bir darbe veya kesikle sakatlanabilir. Bu yaralanmalar genellikle işle ilgilidir. Parmak ayrıca ezilebilir, burkulabilir veya fazla esneyebilir. Parmak yaralanmalarının başka bir yaygın sebebi de hayvan ısırıklarıdır.

• Ezik parmak

• Bir parmağın ucuna doğrudan darbe, tendon veya bağ doku hasarına neden olabileceği gibi kemiklerin kırılmasına veya çıkmasına da yol açabilir.
• Eğer yan dokular yırtılmışsa, bir eklemin kenarında ağrınız olabilir, eklem tutmayabilir.
• Eğer eklemin altındaki (volar plaka) denilen bağ dokusu yırtılmışsa ağrınız ve parmağın alt kısmında gevşeklik olabilir.
• Eğer tendon bağlandığı yerden ayrılmışsa, parmağı veya başparmağı büküp düzeltemeyebilir veya bir şey tutamayabilirsiniz.
• Parmağın ezilmesi sonucunda birçok sakatlanma veya yaralanma oluşabilir.
• Kayakçı parmağı, yani ulnar koleteral bağ doku (baş parmağınızla avuç içi arasındaki bağ dokusu) yırtılması, genellikle bir kayakçının açık eliyle batonun üzerine düşmesinden kaynaklanır.
• Çekiç parmakta, ekstensor tendonu (parmağınızın son eklemini yerinde tutan tendon) distal falanjdan (parmağınızın ucundaki kemikten) ayrılır.
• Kuğu boynu deformasyonunda, volar bağ doku (parmağınızın dış kısmındaki bağ doku) proksimal ve orta falanj arasında yırtılır.
• Boutonniere deformasyonunda, ekstensor tendonunun (parmağınızın arka kısmında olan tendonun) sabitleyen kısmı proksimal ve orta falanjlar arasında yırtılır.

• Tırnak yaralanmaları

• Tırnağın altındaki destekleyici doku olan tırnak yatağı bir kesik veya darbeyle hasar görebilir.
• Bu durum bazen tırnak altı kanama denilen tırnağın altında kan toplanması durumuyla sonuçlanabilir.
• Tırnak altı kanamalar çok ağrılı olabilir ve bazen kanın boşaltılması gerekir.
• Tırnak ağır hasar görmüşse alınabilir.

• Isırıklar 

• Hayvan ısırıkları sadece doku hasarına neden olmakla kalmaz, düzgün biçimde tedavi edilmezse ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.
• En kötüsü de insan ısırığıdır. Bu kaza genellikle birinin ağzına yumruk atmaktan kaynaklanır. Bu yaralar, genellikle antibiyotikler de kullanılarak çok iyi temizlenmelidir.

• Dolama

• Dolama tırnaklarınızın parmağınızla birleştiği yerlerdeki iltihaplanmadır.
• Genellikle tırnak yemek veya şeytantırnağı gibi basit bir şeyle başlar.

Önleme

Önlem

• Ağır ekipman

• Elektrikli testere, kar küreyici makineler ve diğer büyük iş makineleriyle dikkatli olun.
• Ağır deri eldivenler giyin ve bu tür makinelerle çalışırken yüzükler veya takılar takmayın.

• Bıçaklar

• Mutfak bıçaklarını dikkatle kullanıp saklayın.
• İçinde bıçak olan lavaboya veya çekmeceye elinizi bakmadan uzatmayın.

• Sporlar

• Spor karşılaşmaları sırasında, özellikle top oyunlarında birçok parmak yaralanmasının meydana geldiğini unutmayın. Karşılaşmaya başlamadan önce yüzük veya takınız varsa çıkarın.
• Bu tür faaliyetlere katılmayı seviyorsanız, elinizin altında parmağı tahtaya almak için gerekli ilk yardım araçları bulunsun.

• Hayvan ısırıkları

• En yaygın hayvan ısırığı kavga eden iki hayvanı ayırmaya çalışırken oluşur.
• Size çok sadık köpeğiniz bile kavga sırasında sizi kazayla ısırabilir.
• Kavgaya karışmayın veya ısırılma konusunda dikkatli davranın.

Testleri

Teşhis ve Testler

Doktorunuz elinizi fiziksel olarak muayene eder, yaralı alanın kuvvet, his ve hareket kabiliyetini ölçer. Doktor bir kırıktan veya yarada cam parçası gibi yabancı bir nesneden kuşkulanırsa röntgen filmi ister. Röntgen filmlerinin her yabancı maddeyi göstermediği gibi tenden ve bağ dokulardaki sakatlanmaları da göstermediğini unutmayın.

Muayenesi

Doktora Ne Zaman Gitmeli?

Birçok gündelik faaliyetimizin yerine getirilmesi için düzgün şekilde çalışması gereken el ince ayarları olan karmaşık bir araç olduğu için, çok küçük parmak yaralanmaları bile bazı işlev kayıplarına neden olabilir. Böyle bir şeyden şüpheleniyorsanız, doktorunuz elinize bir baksın. Ayrıca son on yıl içinde tetanos aşısı vurulup vurulmadığınızdan da emin değilseniz doktorunuzla temas kurmalısınız.

• Şiddetli ağrı veya şekil bozukluğu varsa
• Kontrol altına alınamayan kanama varsa
• Uyuşukluk (his kaybı) varsa
• Parmak soluk renkli veya morsa
• Açıkta bir kemik veya tendon varsa

Şu tıbbi durumlar geliştiğinde bir hastanenin acil servisine gidiniz:

• Çok ağır kanamanız var veya kanamanız durmuyor
• Kesin bir doku kaybı veya kopması var.
• Parmağın şekli kesinlikle bozulmuş.
• Kesik derinin en üst katmanından içeri kadar girmiş, eti yarmış.
• Yarayı tüm yabancı cisimleri çıkaracak kadar temizleyemiyorsunuz.
• Uyuşan veya kuvvetsiz bir bölge var.
• Parmaklarınızı normal bir şekilde kullanamıyorsunuz.
• Kızarıklı, iltihap, şişlik ve diğer enfeksiyon işaretleri mevcut.