• İçindekiler
• Genel Bakış
• Neden Yapılır?
• Riskler
• Hazırlıklar
• Neler Bekleyebilirsiniz?
• Sonuçlar

Genel Bakış

Kalp taramaları, aynı zamanda koroner kalsiyum taramaları olarak da bilinir ve kalp arterlerinin (koroner arterler) görüntülerini sağlar. Doktorlar kalp taramasını, koroner arterlerdeki kalsiyuma bakmak ve tıkanıklıkları araştırmak için kullanır. Bu testin sonucu çoğunlukla koroner kalsiyum skoru olarak adlandırılır.

Kalp taramaları, ciddi kalp krizi belirtileri yaşamadan önce, kalp krizi veya diğer sorunları yaşama riskinizin yüksek olup olmadığını gösterir. Kalp taramaları herkese göre değildir. Her ne kadar bazı gezici tıbbi tesisler, koroner arterlerinizi hızlı bir şekilde kontrol ettirmek için kendilerine gidebileceğiniz yönünde reklam yapsalar da, bu yaklaşımlar konusunda ihtiyatlı olmalısınız. Kalp taramalarının geniş bir kullanımı olduğu yönünde, halihazırda net veriler yoktur.

Kalp krizi belirtileri taşımayan kişilerin rutin kalp taraması yaptırması önerilmez.

Neden Yapılır?

Neden yapılır?

Kalp taramaları, kalbinizi kanla destekleyen arterler olan koroner arterlerinizin duvarlarındaki kalsiyum miktarını ölçmek üzere invaziv olmayan teknikler kullanır. Arterlerinizin duvarlarında kalsiyum olması, koroner arter hastalığı adı verilen bir kalp hastalığına sahip olduğunuzu gösterir.

Koroner arter hastalığı, kalp krizlerinin başlıca nedenidir. Koroner arter hastalığı plaklar oluştuğunda ve arterlerinizi daralttığında, damar tıkanıklığı ortaya çıkar. Plaklar yağ, kolesterol ve kalsiyumdan oluşur. Kalp taraması bu plaklar içerisindeki kalsiyumu belirler. Bazı araştırmacılar diğer sağlık bilgileriyle birleştiğinde, kalsiyum miktarının koroner arter hastalığı veya kalp krizi riskinizi saptamada yardımcı olacağını düşünür.

Ama kalp taramalarının kullanımı tartışmalıdır. Kalp taramaları, aile geçmişinize ve risk faktörlerine bağlı olarak kalp krizi geçirme riskiniz ister düşük isterse yüksek olsun sizin için faydalı olmayabilir. Kalp taramasına karar vermeniz, yaş, cinsiyet, kolesterol seviyeleri, kan basıncı ve sigara kullanımı, ailede kalp krizi öyküsü gibi koroner arter risk faktörlerine bağlıdır.

Şu koşullar altında kalp taraması yararlı değildir:  

• Düşük kalp krizi riski. Örneğin, 55 yaşından gençseniz, normal kolesterol ve kan basıncı seviyelerine sahipseniz ve sigara içmiyorsanız, kalp krizi riski yüzdeniz, sizi düşük risk kategorisine koyacak şekilde, yüzde 10’dan daha az olarak hesaplanır. Bu, çok az risk faktörünüz olduğu için önümüzdeki 10 yılda kalp krizi geçirme riskinizin yüzde 10’dan daha az olması anlamına gelir. Böylece eğer düşük kalp krizi riskiniz varsa, kalp taraması size ve doktorunuza hali hazırda bilmediğiniz bir şeyi söylemeyecektir.

• Yüksek kalp krizi riski. Önümüzdeki 10 yılda yüzde 20 veya daha fazla kalp krizi geçirme riskiniz varsa, bu yüksek risk grubunda olduğunuz anlamına gelir. Eğer yüksek kolesterol seviyeniz ve yüksek kan basıncınız varsa, sigara içiyorsanız ve 65 yaşın üzerindeyseniz, muhtemelen bu kategori içerisinde yer alırsınız. Eğer yüksek risk altındaysanız, bir kalp taramasının size çok da fazla yararı dokunmaz, çünkü siz ve doktorunuz risk faktörlerine bağlı olarak risk altında olduğunuzu ve kalp krizini önlemek için ilaç kullanmak veya hayat tarzında önemli değişiklikler yapmak gibi tedbirler almanız gerektiğini bilirsiniz.

Eğer yakın zamanda kalp krizi geçirdiyseniz ya da koroner arter hastalığını tedavi etmek için anjiyoplasti veya koroner bypass ameliyatı gibi cerrahi bir işlem gördüyseniz, kalp taramasına girmemelisiniz. Bu durumlarda, doktorunuz zaten kalp krizi geçirme riskinizin yüksek olduğunu bilir. Bir kalp taraması, durumunuzun ne olduğu ve nasıl tedavi olmanız gerektiği hakkında daha fazla bilgi sağlamayacaktır.

Kalp taraması ne zaman yararlı olur?

Kalp taraması, eğer orta seviye kalp krizi riski kategorisine giriyorsanız kalp krizi riskiniz hakkında bilgi verebilmelidir. Bu, risk faktörlerinize bağlı olarak, gelecek 10 yılda kalp krizi geçirme riskinizin yüzde 10 ila 20 arasında olduğu anlamına gelir. Örneğin, eğer 55 ila 65 yaşlarındaysanız, sınıra yakın ölçüde yüksek kolesterolünüz veya kan basıncınız varsa, sigara içiyorsanız orta seviye kalp krizi riski taşıdığınız düşünülebilir. Doktorunuz, risk seviyenizin ne olduğunun saptanmasına yardımcı olabilir. Eğer orta seviye kalp krizi riskiniz bulunuyorsa veya göğüs ağrınız varsa, özellikle de bunun sorumlusunun bir kalp sorunu olup olmadığı net değilse kalp taraması yararlı olabilir.

Riskler

Riskler

Kalp taramaları, arterlerinizdeki kalsiyumu görebilmek için elektron ışınlı bilgisayarlı tomografi (EIBT) tarama tekniklerini kullanır. Bu tür taramanın bazı riskleri vardır. Kalbin EIBT taraması sizi örneğin, 25 ila 33 kez göğüs röntgeni çektirmekle aynı miktarda radyasyona maruz bırakabilir. Zaman içinde tekrarlanan kalp taramaları sizi aşırı radyasyon seviyelerine ve artan kanser riskine maruz bırakabilir. Radyasyon riskleri dolayısıyla, eğer hamileyseniz kalp taraması yaptırmamalısınız.

Bir başka kalp taraması türüyse, kalp arterlerinin daralmasını göstermek için bilgisayarlı tomografi (BT) anjiyogramı kullanır. Eğer bu işlemi yaptırdıysanız, işlem sırasında kullanılan ilaca karşı alerjik reaksiyon gösterebilirsiniz.

Gezici kalp taraması klinikleri hakkında uyarı  

Bazı tıp kurumları ve gezici merkezler, kalp krizi riskinizi ölçmek için kalp taramalarının hızlı, kolay bir yöntem olduğu konusunda reklam yapabilir. Bu reklamlar, sağlıklı görünüyor ve bilinen risk faktörlerini taşımıyor olsa da, kendilerinde bir hastalık olduğu konusunda endişe eden evhamlı insanları hedef alır. Genel nüfusa yönelik olarak kalp taramalarının reklamını yapan tıp kurumları, herhangi bir doktoru referans olarak göstermez. Sokakta yürürken elinizi kolunuzu sallayarak bu tesise gidip taramayı yaptırabilirsiniz. Buna karşın tarama, sigortanız tarafından karşılanmıyor olabilir.

Eğer bir kalp taraması yaptırmaya karar verirseniz, bunu kendi doktorunuz üzerinden yaptırmak en iyisi olacaktır, çünkü o, kalp krizi konusundaki diğer risklerinizi bilir. Eğer gezici merkezlerde tarama yaptırmayı tercih ediyorsanız, kendi doktorunuzun da takip edebilmesi için sonuçların bir kopyasını mutlaka alın. Kalp sağlığınızın düzelmesi ve kalp krizini önlemek için ne gibi önlemler alabileceğinize karar vermenizde yardımcı olacaktır.

Hazırlıklar

Nasıl hazırlanacaksınız?

Çoğu uzman, kalp taraması için en yakınınızdaki gezici merkeze gitmeden önce, muayene için doktorunuzu ziyaret etmeniz konusunda hemfikirdir. Bu da doktorunuza, göz önünde bulundurması için kalp krizi riskiniz konusunda ek bilgi sağlayacaktır. Bu muayene şunları içerir:  

• Sizin ve ailenizin tıbbi geçmişinizin gözden geçirilmesi
• Kan basıncı ölçümünü de içeren bir fiziksel muayene
• Egzersizleriniz ve sigara içme alışkanlıklarını içeren risk değerlendirmesi
• Kolesterol seviyelerinizi içeren kan testleri

Bunun dışında, kalp taraması için özel bir hazırlık yapmanıza gerek yoktur.

Neler Bekleyebilirsiniz?

Neler bekleyebilirsiniz?

İşlem esnasında  

Kalp taraması yalnızca birkaç dakika sürer. Tarama invaziv değildir, yani iğnelere, kesme işlemlerine veya sizi uyutmak ya da rahatlatmak için ilaç kullanımına gerek yoktur. Tarama, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması kullanarak kalp arterlerinizdeki kalsiyumu gösterir.

BT taraması, geleneksel röntgenin muayenelerinde olduğundan çok daha ayrıntılı bir biçimde iç organlarınızın görüntülerini sağlayan bir röntgen tekniğidir. BT taramaları, vücudunuzun etrafından dönen ve X-ışını oluşturan bir cihazla, vücudunuzun iç kısmının dilimlenmiş hali gibi kesitsel görüntülerini oluşturan çok güçlü bir bilgisayar kullanır.

Taramada, kalsiyum tortuları parlak beyaz noktalar olarak görünür. Koroner arterler için standart görüntüleme tekniği, aynı zamanda ultra hızlı BT olarak da adlandırılan elektron ışını BT’dir (EIBT).

Taramadan önce, sizden bir hastane önlüğü giymeniz istenebilir, ama bazı kurumlar buna gerek duymaz. Göğsünüze takılan birkaç elektrotla birlikte bir masa üzerine uzanırsınız. Bu masa, görüntüleri oluşturan BT tarayıcısına doğru hareket eder. Sizden birkaç saniyeliğine nefesinizi tutmanız istenebilir, böylelikle teknisyen kalbinizin görüntülerini daha net alır. Birkaç dakika sonra, doktorunuz veya teknisyen kalp krizi riskinizin hesaplanmasına ve tedavinin yönlendirilmesine yardımcı olacak bir skor elde eder.

Kalsiyumun saptanmasına ek olarak, BT taramaları, koroner arter hastalığı yüzünden kalp arterlerinizde oluşan daralmaların (stenoz) varlığını göstermek için, kalp arterlerinizin detaylı görüntülerini oluşturur. Bu tür bir kardiyak BT için, koroner arterlerinizi görüntülemek üzere damarınıza bir boya enjekte edilir. Bu işleme BT anjiyogram denir.

İşlemden sonra   

Kalp taramasından sonra almanız gereken herhangi özel bir önlem yoktur. Eve kendiniz gidebilir ve günlük faaliyetlerinize devam edebilirsiniz.

Sonuçlar

Sonuçlar

Kalp taramanızın bitmesinin ardından, doktorunuz sizinle sonuçları paylaşacaktır. Eğer taramanızın bir kopyasını isterseniz, doktorunuzdan istemelisiniz, çünkü kopyalar rutin olarak verilmez. Eğer koroner kalsiyum skorunuz yüksekse bu, kalp krizi risk faktörlerinin, ilaçlar ve hayat tarzı değişimleri gibi daha radikal yöntemlerle tedavisine ihtiyaç olduğu anlamına gelir. Doktorunuz tarama sonuçlarınıza bağlı olarak, koroner anjiyogram gibi daha invaziv testler de önerebilir.

Kalp taraması kullanmanın ardındaki teoriye göre, kireçlenmeniz ne kadar artarsa, kalp hastalığınız da o kadar kötüleşecektir. Ama çok düşük miktarlarda kalsiyum olması bile, daha sağlıklı bir diyete başlamanız, kolesterolünüzü düşürmeniz ve sigarayı bırakmanız gibi daha katı önlemler almadıkça kalp hastası olma yolunda ilerlediğinizi gösterebilir.

Aynı zamanda, koroner arterlerinizde kalsiyum olması her zaman için kalp hastası olduğunuz anlamına gelmeyebilir. Taramada bir hata olduğunu gösterecek şekilde, yanlış pozitif sonuçlar da almış olabilirsiniz. Bu da, koroner anjiyografi gibi, sizi sağlığınız konusunda gereksiz yere endişeye iten lüzumsuz ve invaziv testler yaptıracağınız anlamına gelir.

Bunun tersi de doğrudur: Eğer bir kalp taraması arterlerinizde kalsiyum olmadığını gösterirse, bu muhakkak kalp hastası olmadığınızı da göstermez. Arterlerinizde oluşan plaklar başlangıçta yumuşaktır, zaman içinde sertleşir ve kireçlenme oluşur. Bu yüzden, hali hazırda arterlerinizi tıkayabilecek önemli plaklara sahipseniz tarama onları tespit etmeyecektir. Yanlış negatif, gerçekte kalp hastası olsanız ya da kalp hastalığına yakalanma riskiniz olsa da size sağlığınızla ilgili temiz bir sonuç verebilir.

Kalp tarama teknolojisi gelişmeye devam ediyor ve bilim insanları gün geçtikçe kalsiyumun kalp hastalıklarındaki rolü üzerine daha fazla bilgi ediniyor. Bu arada, sigara ve yüksek kolesterol seviyeleri gibi kalp hastalığına yakalanma olasılığınızı artıran geleneksel risk faktörlerini de görmezden gelmemelisiniz. Şunu unutmayın ki, bir kalp taraması yaptırdıysanız bu yalnızca, doktorunuzla bunun takibini yaparsanız ve kalp hastalığının kötüleşmesini önlemek için hayat tarzınızda değişiklikler gerçekleştirirseniz yararlıdır.