• İçindekiler
• Nedir
• Neden Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanırsınız
• Nasıl Bekleyebilirsiniz
• Sonuçlar

Nedir

Bir kan naklinde bağışlanmış kan kendi kanınıza eklenir. Bir kan nakli aynı zamanda kanınızın bazı bileşenlerini bağışlanmış kandaki bileşenlerle takviye etmek için de yapılmış olabilir. Nadir vakalarda, kan nakli daha önceden bağışlamış olduğunuz kanla bir ameliyata girmeden önce size yapılabilir.

Tipik bir kan naklinde, kanın belirli kısımları kolunuzdaki damarlardan birine yerleştirilmiş olan bir damar içi hatla aktarılır. Bir kan nakli genellikle bir iki saat sürer, ama acil bir durumda çok daha hızlı yapılabilir.

Bir kan nakli vücudunuzun yeterince kan yapamaması veya ameliyat, yaralanma veya hastalık nedeniyle düşük olan kan değerlerinizin seviyesini artırır. 

Neden Yapılır

Kişilerin kan nakline tabi olmasının operasyon, yaralanma ve hastalık gibi birçok nedeni vardır. Kanda birçok bileşen bulunur; bunlar arasında kırmızı hücreler, beyaz hücreler plazma ve trombositler vardır. Bir nakilde sizin için en yararlı olan kısım veya kısımları sağlamak mümkündür. Tam kan demek bütün kısımlarını içeren kan demektir, ama nakilde tam kan nadiren kullanılır.

Araştırmacılar suni kan geliştirmek üzere çalışmaktadırlar ama şu zamana kadar insan kanının değişimi için üniversal olarak kabul gören bir suni kan yoktur.

Operasyon, yaralanma veya anemi
Operasyon veya bir yaralanma sonucu kırmızı kan hücrelerinde azalma (anemi) olabilir ve paketlenmiş kırmızı kan hücreleri nakli gerektirebilir, bunun anlamı verilen kanın özellikle kırmızı kan hücreleri bakımından konsantre olduğudur. Ek olarak, diğer nedenlerden dolayı oluşan anemi paketlenmiş kırmızı kan hücreleri transferini gerektirebilir.

Kanser
Kanser vücudunuzun böbrekler, kemik iliği ve dalak gibi kan sayımını etkileyen organlara etki ederek kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin sayısını azaltabilir. Kemoterapide kullanılan ilaçlarda kan bileşenlerinizi düşürebilir. Kan nakilleri bu etkilere karşı da kullanılabilir.

Hastalık
Bazı hastalıklar vücudunuzun çok az trombosit ve pıhtılaşma faktörü yapmasına neden olurlar. Bu düşük seviyeleri normale getirmek için plazma veya pıhtılaşma faktörü nakline ihtiyacınız olabilir.

Enfeksiyon, karaciğer yetmezliği ve ağır yanıklar
Plazmaya, yani kanın sıvı kısmına ihtiyacınız olabilir.

Kan bozuklukları
Kan hastalığı olan ve bu hastalıkların tedavisi için kök hücre nakli yapılmış kişilere kırmızı kan hücreleri ve trombosit nakli yapılabilir.

Ağır karaciğer fonksiyon bozukluğu
Ağır karaciğer sorunlarında tedaviye yardımcı olmak için bir kan proteini olan albümin nakli yapılabilir. 

Riskler

Kan nakli genellikle komplikasyonsuz olan yaygın bir usuldür. Fakat bazı riskler mevcuttur. Bazı nakil reaksiyonları nakil sırasında olurken bazıları farkedilebilir hale gelmek üzere birkaç haftada gelişebilirler.

Allerjik reaksiyon ve ürtiker
Verilen kan sizin kan tipinizle uyuşmasına rağmen hala nakli yapılmış kanın bazı kısımlarına karşı bir allerjik reaksiyon oluşturabilirsiniz. Belirti ve işaretler genellikle ürtiker ve kaşıntıyla sınırlıdır. Bu tip reaksiyonlar genellikle antihistaminiklerle tedavi edilmekte olup nadiren ciddidir. Nadiren daha ciddi bir alerjik reaksiyon oluşabilir ve belirti ve semptomlar arasına zor nefes alma, düşük kan basıncı, anksiyete, hızlı kalp çarpıntısı ve mide bulantısı dahil olabilir.

Ateş
Nakil sırasında hemen veya kısa zaman sonrasında ateş çıkarsa buna febril reaksiyon denir. Ateş genellikle ciddi değildir. Ancak ateş nakil sırasında çıkarsa ciddi bir reaksiyonun işareti olabilir ve bu durumda doktor nakli durdurup devam etmeye karar vermeden önce daha fazla test yapar. Ateşe titreme ve üşüme eşlik edebilir.

Akut immün hemolitik reaksiyon
Bu çok nadir ama ciddi bir nakil reaksiyonu olup vücudunuzun nakledilen kırmızı kan hücrelerine saldırması sonucu çıkar ve bu verilen kan tipinin tam anlamıyla uygun olmadığını gösterir. Bu hücuma tepki olarak nakledilen kırmızı kan hücreleri kanınıza böbreklerinize zarar veren bir madde salgılar. Bu genellikle nakil sırasında veya bundan hemen sonra meydana çıkar. Belirtiler ve işaretler arasında ateş, bulantı, üşüme, sırt alt kısmı veya göğüs ağrısıyla koyu idrar vardır.

Akciğer tahribatı
Nakille ilgili akut akciğer hasarının (TRALI) kan bileşenlerinde bulunan antikor ve diğer biyolojik maddeler nedeniyle meydana geldiği düşünülmektedir. TRALI sonucu akciğerlerin tahribat görmesi nedeniyle soluk almak zorlaşır. Genellikle TRALI nakilden sonra 1 ila 6 saatte ortaya çıkar. Kişiler özellikle hemen tedavi edilirse iyileşirler. TRALI sonrası ölen kişilerin birçoğu nakilden önce çok hasta olanlardır.

Kan yoluyla bulaşan enfeksiyonlar
Kan bankaları gönüllü kan verenleri risk faktörleri açısından teste tabi tutarlar ve nakil bağlantılı riski azaltmak bağışlanan kanı testten geçirirler ama bu enfeksiyonlar hala olur. Kan naklinden haftalar veya aylar sonra bir virüs, bakteri veya parazit enfeksiyonu kaptığınız tayin edilebilir.

Bir kan nakli sonrasında bu hastalıkları kapmış olmanızla ilgili risk tahminleri:

• HIV: 2,3 milyon kan naklinden 1 tanesinde
• T-lymphotropic İnsan Virüsü: Her 2 milyon kan naklinden 1 tanesinde
• Hepatit B: 350.000 kan naklinden 1 tanesinde
• Hepatit C gibi davranan: 2 milyon kan naklinden 1 tanesinde
• Batı Nil Virüsü: Her 350.000 ünite kandan 1 tanesinde
• Sepsis (kanın bakteriyel enfeksiyonu): 1 milyon kan naklinden 1 tanesinde

Gecikmiş hemolitik reaksiyon
Bu akut immün hemolitik reaksiyona benzer, ama daha yavaş oluşur. Vücudunuz verilen kanın kırmızı kan hücrelerine saldırır; fakat bu kadar yavaş bir hızda kırmızı kan hücresi seviyelerindeki azalmayı fark etmek genellikle 1 ile 4 hafta arası bir süre alır.

Aşırı demir yüklemesi
Birkaç kan nakli kanınızda çok fazla demir olmasına neden olabilir. Bu karaciğer ve kalbin de dahil olduğu organlarınıza zarar verebilir. Aşırı demir yüklenmesi (hemakromatoz) olan kişiler fazla demirinizi uzaklaştıracak olan demir şelasyon tedavisiyle tedavi edilebilirler.

Graft versus host hastalığı
Bağışlanmış kandaki beyaz kan hücreleri vücudunuzdaki hücrelere taarruz ederse buna nakille ilgili graft-versus-host-hastalığı denir. Bu hastalık genellikle ölümcüldür. Bu bağışıklık sistemleri lösemi veya lenfoma tedavisi sonucu aşırı derecede zayıflamış olan kişileri etkileyen çok nadir bir durumdur. Belirti ve işaretleri arasında ateş, döküntü, diyare ve anormal karaciğer fonksiyon test sonuçları bulunur.

Nasıl Hazırlanırsınız

Nakil öncesinde kanınız, kan grubunuzun A, B, AB veya 0 ve Rh pozitif ya da Rh negatif olduğunu belirlemek için test edilir. Nakil için kan grubunuzla uyumlu olan kan seçilecektir.

Nakil öncesi aktivite seviyelerinizi ve beslenmenizi değiştirmenize gerek yoktur.

Eğer nakilden önce bir reaksiyon geçirmişseniz bunu mutlaka doktorunuza bildiriniz.

Nasıl Bekleyebilirsiniz

Kan nakilleri genellikle hastanede, polikliniklerde veya doktorun ofisinde yapılır. Bir kan nakli vücudunuzun hangi kısmına verileceğine ve alacağınız kanın miktarına bağlı olarak genellikle 1 ila 2 saat sürede yapılır. Bu işlem için oturur veya yatarsınız.

İşlem sırasında
Nakil başlamadan önce doğru kan verilmesini garanti altına almak için bir kimlik kontrolu yapılacaktır. Bundan sonra bir IV hat ve kan damarlarınızdan birine batırılan iğne vasıtasıyla plastik torbada muhafaza edilmiş olan kan IV yoluyla kan dolaşımınıza girer. İşlem sırasında bir hemşire sizi göz altında tutacaktır.

Eğer ateş, solunum yetersizliği, naklin olduğu tarafta üşümeler veya kaşıntı ya da rahatsızlık hissediyorsanız derhal hemşirenize bildirin.

İşlemden sonra
İğne ve IV hattı çıkarılacaktır. IV tarafında küçük bir morluk meydana gelebilir; fakat bu zamanla düzelecektir.

Sonuçlar

Vücudunuzun aldığınız kana nasıl tepki verdiğini ve kan seviyelerinizin uygun düzeylere çıktığını kontrol etmek için daha ileri testlere ihtiyacınız olabilir.

Örneğin, nakil öncesinde aneminiz mevcutsa, yani düşük kırmızı kan hücrelerine sahipseniz doktorunuz naklin kırmızı kan hücreleri seviyenizi ne kadar artırdığını görmek üzere kontrolda bulunabilir.

Kemoterapi ilaçları kullanımı nedeniyle düşük trombosit seviyesine sahipseniz doktorunuz naklin trombosit seviyesini başarıyla yükselttiğini görmek üzere kanınızı test edebilir. Bazı durumlar tekrarlı kan nakilleri gerektirebilir.