• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonlar
• Muayene
• Testler
• Tedavi
• Destek
• Önleme

Nedir

Nedir?

Pelvik enflamatuvar hastalık (PEH) kadın üreme organlarının bir enfeksiyonudur. Genellikle, cinsel yolla bulaşan bakteriler vajinadan uterusa ve üst genital yollara yayıldığında oluşur.

Pelvik enflamatuvar hastalığın oluştuğu birçok kadın ya hiçbir belirti yaşamaz ya da tedavi görmez. Bu durumda PEH, sadece ileride hamile kalmakta sorun yaşandığında ya da kronik pelvik ağrı oluştuğunda tespit edilebilir.

Belirtiler

Belirtiler

Pelvik enflamatuvar hastalığın belirtileri şunlardır:

• Karnın alt bölgesinde ve pelviste ağrı
• Kötü kokulu yoğun vajinal akıntı
• Düzensiz adet kanamaları
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Bel ağrısı
• Ateş, yorgunluk, ishal ya da kusma
• İdrara çıkarken ağrı ya da zorlanma

PEH sadece önemsiz belirtilere sebep olabilir ya da hiçbir belirti göstermeyebilir. Belirti vermeyen PEH, enfeksiyon, klamidyadan kaynaklandığında özellikle sık görülür.

Doktora ne zaman gidilmeli?
Eğer aşağıdaki gibi ciddi PEH belirtileri yaşarsanız acil servise başvurun.

• Karnın alt bölgesinde şiddetli ağrı
• Kusma
• Şok belirtileri (örneğin, bayılma)
• 38,3 dereceden yüksek ateş

Eğer belirtileriniz şiddetli değilse, ama sürekliyse, mümkün olduğu kadar çabuk şekilde doktorunuza başvurun. Kokulu vajinal akıntı, ağrılı idrar ya da adet döngüleri arasında kanama cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonla (CYBE) ilişkili olabilir. Eğer bu belirtiler ortaya çıkarsa, cinsel ilişkide bulunmayın ve hemen doktorunuza başvurun. CYBE’nin hemen tedavi edilmesi PEH’i önlemeye yardımcı olabilir.

Sebepler

Sebepler

Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon (CYBE) kapma riskinizi artıran güvenli olmayan cinsel ilişkiler (örneğin bir ya da daha fazla partnerle korunmasız cinsel ilişkide bulunmak) pelvik enflamatuvar hastalığı riskinizi artırır.

Bazı doğum kontrolü türleri, pelvik enflamatuvar hastalığın oluşma riskini artırabilir. Rahim içi araç (RİA) PEH riskinizi artırabilir, ama kondom gibi bir bariyer yöntemi riski azaltır. Tek başına doğum kontrol hapının kullanılması, CYBE’ye karşı hiçbir korunma sağlamaz. Ama doğum kontrol hapı, PEH’nin oluşumuna karşı koruma sağlayabilir; vücudun daha kalın servikal mukus oluşturmasını sağlar, böylece bakterilerin üst genital yollara erişmesini daha zorlaştırır.

Bakteriler ayrıca rahim içi aracın yerleştirilmesinin, doğumun, düşük yapmanın, kürtajın ya da endometriyal biyopsinin (laboratuar analizi için rahim içinden küçük bir doku parçası alma işlemi) bir sonucu olarak üreme yollarına girebilir.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Pelvik enflamatuvar hastalığı riskini artırabilecek bazı faktörler şunlardır:

• 25 yaşından küçük olup cinsel olarak aktif bir kadın olmak
• Birden fazla cinsel partnerin olması
• Birden fazla cinsel partneri olan biriyle cinsel ilişkide bulunmak
• Korunmasız cinsel ilişkide bulunmak
• Yakın zamanda rahim içi araç yerleştirilmiş olması
• Vajinayı düzenli olarak antiseptik suyla yıkamak. Bu işlem, vajinadaki faydalı bakterilerle zararlı bakteriler arasındaki dengeyi bozar ve erken tedavi görmenize neden olabilecek belirtileri maskeleyebilir.
• Daha önce pelvik enflamatuvar hastalık ya da cinsel yolla bulaşan herhangi bir enfeksiyon geçirmiş olmak.

Komplikasyonlar

Komplikasyonlar

Tedavi edilmeyen pelvik enflamatuvar hastalık, fallop tüplerinde yara dokusunun ve enfekte olmuş sıvı birikimlerinin (apseler) oluşmasına neden olabilir ve üreme organlarına zarar verebilir. Komplikasyonlar şunlardır:

• Dış gebelik: PEH, tubal (dış) gebeliğin önemli bir sebebidir. Dış gebelikte, döllenmiş yumurta, rahme yerleşmek için fallop tüpünden geçemez. Dış gebelikler, hayati risk içeren şiddetli kanamaya neden olabilir ve acil ameliyat gerektirebilir.
• Kısırlık: PEH, üreme organlarına zarar verebilir ve kısırlığa (bir yıl boyunca korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebe kalamama durumu) neden olabilir. Ne kadar çok PEH’e yakalanırsanız, kısırlık riskiniz o kadar fazladır. PEH tedavisini geciktirmek de kısırlık riskini önemli ölçüde artırır.
• Kronik pelvik ağrı: Semptomatik pelvik enflamatuvar hastalığı olan birçok kadında aylarca ya da yıllarca sürebilecek kronik pelvik ağrı oluşabilir. Fallop tüplerinde ve diğer pelvik organlarda skarlaşma (yara dokuları) olması cinsel ilişki, egzersiz ve yumurtlama sırasında ağrıya neden olabilir.

Muayene

Muayene

Eğer pelvik enflamatuvar hastalığı belirtileriniz varsa, doktorunuzdan randevu alın.

Randevular kısa olabilir ve genellikle ele alınacak çok konu vardır; bu yüzden randevunuz için hazırlıklı olun. Hazırlanmak için yapabilecekleriniz ve doktorunuzdan beklentinizin ne olması gerektiği konusunda bazı bilgiler şunlardır.

Neler yapabilirsiniz?

• Randevu öncesindeki kısıtlamalardan haberdar olun:  Randevu alırken, önceden yapmanız gereken bir şey olup olmadığını sorun.
• Yaşadığınız şikayetleri yazın. Randevuyu alma sebebinizle ilgisiz görünebilecek şikayetlerinizi de not edin.
• Kullandığınız bütün ilaçların, vitamin ve takviyelerin bir listesini yapın.
• Doktorunuza soracağınız soruları yazın.

Doktorunuza sormanız gereken bazı temel sorular şunlardır:

• Ne tür testler yaptırmam gerekiyor?
• Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonum var mı?
• Partnerim test mi yaptırmalı, yoksa tedavi mi görmeli?
• Tedavi sırasında cinsel ilişkiden uzak durmam gerekir mi? Ne kadar süre beklemeliyim?
• İleride pelvik enflamatuvar hastalığa yakalanmayı nasıl önleyebilirim?
• Bu durum, gebe kalma yeteneğimi etkileyecek mi?
• Bana verdiğiniz ilacın eşdeğer bir alternatifi var mı?
• Evde tedavi görebilir miyim, yoksa bir hastaneye gitmem gerekir mi?
• Bana verebileceğiniz herhangi bir broşür ya da yazılı materyal var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?
• Hangi şartlar altında bir kontrol seansına gelmem gerekir?

Doktorunuzdan beklentileriniz ne olmalı?
Doktorunuz muhtemelen aşağıdaki gibi bazı sorular soracaktır:

• Yeni bir cinsel partneriniz var mı, ya da birden fazla partneriniz var mı?
• Her zaman kondom kullanıyor musunuz?
• Şikayetleriniz ilk ne zaman başladı?
• Şikayetleriniz neler?
• Herhangi bir pelvik ağrınız oluyor mu?
• Şikayetleriniz ne kadar şiddetli? 

Testler

Testler

Doktorlar, pelvik enflamatuvar hastalığı, şikayetlerinize, pelvik muayeneye, vajinal akıntı ve servikal kültürlerin ya da idrar testlerinin bir analizine dayanarak teşhis ederler.

Pelvik muayene sırasında doktorunuz vajina ve serviksten örnekler almak için pamuklu bir çubuk kullanır. Örnekler, enfeksiyona neden olan organizmayı tespit etmek için analiz edilmek üzere bir laboratuara yollanır.

Teşhisi doğrulamak ya da enfeksiyonun ne kadar yayılmış olduğunu saptamak için doktorunuz başka testler de tavsiye edebilir. Örneğin:

• Pelvik ultrason: Bu testte, üreme organlarının görüntülerinin elde edilmesi için ses dalgaları kullanılır.
• Endometriyal biyopsi: Bu işlemde rahmin iç tabakasından (endometriyum) küçük bir parça alınarak test edilir. 
• Laparoskopi: Bu işlemde doktorunuz ince, ışıklı bir aleti karnınızda açılan küçük bir kesiden sokarak pelvik organlarınızı inceler.

Tedavi

Tedavi

Pelvik enflamatuvar hastalığı için standart tedavi antibiyotiklerdir. Doktorunuz, laboratuar testlerinin sonuçlarını almadan önce size antibiyotikler verebilir. Sonuçlar öğrenildikten sonra, antibiyotikler, durumunuza göre ayarlanabilir. Doktorunuz ayrıca ağrınızı gidermek için bir ilaç verebilir ve yatak istirahatı önerebilir.

CYBE’ye tekrar yakalanmayı önlemek için, cinsel partnerinize muayene olmasını ve tedavi görmesini söyleyin. Tedavi bitene ve testler, bütün partnerlerde enfeksiyonun iyileştiğini gösterene kadar cinsel ilişkiden kaçının.

Daha ciddi vakalar 

Pelvik enflamatuvar hastalığı olan birçok kadının tedavisi için ayakta tedavi yeterlidir. Ancak, eğer ağır derecede hastaysanız, gebeyseniz, HIV pozitifseniz ya da ağızdan alınan ilaçlara cevap vermediyseniz, hastanede yatmanız gerekebilir. Hastanede size damardan ve bunu takiben ağızdan antibiyotikler verilebilir.

Ameliyat nadiren gereklidir. Ancak, eğer bir apse patlarsa ya da patlama riski varsa, doktorunuz bunu boşaltabilir. Bunun yanı sıra, tedaviye cevap vermeyen ya da kesin olmayan bir teşhis konmuş kadınlarda (örneğin, PEH’nin bir ya da birden fazla belirtisi eksikse) ameliyat yapılabilir. Bu durumlarda, doktorlar çoğunlukla, ameliyatın risklerinden dolayı ameliyattan önce antibiyotik tedavisini denerler.

Destek

Destek

Genellikle, pelvik enflamatuvar hastalığın tanısına cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon eşlik eder. Kendinizde CYBE olduğunu öğrenmek sarsıcı olabilir. İlk şoku bir kenara atın, böylece tedavi olmak ve enfeksiyonun tekrarlamasını önlemek için gereken adımları hemen atabilirsiniz.

Eğer birden fazla pelvik enflamatuvar hastalığı geçirdiyseniz, kısırlık riskiniz daha fazladır. Eğer gebe kalmayı deneyip başarısız olduysanız, kısırlık değerlendirmesi için doktorunuzdan randevu alın. Doktorunuz, bu soruna, geçirdiğiniz pelvik enflamatuvar hastalıklarının sebep olup olmadığını tespit etmek için testler uygulayabilir ve eğer öyleyse seçeneklerinizi belirtebilir.

Önleme

Önleme

Pelvik enflamatuvar hastalık riskinizi azaltmak için:

• Güvenli cinsel ilişkide bulunun: Her zaman cinsel ilişkide kondom kullanın, partnerlerinizin sayısını azaltın ve potansiyel bir partnerin varlığı durumunda onun cinsel geçmişini öğrenin.
• Test yaptırın: Eğer klamidya gibi bir CYBE riski altındaysanız, test yaptırmak için doktorunuzdan randevu alın. Eğer gerekirse, doktorunuzla birlikte düzenli bir tarama programı oluşturun. CYBE’yi erken araştırmak ve tedavi etmek pelvik enflamatuvar hastalığı önlemede çok faydalıdır.
• Partnerinizden test yaptırmasını isteyin: Eğer pelvik enflamatuvar hastalığınız ya da CYBE’niz varsa, partnerinize test yaptırmasını ve gerekirse tedavi görmesini önerin. Bu, CYBE’nin yayılmasını ve PEH’in muhtemel nüksetmesini önleyebilir.
• Vajinayı antiseptik maddelerle temizlemeyin: Bu işlem vajinadaki bakterilerin hassas dengesini bozar.
• Hijyen alışkanlıklarına dikkat edin: Kalın bağırsaktan vajinaya bakteri girmesini önlemek için idrara çıktıktan ya da dışkılamadan sonra temizliğinizi önden arkaya doğru yapın.