Birçok kanser hastasının kemoterapinin yan etkisi olarak periferik nöropati ile boğuştuğunu biliyoruz.

Periferik nöropati, sinirlerin hasar görmesi nedeniyle oluşur, özellikle de duyu sinirlerinin (dokunma, ısı veya ağrıyı algılayan sinirler). Kemoterapi ilaçları, kanser hücrelerini hedef alıp öldürmek için vücut içinde dolaşırken aynı zamanda sinir hücrelerine de zarar verirler.

Bazı kemoterapi ilaçları periferik nöropatiyle daha sık ilişkilendirilir, bunlar platin bazlı ilaçlar, taxanes, epotilon ve bitkisel alkaloid ilaçlarıdır. Periferik nöropati belirtileri, tedavi başladıktan sonra herhangi bir zamanda başlayabilir ve tedavi devam ederken kötüleşebilir.

En sık görülen belirtiler şunlardır:

• El ve ayak parmaklarıyla el ve ayaklarda ağrı, yanma ve karıncalanma
• Dokunma duyusu kaybı
• Bir şeyleri toplamakta veya giysi düğmelerini iliklemekte zorlanma
• Ellerde ve/veya ayaklarda zayıflık, kramp veya ağrı
• Sıcaklık değişikliklerine duyarlılık
• Kas güçsüzlüğü ve denge sorunları
• Kabızlık
• Zayıflamış refleksler

Eğer önceden şeker hastalığı, alkolizm, kötü beslenme, B vitamini eksiklikleri gibi durumlarla karşı karşıya kaldıysanız ya da daha önce kemoterapi, radyoterapi tedavisi veya ameliyata girdiyseniz periferik nöropati gelişimi için daha yüksek risk altında olabilirsiniz.

Belirtilerin en şiddetli hali kemoterapi tedavisi başladıktan hemen sonra görülebilir ve tedavi tamamlandıktan sonra 3-5 ay kadar daha sürebilir. Belirtiler zamanla azalabilir, ama tamamıyla yok olması birkaç ay gerektiren aşamalı bir süreçtir.

Ne yazık ki bazı durumlarda hasar geri çevrilemez ve şiddeti azalmayabilir. Tedavi sırasında ve sonrasında oluşan herhangi bir nöropati belirtisini doktorunuza bildirmeniz çok önemlidir. Kemoterapi dinlenme sürelerinde belirtileri azaltmak için doktorunuzla doz azaltımı ya da tedavide ertelemeler konusunu konuşun.

Belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilen önlemler şunlar olabilir:

• Etkilenen bölgeleri hareketsiz hale getirmek ve korumak
• Masaj, fizik tedavi ve akupunktur
• Rahatlama terapisi
• Vitamin kullanımı, özellikle B vitamini (B-12 ve B-1, B-6). Dozajla ilgili olarak sağlık kuruluşunuza danışın. E vitamini ve niasin de sinir sağlığı için önemlidir.
• Kabızlık için hafif laksatifler
• Steroidler, lidokain yamalar, kapsaisin kremleri, anti-depresanlar, anti-nöbet ilaçları ve ağrı kesici ilaçlar gibi reçeteli ilaçlar

Eğer periferik nöropati belirtileriniz varsa dikkate almanız gereken bazı pratik tavsiyeler şunlar olabilir:

• Hissin azaldığı el ve ayak bölgelerini korumak (İyi ayakkabılar giyin ve yaralanmalara karşı koruyun).
• Aşırı soğuk veya sıcak gibi ısı değişikliklerinden korunmak (Duş ve banyo suyunun sıcaklığını kontrol edin, ev işi yaparken eldiven kullanın).
• El ve ayaklarınızda herhangi bir kesik, sıyrık, yanık ve yaralanma olup olmadığını her zaman kontrol etmek.
• Alkol almamak çünkü belirtiler zamanla daha kötü hale gelebilir.
• Denge için gerekli olduğunda korkuluk, baston ve diğer yardımcı aletleri kullanın.

Periferik nöropati belirtileriyle başa çıkmak zordur ve yaşam kalitenizi önemli ölçüde etkileyebilir. Doktor ya da hemşirenizden belirtileri, hafifletmek için fikir ve öneriler isteyin. Periferik nöropati sorunuyla başa çıkmak için kendi yöntemlerinizi başkalarıyla tartışın.