• İçindekiler
• Tanım
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Tanım

Respiratuar Sinsisyal Virüs

Respiratuar sinsisyal virüs (RSV) akciğer ve solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan bir virüstür. Bu o kadar yaygındır ki çocukların çoğu 2 yaşına gelene kadar bu virüsle enfekte olmuştur. Respiratuar sinsisyal virüs yetişkinlere de bulaşabilir.

Yetişkin ve büyük, sağlıklı çocuklarda respiratuvar sinsisyal virüs belirtileri hafiftir ve genellikle soğuk algınlığına benzer. Kişisel bakım önlemleri genelde rahatsızlığı iyileştirmek için tüm gereken şeydir.

Respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonu bazı vakalarda, özellikle prematüre bebekler ve sağlık sorunları olan bebeklerde ciddi olabilir. RSV ayrıca yaşlılarda, kalp ve akciğer hastalığı olan yetişkinlerde ciddi olabilir.

Sağduyu önlemleri respiratuar sinsisyal virüsün yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Belirtileri

Belirtileri

Respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonu belirtileri genellikle virüse maruz kaldıktan yaklaşık 4-6 gün sonra ortaya çıkar. Yetişkinler ve büyük çocuklarda RSV genellikle hafif soğuk algınlığına benzer belirtilere neden olur. Bunlar:

• Tıkalı veya akıntılı burun
• Kuru öksürük
• Hafif ateş
• Boğaz ağrısı
• Hafif baş ağrısı
• Genel bir huzursuzluk ve rahatsızlık (kırıklık) hissi

Ciddi vakalar
Respiratuar sinsisyal virüs, zatürre ve bronşiyolit (akciğerlere giren küçük hava geçitlerinin iltihaplanması) gibi alt solunum yolu hastalıklarına yol açabilir. Belirtiler şunlardır:

• Yüksek ateş
• Şiddetli öksürük
• Hırıltı (genellikle nefes verirken duyulan çok tiz bir ses)
• Hızlı soluma ya da solunum zorluğu, bu çocuğun uzanıp yatmak yerine oturmayı tercih etmesine neden olabilir.
• Oksijen yetersizliği nedeniyle cildin mavimsi görünmesi (siyanoz)

RSV’den en fazla bebekler etkilenir. Nefes alırlarken göğüs kasları ve kaburgaları arasındaki derinin çekildiği belirgin bir şekilde görülür ve bu, nefes almakta zorlandıklarını gösterir. Ayrıca solukları kısa, sığ ve hızlı olabilir. Öksürebilirler. Eğer varsa, solunum yolu enfeksiyonu belirtilerini az da olsa gösterebilirler, ama kötü beslenirlerse alışılmadık şekilde uyuşuk ve sinirli olabilirler.

Çocuk ve yetişkinlerin çoğu sekiz ila 15 günde iyileşir. Fakat küçük bebekler, erken doğmuş bebekler, kronik kalp ve akciğer sorunları olan bebek ve yetişkinlerde virüs daha ağır, hastaneye yatmayı gerektiren bir enfeksiyona neden olabilir (bazen hayati tehlike yaratabilir).

Ne zaman doktora gitmelisiniz?

Respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonu vakalarının çoğunda hayati tehlike bulunmaz. Yine de, belirtilerden herhangi birini gösteren çocuk, yaşlı ya da diğer yüksek risk taşıyanlar için tıbbi yardım isteyin.

Çocuğunuzda nefes almakta güçlük, yüksek ateş veya maviye dönen bir cilt rengi varsa acil tıbbi yardım isteyin.

Sebepleri

Sebepleri

Respiratuar sinsisyal virüs gözler, burun veya ağız yoluyla vücudunuza girer. Öksürük ya da hapşırıktan gelenler gibi enfekte olmuş solunum yolu salgıları solumayla alındığında kolayca bulaşır ya da el sıkışmak gibi doğrudan temas yoluyla başkalarına geçer. Virüs, lavabo tezgahı ve oyuncak gibi nesneler üzerinde de saatlerce yaşayabilir. Virüsün bulaştığı bir nesneye dokunduktan sonra ağız, burun ya da gözlerinize dokunursanız virüsü vücudunuza muhtemelen aldınız demektir.

Yeni enfekte olmuş biri, virüsü ilk birkaç gün içinde bulaştırır ama respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonu, başlangıcından sonraki birkaç hafta boyunca bulaşabilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

2 yaşına kadar çocukların çoğuna respiratuar sinsisyal virüs bulaşır. Çocuk yuvasına giden ya da yuvaya giden kardeşi bulunan çocuklarda virüse maruz kalma riski daha yüksektir. Yüksek seviyede hava kirliliği ya da sigara dumanına maruz kalan çocuklar için de bu geçerli. RSV’nin en yüksek olduğu dönem, yani sonbahardan ilkbahara kadar olan dönem boyunca hassaslık da yüksektir.

Şiddetli hatta bazen hayatı tehdit eden enfeksiyon riski taşıyanlar şunlardır:

• 6 aydan daha küçük yaştaki bebekler
• Özellikle 1 yaş altı, prematüre ya da konjenital kalp veya akciğer hastalığı gibi bir sağlık sorunu bulunan küçük çocuklar
• Bağışıklık sistemi zayıflamış, örneğin kemoterapi gören veya organ nakli yapılmış çocuklar
• Yaşlılar
• Konjestif kalp yetmezliği ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan yetişkinler
• HIV/AIDS hastaları da dahil, bağışıklık yetmezliği olanlar

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Respiratuar sinsisyal virüs komplikasyonları şunlardır:

• Hastanede yatış. Respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonu ağır bir hastalığa neden olduğunda hastanede yatmayı gerekebilir, böylece doktorlar solunum sorunlarını izleyebilir, tedavi edebilir ve damar yolundan sıvılar verebilir. Hastanede yatış riskinin en yüksek olduğu grup, 6 aydan daha küçük bebekler, prematüre bebekler ve konjenital kalp veya akciğer hastalığı olan bebeklerdir.
• Zatürre veya bronşiyolit. Respiratuar sinsisyal virüs, üst solunum yollarından alt solunum yollarına taşındığı zaman, akciğer (zatürre) veya akciğerdeki hava geçitleri (bronşiyolit) iltihabıyla sonuçlanabilir. Bu yan hastalıklar bebekler, küçük çocuklar, bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde, kronik kalp veya akciğer hastalığı olanlarda oldukça ciddi olabilir.
• Orta kulak iltihabı. Mikroorganizmalar kulak zarı arkasına sızdığı zaman orta kulak iltihabı (otitis media) oluşabilir. Bu, en sık bebeklerde ve küçük çocuklarda meydana gelir.
• Astım. Şiddetli respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonuyla hayatın sonraki dönemlerinde astım ortaya çıkma riski arasında bir bağlantı olabilir.
• Tekrarlayan enfeksiyonlar. Virüs bir kez bulaştıktan sonra, RVS enfeksiyonunu hayatınız boyunca ara sıra, genellikle soğuk algınlığı şeklinde tekrar yaşamak olağandır. Sonraki enfeksiyonlar genelde çok şiddetli değilse de yaşlılarda, kronik kalp veya akciğer hastalığı olanlarda ciddi olabilir.

Muayenesi

Muayene

İşe muhtemelen aile doktorunuz ya da çocuğunuzun doktoruna giderek başlayacaksınız. Aşağıda randevunuza nasıl hazırlanacağınız ve doktorunuzdan ne bekleyeceğiniz hakkında bazı yardımcı bilgiler sıralanmıştır.

Ne yapabilirsiniz?

• Sizin yaşadığınız ya da çocuğunuzun yaşadığı herhangi bir belirtiyi yazın. Bunlar üst solunum yolu enfeksiyonuyla alakasız gibi görünen belirtiler de olabilir. Ne zaman başladıklarını da yazın.
• Önemli kişisel bilgileri yazın. Bunlar çocuğunuzun prematüre olup olmadığı, kalp ya da akciğer sorunları yaşayıp yaşamadığı gibi bilgiler olabilir.
• Doktorunuza sormak istediğiniz soruları yazın. Doktorunuzla geçireceğiniz zaman sınırlıdır, bu nedenle soracağınız soruların listesini önceden hazırlayarak zamanınızı daha verimli kullanabilirsiniz. Zamanın yetmemesi ihtimaline karşı sorularınızı en önemliden en önemsize doğru sıralayın.
• Günlük bakımla ilgili detayları ya da solunun yolu enfeksiyonlarına yol açabilecek diğer olası etmenleri yazın.

Respiratuar sinsisyal virüs için doktorunuza sorabileceğiniz bazı temel sorular şunlardır:

• Belirtilerin en olası sebebi ne olabilir? Başka olası sebepleri var mı?
• Hangi testler gerekli olabilir?
• Belirtiler genellikle ne kadar sürer?
• Bunun için hangi yönde davranmalıyım?
• Benim ya da çocuğumun ilaç alması gerekecek mi? Eğer öyleyse, verdiğiniz ilaçlara genel bir alternatif var mı?
• Çocuğumun daha iyi hissetmesi için başka ne yapabilirim?
• Yanımda eve götürebileceğim herhangi bir broşür veya çıktı var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?
• Enfeksiyon sürerken çocuğumu ne ölçüde korumalıyım?

Doktorunuza danışmak için hazırladığınız sorulara ek olarak, randevu sırasında anlamadığınız bir şey olursa sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzdan bekleyecekleriniz

Doktorunuz büyük olasılıkla size birkaç soru soracaktır. Bu soruları yanıtlamak için hazır olmak üzerinde daha fazla durmak istediğiniz noktalar için size zaman kazandırır. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Belirtileri ilk ne zaman fark ettiniz?
• Belirtiler sürekli mi yoksa ara sıra mı ortaya çıkıyor?
• Belirtiler ne kadar şiddetli?
• Belirtileri iyileştiriyor gibi görünen bir şey var mı, varsa nedir?
• Belirtileri kötüleştiriyor gibi görünen bir şey var mı, varsa nedir?
• Ailenizde başka hasta olan var mı? Varsa, onun belirtileri nelerdir?

Bu sırada ne yapabilirsiniz?
Çocuğunuzun ateşi varsa ona asetaminofen verebilirsiniz. Sıvı kaybını önlemek için çocuğunuza bol sıvı verin. Çocuğunuzun dik tutmak ve bir nemlendiriciyle havayı nemlendirmek de tıkanıklığı rahatlatmaya yardımcı olabilir.

Testleri

Testleri

Doktorunuz bir fizik muayeneye ve enfeksiyonun yılın hangi döneminde gerçekleştiğine dayanarak respiratuar sinsisyal virüsten şüphelenebilir. Muayene sırasında, hırıltı ya da başka anormal bir ses olup olmadığına bakmak için akciğerleri dinleyebilir.

Doktorunuz ayrıca şunları kullanabilir:

• Kanda bulunan oksijen düzeyinin normalden daha düşük olup olmadığını kontrol etmek için pulse oksimetre
• Beyaz kan hücresi sayısını kontrol etmek ya da vürüs, bakteri veya başka organizmalar olup olmadığına bakmak için kan testleri
• Zatürre kontrolü için göğüs röntgeni
• Burundan alınan solunum yolu salgılarında virüs kontrolü yapmak için laboratuvar testleri

Tedavisi

Tedavisi

Doktorların bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullandığı antibiyotiklerin respiratuar sinsisyal virüse karşı hiçbir faydası yoktur, çünkü bu bir viral enfeksiyon. Ancak, orta kulak enfeksiyonu veya bakteriyel zatürre gibi bakteriyel bir yan hastalık varsa, doktorunuz antibiyotik reçete edebilir.

Aksi halde, çocuğunuzun yaşına bağlı olarak, asetaminofen veya ibuprofen gibi reçetesiz bir ilaç önerebilir. Bu ilaçlar ateşi düşürür ama enfeksiyonu tedavi etmez veya daha erken iyileşmesini sağlamaz.

Ciddi vakaların tedavisi
Şiddetli enfeksiyon vakalarında, damar yoluyla sıvı ve nemlendirilmiş oksijen sağlamak için hastaneye yatış gerekebilir. Hastanede yatan bebekler ve çocuklar, solunumu kolaylaştırmak için mekanik ventilasyona (solunum cihazı) da bağlanabilir.

Bazı şiddetli vakalarda, albuterol gibi bir nebülize bronkodilatör hırıltıyı rahatlatmak için kullanılabilir. Bu ilaç akciğerdeki hava geçitlerini açar. Nebülize, soluyabileceğiniz iyi bir duman anlamına gelir. Ara sıra antiviral bir ilaç olan ribavirinin de nebülize formu kullanılabilir. Doktorunuz ayrıca RSV enfeksiyonu belirtilerini hafifletmek için epinefrin enjeksiyonu ya da bir nebülizatör aracılığıyla solunabilen bir epinefrin formu (rasemik epinefrin) önerebilir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı

Bir respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonunun süresini kısaltmak mümkün olmayabilir, ancak bazı belirtileri hafifletmeyi deneyebilirsiniz.

Çocuğunuzda enfeksiyon varsa, onu rahatlatmak ve dikkatini başka yöne çekmek için elinizden geleni yapın; kucaklayın, bir kitap okuyun veya sakin bir oyun oynayın. Belirtileri hafifletmek için diğer tavsiyeler şunlardır:

• Soluduğunuz havayı nemli tutun. Odanızı veya çocuğunuzun odasını ılık tutun, ama fazla sıcak olmasın. Hava kuruysa, soğuk bir nemlendirici veya buhar cihazı havayı nemlendirir, tıkanıklıklıkla öksürüğü hafifletir. Bakteri ve küf gelişimini engellemek için nemlendiriciyi temiz tutmaya özen gösterin. İdeal kapalı nem oranı yüzde 50 civarındadır.
• Dik pozisyonda oturun. Bebeğinizin nefes almasını kolaylaştırmak için, onu bir araba koltuğu veya benzeri, dik tutan bir taşıyıcıya koyun. Onu uyutmak için her zamanki gibi, sert bir yatağa sırtüstü yatırın, fakat yatağın baş kısmını yaklaşık 7,5 santimetre yükseltmek için altına kitap ya da başka bir şey koyun.
• Sıvı tüketin. En sevdiği çorba gibi sıcak sıvılar rahatlatıcı olabilir ve kalınlaşmış salgıların gevşemesine yardımcı olur. Çocuğunuz dondurma seviyorsa, özel serin bir tedavinin tam vakti olabilir. Bebeğinizi her zamanki gibi emzirmeye ya da biberonla beslemeye devam edin. Beslenme çok önemlidir.
• Tuzlu burun damlalarını deneyin. Reçetesiz damlalar, küçük çocuklar için bile, tıkanıklığı rahatlatmanın genelde güvenli ve etkili bir yoludur. Koyulaşmış mukusu gevşetmek için burun deliği içine birkaç damla damlatıp bir ampul şırınga kullanarak burun deliğinden hemen çekin. Aynı şeyi diğer burun deliği için tekrarlayın. Bunu yapmak için iyi zamanlar beslenme ve uyku öncesidir.
• Reçetesiz ağrı kesiciler kullanın. Asetaminofen gibi reçetesiz ağrı kesiciler, ateş düşürmek, boğaz ağrısını azaltmak ve sıvıları içme yeteneğini artırmakta yardımcı olabilir. Bu ilaçların yaşa uygun kullanımı ve dozları konusunda doktorunuza danışın. 38°C altındaki hafif ateşi düşürmek için bunları kullanmayın.
• Sigara dumanına maruz bırakmayın. Sigara dumanından uzak durun çünkü belirtileri kötüleştirebilir.

Önleme

Önleme

Respiratuar sinsisyal virüs için bir aşı yoktur. Fakat sağduyu önlemleri bu enfeksiyonun yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir:

• Sık sık ellerinizi yıkayın. Özellikle bebeğinize dokunmadan önce bunu yapın ve çocuklarınıza elleri yıkamanın önemini öğretin.
• Temastan kaçının. Bebeğinizin, ateşi ya da soğuk algınlığı olan insanlarla temasını kısıtlayın. Bu özellikle prematüre bebekler ve 2 ayılığa kadar bütün bebekler için önemlidir.
• Eşyaları temiz tutun. Özellikle aileden birinde soğuk algınlığı olduğu zaman mutfak ve banyodaki lavabo tezgahlarını temiz tutmaya özen gösterin. Kullandığınız mendilleri hemen atın.
• Bardakları başkalarıyla paylaşmayın. Siz veya bir başkası hasta olduğunda sadece kendi bardağınızı ya da tek kullanımlık bardakları kullanın. Ailedeki her bireyin bardağını etiketleyin.
• Sigara içmeyin. Sigara dumanına maruz kalan bebeklerde, RSV’ye yakalanma ve potansiyel olarak daha ciddi belirtiler ortaya çıkma riski daha yüksektir. Eğer sigara içiyorsanız, bunu asla ev veya araba içinde yapmayın.
• Oyuncakları düzenli olarak yıkayın. Bunu özellikle çocuğunuz ya da bir oyun arkadaşı hasta olduğunda yapın.

Koruyucu ilaçlar
Palivizumab içeren ilaç, prematüre ya da konjenital kalp veya akciğer hastalığı olan bebekler gibi, RSV kaptığında ciddi yan hastalıklar geliştirme riski taşıyan 2 yaş altındaki çocukları koruyabilir.

Synagis respiratuar sinsisyal virüse karşı korumak için gerekli antikorları sağlar. Sonbaharda başlayan ve yaklaşık beş ay süren (genelde kasım ayından nisan ayına kadar) RSV’nin en çok görüldüğü sezon boyunca, her ay uyluk kas dokusu içine enjeksiyon gerektirir. Bu iğneler çocuk yüksek riskten kurtulana kadar her yıl tekrarlanır. Bu ilaç çocukluk aşılarıyla etkileşime girmez.

Bu tedavinin kullanımı respiratuar sinsisyal virüs enfeksiyonları için hastanede yatma sıklığını ve süresini azaltır. Ama ilacın yüksek maliyeti kullanımını sınırlıyor. İlaç, RSV enfeksiyonu ortaya çıktıktan sonra tedavi için işe yaramaz. Çocuğunuzun bu tedavi için uygun olduğunu düşünüyorsanız doktorunuzla konuşun.

Bilim insanları respiratuar sinsisyal virüse karşı sadece bebeklerde değil, aynı zamanda yaşlılarda ve yüksek riskli yetişkinlerde kullanılabilecek bir aşı bulmak için çalışıyor.