• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Komplikasyonları
• Sebepleri
• Tetikleyicileri
• Etkileri
• Testleri
• Tedavisi
• Doğal Tedaviler

Nedir

Sedef Hastalığı (Psöriyazis) Nedir?

Sedef hastalığının en yaygın türüne plak tip sedef denir. Kalın, yamalı, gümüş renkli ve beyaz pullanma ile kırmızı döküntülere sebep olur.  Herhangi bir yerde görülebilir ancak sıklıkla kafa derisi, dirsekler, dizler ve bel bölgesinde oluşur. Sedef hastalığı bulaşıcı değildir ancak oldukça yaygındır. Dünyada yaklaşık 7.5 milyon sedef hastası olduğu düşünülmektedir. Türkiye’de görülme oranı ise %2 civarındadır.  Sedef hastalığı çocuklara nazaran yetişkinlerde daha yaygındır.

Belirtileri

Sedef Hastalığının Belirtileri

Sedef hastalığı çoğunlukla küçük kırmızı şişlikler şeklinde başlar. Bu şişlikler genişleyip kalınlaşabilir ve sonunda pullanma gelişir. Yamalar birleşerek vücudun geniş bir alanını kaplayabilir. Döküntüler kaşıntılı ve rahatsız edici olabilir ve kaşırken sürtünme ile kolayca kanayabilir.

Komplikasyonları

Tırnakta Sedef Hastalığı

Deride plaklar görülen kişilerin yarısında tırnakta da sedef hastalığı görülür. Bu durum tırnakların sarımsı-kırmızımsı görünmesine neden olur. Tırnaklar parçalanabilir, çukurlaşabilir veya tırnaklarda oyuklu çizgiler gelişebilir. Tırnakta sedef hastalığı olan hemen herkesin derisinde de, herhangi bir yerde döküntü ve plaklar görülür.

Psöriyatik Artrit

Sedef hastalığı olan kişilerin %30’unda, ağrılı ve bazen de eklemleri kullanılmaz duruma getiren iltihaplı bir hastalık olan psöriyatik artrit görülür. Psöriyatik artrit herhangi bir yaşta oluşabilir ancak yaygın olarak 30-50 yaşları arasında ortaya çıkar.

Sebepleri

Sedef Hastalığının Nedeni Nedir?

Sedef hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir ancak uzmanlar hastalığın gelişmesinde bağışıklık sisteminin, genlerin ve çevresel faktörlerin önemli rol oynadığına inanmaktadır.  Normalde yaşlı deri hücreleri her dört haftada yenilenir. Sedef hastalığı olan kişilerde ise bağışıklık sistemi iltihabı tetikler, bu durum ise yeni hücrelerin iki üç günlük sürede yüzeye ilerlemesine neden olur. Bu çoğalmanın sonucunda döküntüler oluşur. Sedef hastalığı kişiden kişiye bulaşmaz ancak aynı aile bireylerinde gelişmeye meyillidir.

Tetikleyicileri

Sedef Hastalığı Tetikleyicileri

Sedef hastalığı olan kişiler hastalığın belli zamanlarda alevlendiğini görürler. Yaygın tetikleyiciler şunlardır:

• Deride yaralanma ya da enfeksiyon
• Duygusal stres
• Bazı tedaviler
• Sigara ya da alkol kullanımı

Etkileri

Sedef Hastalığının Etkileri

Sedef hastalığı bazı kişilerin duygularını ve öz-saygısını etkileyebilir. İnatçı ve hoş görünmeyen döküntüler kendinden emin ve cana yakın bir kişiyi kendine güvensiz birine dönüştürebilir. Kişi arkadaşlık kurmaktan, sosyal faaliyetlerden ya da iş görüşmelerinden kaçınabilir. Tüm bunlar, kişide belirtileri daha da kötüleştirebilecek olan depresyon ya da anksiyete riskini yükseltebilir.

Testleri

Sedef Hastalığı Tanısı

Doktor genellikle deri, saç derisi ve tırnak muayenesi yaparak sedef hastalığı tanısı koyabilir. Tanının doğrulanabilmesi için biyopsi yapılması gerekebilir. Eğer eklemlerinizde ağrı ve şişme varsa, doktorunuz artrit ihtimalini de dikkate alarak kan testi ve röntgen isteyebilir. Sedef hastalığı iyileştirilemez ancak tedavi, belirtilerin azalmasını ve hastalığın kontrol altına alınmasını sağlayabilir.

Tedavisi

Topikal Tedavi

Hafif ila orta şiddette sedef hastalığı olan kişiler için topikal tedavi yöntemleri - iltihabı, kaşıntıyı ve hücre gelişim oranını azaltmak için krem veya merhem kullanımı - yararlı olabilir. Bu tedavi topikal steroidler, nemlendiriciler, salisilik asit, antralin, retinoidler, kalsipotrien (D vitamininin bir türü) ve kömür katranını kapsamaktadır. Saç derisindeki sedef hastalığı için katranlı şampuanlar yararlı olacaktır.

Fototerapi (Işık tedavisi)

Orta şiddetli ila şiddetli sedef hastalığı olguları için Ultraviyole B ışık tedavisi (UVB fototerapi) etkili bir tedavi seçeneğidir. Bu yöntemde deriye kontrollü biçimde ultraviyole ışığı verilir.  Bu, özel biz ışık cihazı kullanılarak bir doktor muayenehanesinde yapılabileceği gibi evde de uygulanabilir. PUVA, psoralen denilen ilaç ile UVA ışını tedavisinin birleştirilmesi ile uygulanan bir tür fototerapidir.  PUVA ve UVB fototerapi sedef hastalığının iyileşmesine yardımcı olabilir ancak birçok yan etkisi olabilir.

Tedavi: Lazer Terapi

Fototerapinin yeni bir tekniği de yüksek oranda odaklanmış ışın demeti gönderen lazerlerin kullanımıdır. Bu, doktorun sağlıklı deriyi ışına maruz bırakmadan sadece etkilenmiş bölgeye tedavi uygulamasını sağlar. Lazer terapinin yan etkileri daha az olabilir ve geleneksel fototerapiyle kıyasla deri kanserine sebep olma riski daha düşüktür. Ayrıca daha az tedavi ile daha iyi sonuç alınabilmektedir.

Ağızdan Alınan (Oral) İlaç Tedavisi

Ağızdan alınan ilaç tedavisi, sadece sedef hastalığının belirtilerini değil; aşırı etkin olan bağışıklık sistemini hedef alır. Bu ilaçların kullanımı sadece sedef hastalığı diğer tedavi yöntemlerine cevap vermediğinde tavsiye edilmektedir. Metotreksat ve siklosporin tedavi seçeneklerindendir. Her ikisinin de ciddi yan etkileri vardır, bu nedenle hastalar dikkatle takip edilmelidir. Şiddetli sedef hastalığının tedavisinde bazı oral retinoidler de kullanılabilir.

Biyolojikler

Biyolojikler, sedef hastalığı olan kişiler için nispeten yeni olan tedavi seçenekleridir.  Bunlar canlı hücrelerden üretilen ilaçlardır. Tıpkı eski sedef hastalığı ilaçları gibi, bağışıklık sisteminin etkinliğini değiştirirler.  Biyolojikler, enjeksiyon veya intravenöz (damar içi) infüzyonla verilirler. Ancak bağışıklık sistemini baskıladığı için sizi ciddi bir enfeksiyona karşı savunmasız hale getirebilir.

Doğal Tedaviler

Sedef Hastalığı için Doğal Tedavi Yöntemleri

Güneş ışığı almak sedef hastalığı için denenmiş ve onaylanmış bir tedavidir. Düzenli olarak güneş ışığına maruz kalan kişilerin %80’i belirtilerin iyileştiğini söylemektedir. Ancak bu yöntem sağlığa zarar verecek ölçüde uygulanmamalıdır – çünkü güneş yanıkları aslında sedef hastalığını daha da kötüleştirmektedir. Kaşıntılı deriyi yatıştırmak için diğer doğal seçenekler ise aloe, çay ağacı yağı ve yulaf ezmesi banyosudur.  Her ne kadar alkol sedef hastalığı ile ilişkilendirilmiş olsa da, uzmanlar sedef hastalığını tedavi edici olduğu ileri sürülen özel diyetler konusunda kuşkuludur. Diyetin işe yaradığına dair hiçbir inandırıcı kanıt yoktur.

İklim Tedavisi

Özellikle son yıllarda, İsrail’deki Lut Gölü''nü ziyaret etmenin sedef hastalığı için etkin bir tedavi olduğunu ileri sürülmektedir.  Okyanustan 10 kat daha tuzlu olan su ile güneşin iyileştirici bir birleşim olduğuna inanılmaktadır.  Bu durum kulağa bir söylenti gibi gelebilir ancak bilimsel kanıtlar bu türdeki iklim tedavisinin işe yaradığını ileri sürmektedir. Çalışmalara göre, sedef hastalığı olan kişilerin %80 - %90’ında Lut Gölünü ziyaret ettikten sonra iyileşme görülmektedir. Bu kişilerin neredeyse yarısı, ziyaretlerini takip eden birkaç ay süresince döküntülerin oluşmadığını görmüştür.

Stresi Azaltmak

Stres sedef hastalığını daha da kötüleştirir. Bu nedenle gevşeme teknikleri hastalığın alevlenmesini kontrol etmede yardımcı olabilir. İster yoga veya derin nefes egzersizleri, ister uzun yürüyüşler olsun, gevşemenize yardımcı olan herhangi bir şey belirtilerinizin de azalmasına yardımcı olabilir.

Sosyal Destek

Evde saklanmayı isteyeceğiniz günler olabilir. Ancak kendinizi arkadaşlıklardan ve keyif aldığınız etkinliklerden mahrum bırakmak yanlıştır. Yalnızlık strese ve depresyona neden olabilir ve bu durum belirtileri daha da kötüleştirir. Uzmanlar güvendiğiniz insanlarla iletişimde kalmanızı tavsiye etmektedir. Ayrıca bir destek grubu araştırmayı da isteyebilirsiniz.