Şişkinlik, geğirme ve gaz çıkarma doğaldır ve genelde yutulan hava veya yiyeceklerin sindirim sırasında çökmesi yüzünden oluşur. Tek bir günde gaz ve gaz ağrılarını sadece arada sırada veya tekrar tekrar yaşayabilirsiniz. Gaz ve gaz ağrıları günlük faaliyetlerinize engel olduğunda ciddi bir durumun göstergesi olabilir. Gaz ve gaz ağrılarından nasıl kaçınmak ve azaltmak gerektiğini ve doktora ne zaman görünmek gerektiğini öğrenelim.

Şişkinlik: Mide ve bağırsaklarınızda gaz birikmesi

Gaz geğirme yoluyla çıkmadığında mide ve bağırsaklarda birikebilir ve şişkinliğe yol açabilir. Şişkinliğe çoğu zaman hafif veya keskin bir karın ağrısı da eşlik eder. Gaz çıkarmak veya bağırsağın hareketli olması da ağrıyı rahatlatabilir.

Şişkinlik aşağıdakilerle ilgili olabilir:

• Yağlı yiyecekler yemek. Yağ midenin boşalmasını geciktirir ve doygunluk hissini arttırabilir.
• Stres veya kaygı
• Sigara içmek
• Gastrointestinal enfeksiyon, tıkanma veya hastalık
• İrritabl bağırsak sendromu, bağırsak fonksiyonlarında değişiklikler ve kramplar veya karın ağrısı ile nitelendirilen bir sorun
• Çölyak hastalığı veya laktoz intoleransı gibi bağırsakların belli yiyecek bileşenlerini sindiremediği ve absorbe edemediği sorunlar

Şişkinliği azaltmak için yediğiniz gaz yapan yiyecek miktarını azaltmak veya tüketmekten kaçınmak faydalı olabilir. Birçok karbonhidrat gaz yapar ve aşağıdaki besinler yaygın zanlılardır:

• Fırında pişmiş fasulye
• Brokoli
• Brüksel lahanası
• Lahana
• Gazlı içecekler
• Karnabahar
• Sakız
• Elma, şeftali ve armut gibi meyveler
• Akide şekeri
• Marul

Geğirmek: Fazla havadan kurtulmak

Geğirmek vücudun fazla havayı midenizden dışarı atma şeklidir. Eğer çok hızlı yer veya içerseniz, yerken konuşursanız, gazlı içecekler içerseniz veya içeceğinizi pipet ile içerseniz fazla hava yutabilirsiniz.

Asit reflü veya gastroözefageal reflü hastalığı (GERD) aynı etkiyi yapabilir. Mide asidi yemek borusuna (özefagus) geri giderse kurtulmak için tekrar tekrar yutkunabilirsiniz. Bu da daha fazla hava yutmanıza ve daha fazla geğirmenize yol açabilir.

Bazı insanlar yiyip içmedikleri zaman bile asabi bir alışkanlık olarak hava yutarlar. Bazı vakalarda kronik geğirme mide astarı iltihabı (gastrit), peptik ülser veya gecikmeli mide boşaltımı (gastroparezi) ile ilgilidir.

Aşağıdakileri yapmanız durumunda geğirmeyi azaltabilirsiniz:

• Yavaş yiyip için. Yavaş yiyip içmek daha az hava yutmanıza yardımcı olabilir. Aynı zamanda pipetle içmekten de kaçının.
• Gazlı içeceklerden ve biradan kaçının. Bu içecekler karbondioksit gazı salarlar.
• Sakız ve akide şekerinden sakının. Sakız çiğnerseniz veya akide şekeri emerseniz normalden daha fazla hava yutarsınız.
• Sigara içmeyin. Sigara dumanını içinize çektiğinizde duman dışında hava da yutarsınız.
• Takma dişlerinizi kontrol edin. Tam oturmayan takma dişler yiyip içerken fazla hava yutmanıza neden olabilir.
• Mide ekşimesi sorununuzu tedavi edin. Arada sırada oluşan hafif şiddetteki mide ekşimesi için reçetesiz satılan antiasitler veya diğer çareler yardımcı olabilir. GERD reçeteyle verilen güçlü ilaçları veya başka tedavileri gerektirebilir.

Kalın bağırsakta gaz birikmesi

İntestinal gaz kalın bağırsaktaki bitki lifleri gibi sindirilmemiş yiyeceklerin mayalanması (fermentasyonu) yüzünden meydana gelir. Gaz aynı zamanda sindirim sisteminiz süt ürünleri ile meyvelerdeki glüten veya şeker gibi yiyeceklerde bulunan belli bileşenleri tamamen parçalayamadığında oluşabilir.

İntestinal gazın diğer nedenleri arasında şunlar yer alabilir:

• Kalın bağırsaktaki yiyecek kalıntıları
• Antibiyotikler veya diğer ilaçlar yüzünden intestinal bakterilerde oluşan değişiklikler
• Sindirim sisteminizdeki faydalı bakteri dengesini altüst edebilen karbonhidrat emilim bozukluğu 
• Kalın bağırsağa giden yutulmuş hava
• Kabızlık – yiyecek artıkları kalın bağırsakta daha uzun süre durdukça mayalanması için gereken zaman da artar

Bazen gaz, irritabl bağırsak sendromu veya laktoz intoleransı gibi bir sindirim bozukluğuna işaret eder.

Fazla gazı önlemek için aşağıdaki şeyleri yapmak faydalı olabilir:

• Sizi en fazla etkileyen yiyeceklerden kaçının. Fasulye, bezelye, mercimek, lahana, soğan, brokoli, karnabahar, muz, kuru üzüm, tam buğday ekmeği, salata ve gazlı içecekler yaygın sorun çıkaranlar arasındadır. Eğer süt ürünleri sizin için sorunsa düşük laktozlu veya laktozsuz çeşitlerden deneyin. 
• Daha az yağlı yiyecekler yiyin. Yağ sindirimi yavaşlatır ve yiyeceklerin mayalanması için daha fazla zaman gerekir.
• Lif açısından zengin yiyecekleri geçici olarak azaltın. Lif sindirime yardımcı olur, ama birçok lif açısından zengin yiyecek aynı zamanda çok gaz yapar. Biraz ara verdikten sonra yavaşça lifli besinleri beslenmenize ekleyin.
• Yavaş yiyin. Yemekleri bir gevşeme ortamına dönüştürün. Stresli iken veya aceleniz varken yemek sindirime engel olur.
• Hareket edin. Yemekten sonra kısa bir yürüyüşe çıkmak yardımcı olabilir.
• Reçeteye tabi olmayan bir sindirim ilacı deneyin. Bazı ürünler laktozun sindirimine yardımcı olabilir. Simetikon içeren ürünler gazdaki baloncukları patlatabilir.  

Ne zaman doktora gitmeli?

Aşırı şişkinlik, geğirme ve gaz nöbetleri çoğu zaman kendiliğinden geçer. Beslenme alışkanlıklarınızda yaptığınız değişikliklere rağmen belirtiler düzelmiyorsa veya aşağıdaki sorunları beraberinde yaşıyorsanız doktorunuza danışın:

• İshal
• Kabızlık
• Bulantı veya kusma
• Kilo kaybı
• Karın veya rektal ağrı
• İnatçı mide ekşimesi
• Dışkıda kan
• Ateş

Bu belirtiler altta yatan bir sindirim sorununu işaret edebilir. İntestinal belirtiler insanı utandırabilir, ama utancın sizi yardım aramaktan alıkoymasına izin vermeyin. Tedavisi mümkündür.