• İçindekiler
• Nedir
• NedenYapılır
• Hazırlık
• Bekleyebilecekleriniz
• Sonuçlar

Nedir

Nedir?

Doktorunuz sitokrom P450 testlerini (CYP450 testleri), hangi antideprasanın sizin için daha etkili olduğunu saptamaya yardımcı olması için kullanabilir. İlaçlar, kalıtsal (genetik) özellikler nedeniyle herkesi farklı şekilde etkiler. Sitokrom P450 testleri, belli gen varyasyonları için DNA’nızı kontrol ederek vücudunuz özel bir antidepresana nasıl yanıt vereceğine dair ipuçları sağlar.

Sitokrom P450 testleri aynı zamanda, belli kanser ilaçlarının etkili olup olmayacağını saptamak için de kullanılır.

Sitokrom P450 testleri henüz yeterince yaygın kullanıma sahip değildir. Ancak sitokrom P450 testleri ve diğer genetik testler (genotip testleri) doktorlar, depresyon ve diğer durumları tedavi etmek için yeni yollar aradıkça daha da yaygınlaşmaktadır.

NedenYapılır

Neden Yapılır?

Doktorunuz, kan veya deri hücrelerinizden alınan bir DNA örneğinini test ederek bir antidepresanın belirtilerinizi azaltıp azaltmayacağını ve can sıkıcı yan etkilere yol açıp açmayacağını önceden görebilir.

Depresyon ilaçları genellikle, sitokrom P450 testleri yapılmaksızın belirtilere ve tıbbi sağlık geçmişine bakılarak yazılır. Bazı kişiler için ilk denenen antidepresan, depresyon belirtilerini geçirebilir ve katlanılabilir yan etkiler ortaya çıkarabilir. Buna karşın diğer pek çok insanın doğru ilacı bulmak için deneme ve yanılma yöntemine başvurması gerekir. Bazı insanlar için doğru antidepresanı bulmak aylar, hatta daha fazla sürebilir. Sitokrom P450 gibi genotip testleri, en iyi şekilde işe yaraması muhtemel ilacı saptama sürecini hızlandıracaktır.

Sitokrom P450 testleri genellikle, ilk baştaki antidepresan tedavisi başarılı olmadığı zaman kullanılır. Buna karşın yerli yerine oturdukça ve yeni testler geliştirildikçe sitokrom P450 testleri ve diğer genotip testleri, depresyon ve diğer durumların tedavisinde kullanılan standart bir araç haline gelebilir.

Genotip testleri, aynı zamanda depresyonla birlikte kanser ve kalp hastalıkları gibi pek çok diğer durumun risk faktörlerinin önceden görülebilmesi konusunda da umut vericidir. Sitokrom P450 testler, belli kanser ilaçlarının etkili olup olmadığını saptamak için de halihazırda kullanılmaktadır.

Hazırlık

Nasıl Hazırlanacaksınız?

İşlem öncesi perhiz yapmanıza veya herhangi bir özel hazırlıkta bulunmanıza gerek yoktur. Hatta üzerinize giymeniz için özel bir elbise de verilmez.

Bekleyebilecekleriniz

Neler Bekleyebilirsiniz?

Sitokrom P450 testleri için laboratuarda test edilmek üzere bir DNA örneği alınır. Örnek, şu iki yoldan biriyle elde edilir:

• Kan testi. Kolunuzdaki bir damardan kan alınır. İğne girdiği zaman ufak bir diken batmış gibi hissederseniz.
• Yanak svap kiti. Doktorunuz veya diğer bir sağlık çalışanı, deri hücresi örneği almak için yanağınızın iç kısmına bir pamuklu çubuk sürecektir.

İşlemin ardından

Pamuklu çubuk işlemi veya kan örneği alınması birkaç dakika sürer ve yöntemin neredeyse hiç riski yoktur. Eğer kan aldırdıysanız, iğnenin girdiği yerde biraz şişme veya kızarıklık gelişebilir. Hangi testi yaptırmış olursanız olun alınan örnek, doktorların DNA’nız üzerinde özel genler aramak üzere incelemede bulunması için laboratuvara gönderilir.

Sonuçlar

Sonuçlar

Sitokrom P450 testlerinin sonuçlarını almak genellikle birkaç gün sürer. Sonuçlar ulaştığında siz ve doktorunuz, bunlar ve bunların tedavi seçeneklerinizi nasıl etkileyeceği hakkında tartışırsınız.

Sitokrom P450 testleri, bir ilacı ne kadar iyi metabolize ettiğinizi saptamak için kullanılır. Sitokrom P450 testlerinin sonuçları, başlıca dört tip altında toplamaktadır:

• Zayıf metabolizörler. Eğer belli bir ilacı normalden daha yavaş metabolize ediyorsanız, ilaç vücut sisteminizde birikebilir. Bu ise, yan etkilerin ortaya çıkma ihtimalini artıracaktır.
• Normal metabolizörler. Eğer testler belli antidepresanları normal şekilde işlediğinizi gösterirse, tedaviden yarar sağlamanız ve bu ilaçları sizin kadar metabolize edemeyen kişilere göre daha az yan etki yaşamanız muhtemeldir.
• Orta hızlı metabolizörler. İlaç metabolizması ile testin içerdiği en az bir geninizin normal çalışmaması nedeniyle, bazı ilaçları normal metabolizörlerin yaptığı kadar iyi metabolize edemezsiniz.
• Ultra hızlı metabolizör. Bu durumda, ilaçlar vücudunuzu çok hızlı –çoğunlukla da düzgün şekilde işe yarama olanağı bulamadan- terk eder.

Sitokrom P450 testi bütün antidepresanlar için yararlı değildir, ancak birkaç ilaç türünü vücudunuzun işlemesinin ne kadar muhtemel olduğu hakkında bilgi sağlar. Bu birkaç ilaç arasında şunlar yer alır:  

• Fluoksetin
• Duloksetin
• Fluvoksamin
• Paroksetin
• Venlafaksin
• Desvenlafaksin
• Nortriptilin
• Amitriptilin
• Clomipramin
• Desipramin
• Imipramin

Testin sınırlamaları

Potansiyelleri olmasına karşın, genotip testlerinin sınırları mevcuttur. Sitokrom P450 testi, hangi ilaçların sizde en iyi şekilde işe yarayacağını kesin olarak öngöremez, yalnızca ipuçları sağlar. Sitokrom P450 testleri, testin içerdiği genlerin bazıları üzerinden vücudunuzun belli ilaçları nasıl kullandığına bakar. Bir başka deyişle, bir antidepresanın vücudunuzu nasıl etkileyeceği üzerinde tesiri olan, Sitokrom P450 testleri tarafından gösterilmeyen bazı faktörler de bu süreçte yer alabilir.

Hala gelişim aşamasında oldukları için Sitokrom P450 testlerinin bir antidepresan seçiminde ne kadar faydalı oldukları bütünüyle kesin değildir. Hastalık önleme ve kontrol merkezleri tarafından oluşturulan bir danışma grubu, en yaygın şekilde yazılan antidepresanlar için Sitokrom P450 testinin kullanılmasını desteklemek için henüz yeterince kanıt olmadığı sonucuna varmıştır. Ancak bazı doktorlar, bu testleri kullanmakta ve testlerin oldukça yardımcı olduğunu düşünmektedirler. Tıbbi bir öykü ve belirtilere dayalı antidepresanları denemek, en iyi ilacı saptamakta kullanılan standart yöntemdir.

Eğer test yaptırmayı seçerseniz, Sitokrom P450 testlerinin hangi antidepresanları denemeniz gerektiğini saptamakta tek yöntem olmadığını aklınızdan çıkarmayın. Yardımı dokunabilecek tek araç değildir. Sitokrom P450 testlerini yaptırsanız bile, size en faydalı olanını saptamak için farklı antidepresanları ve farklı dozları denemeniz gerekebilir.