• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonlar
• Muayene
• Testler
• Tedavi
• Önleme

Nedir

Nedir?

Stafilokok enfeksiyonları, sağlıklı kişilerde bile ciltte ya da burun içinde yaygın bulunan bir mikrop olan stafilokok bakterilerinden kaynaklanır. Bu bakteriler çoğu zaman hiçbir soruna neden olmaz ya da nispeten hafif cilt enfeksiyonlarına neden olur.

Ancak, eğer bakteri vücudunuzun daha derinlerine inerek dolaşım sistemine, eklemlere, kemiklere, akciğerlere ya da kalbe girerse stafilokok enfeksiyonları ölümcül hale gelebilir.

Geçmişte ölümcül bir stafilokok enfeksiyonu, hastaneye yatan, kronik bir hastalığı bulunan ya da bağışıklık sistemi zayıflayan kişilerde oluşabiliyordu. Artık, giderek artan sayıda sağlıklı insanda hayati tehlike yaratan stafilokok enfeksiyonları gelişiyor. Ayrıca birçok stafilokok enfeksiyonu yaygın kullanılan antibiyotiklere artık cevap vermiyor.

Belirtiler

Belirtiler

Stafilokok enfeksiyonları hafif cilt sorunlarından, endokardite (hayati tehlikesi bulunan kalp kapakçığı astarının enfeksiyonu) kadar geniş bir aralıkta etki gösterebiliyor. Sonuç olarak, stafilokok enfeksiyonlarının belirtileri enfeksiyon yeri ve şiddetine bağlı olarak büyük oranda değişir.

Cilt Enfeksiyonları

Stafilokok bakterilerinin neden olduğu cilt enfeksiyonları şunlardır:

• Çıban. Stafilokok enfeksiyonlarının en sık görülen tipi çıbandır (kıl folikülü ya da yağ bezi içinde gelişen bir irin kesesi). Enfekte olan bölge üzerindeki cilt kızarır ve şişer. Eğer çıban patlarsa irin, kan ya da kehribar renkli bir sıvı akabilir. Çıbanlar en çok kol altı, kasık bölgesi ya da kalçalarda oluşur.
• İmpetigo. Bu bulaşıcı, çoğunlukla ağrılı döküntü her yaşta oluşabilir, ama en çok küçük çocuklarda ve bebeklerde görülür. Stafilokok bakterilerinden kaynaklanan impetigo tipleri sıvı sızdıran büyük kabarcıklar oluşturabilir ve bal renkli bir kabuk gelişimine neden olabilir. Bu yaralar en yaygın olarak burun ve ağız etrafında oluşur.
• Selülit. Derinin derin bölgelerinin iltihaplanması olan selülit, cildin yüzeyinde kızarıklık ve şişmeye neden olur. Yaralar (ülserler) ya da akıntı olan bölgeler de oluşabilir. Selülit en çok yaşlı insanlarda alt bacak ve ayaklarda ortaya çıkar.
• Stafilokok haşlanmış deri sendromu. Stafilokok enfeksiyonu sonucu üretilen toksinler stafilokok haşlanmış deri sendromuna neden olabilir. Ağırlıklı yeni doğanları etkileyen bu durumun özellikleri ateş, döküntü ve bazen kabarcıklardır. Kabarcıklar patladığı zaman cildin üst tabakası açığa çıkar ve bir yanık gibi görünen kırmızı, soyulmuş bir yüzey bırakır.

Bakteriyemi

Aynı zamanda kan zehirlenmesi olarak da bilinen bakteriyemi, stafilokok bakterileri kan dolaşımına girdiği zaman meydana gelir. Düşmeyen ateş bakteriyeminin belirtilerinden biridir. Bakteri aşağıdakileri etkileyen enfeksiyonlar oluşturmak için vücudunuzun derin bölgelerine ulaşabilir:

• İç organlar, beyin, kalp ve akciğerler gibi
• Kemik ve kaslar
• Cerrahi olarak nakledilen cihazlar, yapay eklemler ya da kalp pili gibi

Toksik şok sendromu

Hayati tehlike taşıyan bu durum, bazı stafilokok türü bakterilerin ürettiği toksinlerden kaynaklanır ve belirli tampon tiplerinin kullanımı, cilt yaraları ve ameliyatlara bağlı olarak gelişebilir. Genellikle aniden ve aşağıdaki belirtilerle birlikte gelişir:

• Yüksek ateş
• Bulantı ve kusma
• Avuç içi ve ayak tabanında güneş yanığını andıran bir döküntü
• Zihin bulanıklığı
• Kas ağrıları
• Nöbetler
• Baş ağrısı

Septik artrit

Septik artrit sıklıkla bir stafilokok enfeksiyonundan kaynaklanır. Bakteri genellikle dizleri hedef alır ama ayak bileği, kalça, el bileği, dirsek ya da omuz gibi diğer eklemler de etkilenebilir. Belirtileri şunlar olabilir:

• Eklemde şişme
• Etkilenen eklemde şiddetli ağrı
• Ateş
• Titreme veya üşüme

Ne zaman doktora gitmelisiniz?

Eğer sizde ya da çoğunuzda aşağıdaki belirtiler oluşursa doktora gidin:

• Ciltte kırmızı, tahriş olmuş ya da ağrıyan bir bölge
• İrin dolu kabarcıklar
• Ateş

Bunların yanında aşağıdaki durumlarda da doktorunuza danışmak isteyebilirsiniz:

• Cilt enfeksiyonları ailedeki bir bireyden bir diğerine geçerse
• İki ya da daha fazla aile bireyi aynı anda cilt enfeksiyonu kaparsa

Sebepler

Sebepler

Birçok insan stafilokok bakterilerini taşır fakat hiç bir zaman stafilokok enfeksiyonları geliştirmez. Eğer bir stafilokok enfeksiyonunuz varsa bir süredir taşımakta olduğunuz bakterilerden kaynaklanma olasılığı yüksektir.

Bu bakteri kişiden kişiye de geçebilir. Stafilokok bakterileri çok dayanıklı olduğu için, yastık kılıfı ya da havlu gibi cansız nesnelerin üzerinde, bir sonraki kişi bunlara dokunduğunda ona geçebilecek kadar uzun süre yaşayabilirler.

Stafilokok bakterileri şu ortamlarda yaşayabilir:

• Kuru
• Aşırı uç sıcaklıkların olduğu
• Yüksek seviyede tuzlu

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Çeşitli faktörler stafilokok enfeksiyonları gelişimi riskini artırabilir. Bu faktörler bağışıklık sisteminizin durumundan yaptığınız spor türlerine kadar çok geniş bir aralıkta bulunur.

Hala devam eden ya da yakın zamanda gerçekleşmiş hastanede yatış

Tamamen ortadan kaldırmak için yoğun girişimlere rağmen hala hastanelerde stafilokok bakterileri vardır ve aşağıdakiler gibi sorunlar yaşayan en savunmasız insanlara saldırırlar:

• Zayıf bağışıklık sistemi
• Yanıklar
• Ameliyat yaraları
• Şeker hastalığı gibi altta yatan ciddi sağlık sorunları

İnvaziv cihazlar

Stafilokok bakterileri dış dünyayı iç organlarınıza bağlayan tıbbi tüpler boyunca hareket edebilir. Bunun örnekleri:

• Diyaliz
• Üriner kateterler
• Beslenme tüpleri
• Solunum tüpleri
• Damar içi kateterler

Temas sporları

Stafilokok bakterileri kesik, sıyrık ve cilt cilde temas yoluyla kolayca yayılabilirler. Amatör ve profesyonel atletler tıraş bıçağı, havlu, forma ya da ekipmanlarını paylaşarak stafilokok enfeksiyonlarını yayabilir.

Komplikasyonlar

Komplikasyonlar

Eğer stafilokok bakterileri kan dolaşımınızı işgal ederse, tüm vücudunuzu etkileyen bir enfeksiyon tipi gelişebilir. Sepsis olarak adlandırılan bu enfeksiyon, septik şoka (hayati tehlike taşıyan bir aşırı düşük tansiyon durumu) neden olabilir.

Muayene

Muayene

Başlangıçta aile doktorunuza danışabilirsiniz ama o da sizi, hangi organ sisteminizin enfeksiyondan etkilendiğine bağlı olarak bir uzmana yönlendirebilir. Örneğin, bir dermatolog cilt hastalıklarında uzmandır, bir kardiyologsa kalp rahatsızlıklarında. Bulaşıcı hastalıklar konusunda uzman bir doktora da sevk edilebilirsiniz.

Ne yapabilirsiniz?

Şunları içeren bir liste yapabilirsiniz:

• Belirtilerinizin detaylı açıklamaları
• Yaşadığınız tıbbi sorunlar hakkında bilgiler
• Anne babanızın ya da kardeşlerinizin sağlık sorunları hakkında bilgiler
• Aldığınız bütün ilaçlar ve beslenme takviyeleri
• Doktora sormak istediğiniz sorular

Stafilokok enfeksiyonları hakkında doktorunuza sorabileceğiniz bazı temel sorular şunlardır:

• Belirtilerin ya da durumun en olası sebebi ne olabilir?
• Belirtilerim ya da durumum için başka olası sebepler var mı?
• Ne tür testlere ihtiyacım var?
• Durumum muhtemelen geçici mi?
• Bunun için en iyi hareket biçimi nedir?
• Başkalarına bulaştırır mıyım?
• Bir uzmanla görüşmeli miyim?
• Verdiğiniz ilaçlara genel bir alternatif var mı?
• Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Başka sağlık sorunlarım da var. Bunlarla bir arada en iyi nasıl başa çıkabilirim?
• Yanımda eve götürebileceğim herhangi bir broşür veya çıktı var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?

Doktorunuzdan bekleyecekleriniz

Doktorunuz büyük olasılıkla size şunlara benzer birkaç soru soracaktır:

• Belirtilerinizi ilk ne zaman fark ettiniz? Bunları bana tanımlayabilir misiniz?
• Belirtileriniz ne kadar şiddetli?
• Stafilokok enfeksiyonu olan birinin yakınında bulundunuz mu?
• Cerrahi olarak nakledilen yapay eklem ya da kalp pili gibi herhangi bir cihaz var mı?
• Zayıf bir bağışıklık sistemi gibi süregiden bir tıbbi sorununuz var mı?
• Yakın zamanda hastanede bulundunuz mu?
• Herhangi bir temas sporu yapıyor musunuz?
• Belirtilerinizi iyileştiriyor gibi görünen bir şey var mı, varsa nedir?
• Belirtilerinizi kötüleştiriyor gibi görünen bir şey var mı, varsa nedir?

Testler

Testler

Bir stafilokok enfeksiyonunu teşhis etmek için, doktorunuz şunlara başvurabilir:

• Fiziksel bir muayene yapabilir. Muayene sırasında, doktorunuz cildinizdeki herhangi bir lezyonu yakından inceleyecektir.
• Test yapmak için bir örnek alabilir. Doktorlar stafilokok enfeksiyonlarını çoğunlukla, bir doku örneği veya burun salgısını bakteriler için kontrol ederek teşhis edebilir.

Tedavi

Tedavi

Stafilokok enfeksiyonlarının tedavisi şunları içerebilir:

• Antibiyotikler. Doktorunuz en uygun antibiyotiği seçebilmek için, enfeksiyonunuzun arkasında hangi stafilokok bakteri tipi olduğunu belirlemek üzere testler uygulayabilir. Stafilokok enfeksiyonlarını tedavi etmek için bazen reçete edilen antibiyotikler, sefalosporin, nafsilin ya da benzer antibiyotikler olan sülfa ilacı veya damar yoluyla verilen vankomisindir. Vankomisine ciddi stafilokok enfeksiyonlarının tedavisinde giderek daha fazla ihtiyaç duyuluyor çünkü birçok stafilokok bakteri türü diğer geleneksel ilaçlara karşı dirençli hale gelmiştir. Ama vankomisin stafiokok enfeksiyonlarına karşı sadece damar yoluyla verildiğinde etkilidir.
• Yara drenajı. Bir cilt enfeksiyonunuz varsa, doktorunuz toplanan sıvıyı dışarı atmak için yara içine doğru bir kesi yapabilir.
• Cihazın çıkarılması. Eğer enfeksiyon bir cihazı ya da prostetiği kapsıyorsa, zaman kaybetmeden cihazın çıkarılması gerekir. Bazı cihazların çıkarılması ameliyat gerektirir.

Antibiyotik direnci

Stafilokok bakterilerinin uyum sağlama yeteneği çok yüksektir ve birçok türü bir ya da daha fazla antibiyotiğe karşı dirençli hale gelmiştir. Örneğin, günümüzde var olan stafilokok bakterilerinin %10''undan daha azı penisilinle iyileştirilebilir. Hastanelerde bulunan stafilokok bakterilerinin neredeyse yarısı, diğer yaygın antibiyotikler olan sefalosporin ve nafsiline karşı dirençlidir.

Antibiyotiğe dirençli stafilokok bakteri türlerinin (en çok bilinen metisiline dirençli Staphylococcus aureus [MRSA]türü) ortaya çıkması, vankomisin gibi daha güçlü ve daha toksik antibiyotiklerin kullanılmasına yol açtı. Az sayıda stafilokok bakteri türü vankomisine de dirençli hale gelmiştir.

Önleme

Önleme

Aşağıdaki önlemler stafilokok enfeksiyonu riskinizi azaltmaya yardımcı olur:

• Ellerinizi yıkayın. Elleri dikkatlice yıkamak mikroplara karşı en iyi savunmadır. Ellerinizi çabuk şekilde en az 15 ila 30 saniye yıkadıktan sonra tek kullanımlık bir havluyla kurulayın ve musluğu kapamak için başka bir havlu kullanın. Elleriniz görünürde kirli değilse, en az %62 alkol içeren bir dezenfektan kullanabilirsiniz.
• Yaraları kapalı tutun. Kesik ve sıyrıkları iyileşinceye kadar temiz ve steril, kuru bandajlarla kapalı tutun. Enfekte olmuş yaralardan gelen irin genellikle stafilokok bakterisi içerir, yaraları kapalı tutmak bakterilerin bulaşmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
• Tamponun riskini azaltın. Tamponunuzu sık sık, en az dört ila sekiz saatte bir, değiştirerek toksik şok sendromu kapma riskinizi azaltabilirsiniz. Mümkün olan en düşük emiciliğe sahip olan tamponu kullanın ve mümkün olduğunda tamponla hijyenik peti dönüşümlü olarak kullanmaya çalışın.
• Kişisel eşyalarınız kişisel kalsın. Havlu, çarşaf, tıraş bıçağı, kıyafet ve spor malzemeleri gibi kişisel eşyaları paylaşmaktan kaçının. Stafilokok enfeksiyonları, kişiden kişiye olduğu gibi nesneler üzerinden de yayılabilir. Eğer bir kesik ya da yaranız varsa, havlu ve yatak çarşaflarınızı deterjan ve çamaşır suyuyla sıcak suda yıkayın ve bir sıcak kurutucuda kurutun.