• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Teşhis
• Tedavi

Nedir

Kompülsif aşırı yeme olarak da bilinen tıkanırcasına yeme bozukluğu, yeni yeni tanınan bir bozukluktur. Yeme bozuklukları, duygu ve düşünme düzenlerinin bir kişinin aşırı yeme veya aç kalma gibi zararlı yeme alışkanlıkları edinmesine neden olan ciddi ruhsal sorunlardır. Genelde, bu alışkanlıklar depresyon, stres veya kaygıyla baş etmenin bir yoludur.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu, başlıca özellikleri kontrol edilemeyen yemek yeme ve sonuçta kilo alma olan ciddi bir durumdur. Tıkanırcasına yemek yeme bozukluğu olan kişiler sık sık büyük miktarlarda (tok hissetmenin ötesinde) yemek yerlerken yemek yemelerinin kontrolünü yitirdiklerini hissederler. Aşırılaşan davranış bulimiya nervozadaki davranışa benzer olmasına rağmen, tıkanırcasına yeme bozukluğu olan insanlar genelde kusarak veya müshiller kullanarak midelerini boşaltmakla uğraşmazlar.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu olan birçok kişi, yiyeceği rahatsızlık veren duygularla baş etmenin bir yolu olarak kullanır. Bu insanlar stresle tam olarak nasıl başa çıkacaklarını asla öğrenmemişlerdir, yemek yemeyi rahatlatıcı ve yatıştırıcı bulurlar. Maalesef, yemek yemelerini kontrol edemedikleri için genelde üzgün ve suçlu hissederler, bu da stresi artırıp döngüyü tetikler.

Sebepler

Tıkanırcasına yeme bozukluğunun tam nedeni hala bilinmiyor. Araştırmacılar bozukluğun sonuçlarını ve gelişimini etkileyen etmenleri yeni yeni anlamaya başlıyorlar. Başka yeme bozuklukları gibi, tıkanırcasına yeme bozukluğu da psikolojik, biyolojik ve çevresel etmenlerden kaynaklanıyor gibi görünür.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu başka ruh sağlığı bozukluklarıyla bağlantılıdır. Tıkanırcasına yeme bozukluğu olan insanların neredeyse yarısında depresyon geçmişi vardır ama bağlantının tam doğası açık değildir. Birçok insan öfke, üzüntü, sıkıntı, kaygı veya başka olumsuz duyguların tıkanırcasına yeme bozukluğunu tetikleyebildiğini bildiriyor. Dürtüsel davranış ve bazı başka psikolojik sorunlar da tıkanırcasına yemek yeme bozukluğu olan insanlarda daha yaygındır.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu dahil yeme bozuklukları ailelerde sürekli olmaya eğilimlidir, yani yeme bozukluklarına yatkınlık kalıtım yoluyla geçebilir. Araştırmacılar da beyin kimyasalları ve metabolizmanın (vücudun kalorileri yakma şeklinin) aşırı yeme bozukluğunun gelişmesine nasıl etki ettiğini araştırıyorlar.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu olan kişiler genelde aşırı yiyen veya yemeğe doğal olmayan bir vurgu yapan, örneğin onu ödül veya yatışma, rahatlama yolu olarak kullanan ailelerden gelir.

Belirtiler

Her insan zaman zaman aşırı yer ve bazı insanlar yemeleri gerektiğinden daha fazla yediklerine inanırlar. Ama çok miktarda yemek yemek bir insanda tıkanırcasına yemek yeme bozukluğu olduğu anlamına gelmez. Şiddetli tıkanırcasına yemek yeme sorunları olan çoğu insanda aşağıdaki belirtiler vardır:

• Başkalarının anormal satacağı kadar fazla miktarda sık aralıklarla yemek yemek
• Neyin veya nasıl yendiğinin kontrol edilemediğini sık sık hissetmek
• Olağandan çok daha hızlı yemek yemek
• Kontrol edilemez ölçüde tok hissedene kadar yemek yemek
• Fiziksel olarak aç olunmasa bile, fazla miktarda yemek yemek
• Sırf yenen yemeğin miktarından kaynaklanan sıkıntı yüzünden yemek yemek
• Aşırı yemek yeme sonrasında tiksinti, depresyon veya suçluluk hisleri
• Kilo dalgalanmaları
• Düşük özgüven
• Cinsel arzu yitimi
• Sık sık yemek yeme

Komplikasyonlar

Tıkanırcasına yemek yeme bozukluğu olan insanlarda yaygın görülen kötü beslenme alışkanlıkları ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tıkanırcasına yemek yeme bozukluğunun baş komplikasyonları genelde obez olmaktan kaynaklanan durumlardır. Örneğin:

• Şeker hastalığı
• Yüksek kan basıncı
• Yüksek kolesterol
• Safra kesesi hastalığı
• Kalp hastalığı
• Nefes darlığı
• Bazı kanser türleri
• Adet sorunları
• Azalan hareketlilik (gezinememek) ve yorgunluk
• Uyku sorunları

Ek olarak, tıkanırcasına yemek yeme bozukluğu olan insanlar aşırı yemek yemelerinden dolayı aşırı sıkıntı hissederler. Bazı vakalarda, insanlar aşırı yemek için işlerini, okullarını veya sosyal etkinliklerini aksatırlar.

Teşhis

Yeme bozukluklarını teşhis etmek zor olabilir çünkü gizlilik, utanç ve inkar bu hastalıkların başlıca özellikleridir. Sonuç olarak, hastalıklar uzun zaman boyunca tespit edilemeyebilir. Çoğu vakada, tıkanırcasına yemek yeme bozukluğu, kişi vermek için profesyonel yardım veya obeziteyle ilişkili bir sorun için tedavi istediğinde keşfedilir.
Tıkanırcasına yemek yeme bozukluğundan şüpheleniliyorsa doktor tam bir tıbbi tarihçe ve fiziksel muayene yaparak bir değerlendirmeye başlar. Özellikle yeme bozukluklarını teşhis etmek için laboratuar testi olmamasına rağmen, doktorunuz fiziksel hastalığı belirtilerin nedenleri arasından elemek için röntgenler ve kan tahlilleri gibi çeşitli tanı testleri kullanabilir.
Fiziksel bir hastalık bulunmazsa kişi bir psikiyatr veya psikologa, ruh sağlıklarını teşhis ve tedavi etmek için özel olarak eğitim görmüş sağlık uzmanlarına yönlendirilebilir. Psikiyatrlar ve psikologlar, bir kişinin yeme bozukluğunu değerlendirmek için özel tasarlanmış röportaj ve ölçümler kullanır.

Tedavi

Tıkanırcasına yemek yeme bozukluğunun tedavisi zordur çünkü çoğu insan bozukluklarından utanır ve sorunlarını saklamaya çalışırlar. Genelde o kadar başarırlar ki yakın aile fertleri ve arkadaşları tıkanırcasına yemek yediklerini bilmezler.
Yemek yeme bozuklukları, her hastanın ihtiyaçlarını karşılamak için ayarlanan kapsamlı bir tedavi planı gerektirir. Tıkanırcasına yeme bozukluğu tedavisinin amacı, kişinin yeme davranışında kontrol kazanmasına yardım etmektir. Tedavi genelde aşağıdaki stratejilerin birleşimini kapsar:

• Psikoterapi: Psikoterapi, yeme bozukluğu olan bir kişinin düşünce (bilişsel terapi) ve davranışına (davranışsal terapi) odaklanan bireysel bir danışmanlık türüdür. Tedavi, yemek ve kiloya karşı sağlık tavırları geliştirmeye yönelik pratik tekniklerin yanı sıra kişinin zor durumlara karşılık verme şeklini değiştirmeye yönelik davranışları kapsar.
• İlaç: Serotonin geri alım engelleyicileri adı verilen bazı antidepresan ilaçlar (SSRI’ler) yeme bozukluğuyla ilişkili kaygı ve depresyonu kontrol etmeye yardımcı olmak için kullanılabilir.
• Besin danışmanlığı: Bu strateji, normal yeme düzenlerini korumak, besin ve dengeli bir beslenmenin önemini öğretmek için tasarlanır.
• Grup ve/veya aile terapisi: aile desteği tedavinin başarısı için çok önemlidir. Aile fertlerinin yeme bozukluğunu anlayıp işaretleri ve belirtilerini anlaması önemlidir. Tıkanırcasına yeme bozukluğu olan kişiler, grup terapisinden yararlanabilir, orada destek bulabilir, duygularını ve endişelerini  aynı deneyimlerle sorunları paylaşan başkalarıyla açıkça tartışabilirler.

Önleme

Bütün tıkanırcasına yeme vakalarını önlemek mümkün olmamasına rağmen, kişilerde belirtiler görülür görülmez tedaviye başlamak yararlıdır. Ek olarak, sağlıklı beslenme alışkanlıklarını, yemek ve vücut imgesi hakkındaki gerçekçi tavırları öğretmek ve teşvik etmek de tıkanırcasına yeme bozukluğunun gelişimini ve ilerlemesini önlemekte yararlı olabilir.