Sağlıklı çocuklar, özellikle ergenlik dönemindekiler, doğal olarak sağlıklı bir iştaha sahip olurlar. Vücutları geliştikçe ve hareket seviyeleri yükseldikçe vücut daha çok kalori ve aktivitelerine yakıt sağlayacak gıdalara gereksinim duyar.

Ama ya öğünler arası atıştırma veya çok yemek yeme kontrolden çıkarsa? Ya çocuğunuz yiyecek söz konusu olduğunda gizemli bir hale bürünüyor veya yediklerinden suçluluk duyuyorsa? Bunları görmeye başladıysanız çocupunuzda tıkanırcasına yeme bozukluğu olabilir.

Çocuklarda tıkanırcasına yeme bozukluğu

Çoğu insan yiyerek rahatlar ve sık sık yemeyi mutlulukla ilişkilendirir -doğum günleri, yılbaşı, arkadaşlarla dışarıda yemek gibi özel bir durumlarda tipik olarak aşırı yenir. Yeme bozukluğu olan birinin ise yiyeceklerle ilişkisi bambaşkadır.

Tıkanırcasına yeme bozukluğunda, kişi yediklerinin miktarını veya yeme sıklığını kontrol edemez. Başlangıçta yiyecekler rahatlama veya sakinleşme hissi verir ama bu his, kısa zamanda suçluluk hissine ve strese döner. Yeme bozukluğu davranış kalıpları, sık sık hızlı diyetlerle yer değiştirir.

Yeme bozukluklarının yalnız obez insanları etkilediği görüşü, yaygın bir yanlış anlamadır. Oysa durum böyle değildir. Sağlıklı bir kiloda olan kişiler de bu bozukluğa yakalanılabilir.

Tıkanırcasına yeme genel olarak gizli yapılır, bu yüzden  ebeveynler, çocuklarının aşırı yemek yeme dönemleri nedeniyle kilo aldığının farkında olmazlar -nedeninin çocuklarına verdikleri öğünler olduğunu sanabilirler.

Çocuğunuzda tıkanırcasına yeme bozukluğu olup olmadığını anlamak için nelere bakmalı?

Öncelikle çocuğunuzun tıkanırcasına yeme bozukluğu olmadan da iştahının açık olabileceğini bilmeniz önemlidir. Ergenlik döneminde çocuklar hızlı gelişirler ve bu değişikliklere yakıt sağlamak için daha fazla miktarda besine ihtiyaç duyarlar.

Tıkanırcasına yeme bozukluğu geliştiren çocuklar, ‘iştahlı’ olan çocuklardan kendilerini ayıran birkaç belirti gösterirler.

-          Büyük miktarlarda yiyeceğin kaybolduğunu fark etmeye başladıysanız,

-          Çocuğunuz büyük miktarlarda yiyeceği çok hızlı yiyorsa,

-          Çocuğunuz bir aile tartışması veya kötü sınav sonuçu gibi duygusal bir olaydan sonra doğrudan yiyeceğe yöneliyorsa,

-          Çocuğunuz, yediği yiyecek miktarından utanç duyuyor veya pişman oluyorsa

-          Odasında yiyecek saklıyorsa

-          Yeme düzeninde değişiklikler varsa (atlanan öğünler, gece geç saatte atıştırmak, abur cubur satın almak).

Yukarıda belirtilen durumlar söz konusuysa çocuğunuzda tıkanırcasına yeme bozukluğu olduğundan şüphelenebilirsiniz.

Anoreksiya veya bulimiya gibi yaygın yeme bozuklukları olanlar endişe, depresyon ve suçluluk hissi yaşarlar. Tıkanırcasına yeme bozukluğu olanlar için de aynısı söylenebilir. Sorunlarıyla ilgili utanç duygularına ve vücutları üzerindeki fiziksel etkilere bağlı olarak (şekil değişikliği, kilo artışı, kötü cilt) sosyal ortamlardan kaçındıkları sık görülür.

Çocuğumun yeme bozukluğunun sebebi nedir?

Maalesef gerçek sebepler bilinmemekle beraber yeme bozukluğu olan insanların yüzde 50’sinin depresyonda olduğu saptanmıştır; ama bozukluğun mu depresyona yol açtığı yoksa tersinin mi söz konusu olduğu kesin değildir.

Tıkanırcasına yeme bozukluğunun sıkça rastalanan tetikleyicileri arasında öfke, endişe, sıkıntı, melankoli ve stres bulunur. Bu hisler genellikle yemeyle hafifler ama tıkanırcasına yeme bozukluğu olan insan genel olarak bundan rahatsız olur ve ardından suçluluk veya utanç duyar. Hisler çoğunlukla kontrolü kaybetmeye bağlıdır.

Yaygın yeme bozuklukları ve tıkanırcasına yeme bozukluğu arasındaki farklar

Bir yeme bozukluğu olmasına rağmen tıkanırcasına yemek, diğer yeme problemlerinden biraz farklıdır. Bulimiya hastalığına yaklanan birisi tek seferde aşırı miktarda yiyebilir ve sonra kilo almamak için kusabilir (veya laksatif kullanabilir). Bulimiyalılar ayrıca kilo almamak için oruç tutar ve takıntılı bir şekilde egzersiz yaparlar. Bulimiya ile tıkanırcasına yemek arasındaki fark tıkanırcasına yiyenlerin yiyecekleri çıkarmaması veya aşırı derece egzersiz yapmamalarıdır, bu yüzden de çoğunlukla aşırı kiloludurlar. Ancak her iki durumun da yemeyle ilgili suçluluk ve utançla ilişkisi vardır.

Anoreksiyalı (anoreksiya nervoza) insanlar, yaşam tehdit, oluşturabilecek kadar ve vücutlarında  hasara yol açabilecek şekilde vücutlarını aç bırakırlar. Kilolarını azaltmak için ayrıca takıntılı bir şekilde egzersiz yapanlar anorkesiya atletikaya yakalanmış olabilirler. Tıkanırcasına yiyenler kendilerini aç bırakmazlar ama anoreksiyalılar gibi yemeyle ilgili aynı suçluluk hislerini paylaşırlar.

Çocuğunuzda tıkanırcasına yeme bozukluğunun teşhisi

Çocuğunuzda tıkanırcasına yeme bozukluğu olasılığından endişe duyuyorsanız öncelikle aile hekiminize danışmalısınız. Doktor aşağıdaki kriterlerin bazılarını kullanarak teşhiste bulunacaktır.

-          Daha kısa sürelerle çoğu insandan daha fazla yiyecek tüketmek

-          Yemek yerken kontrolü kaybetmek

-          Yeme düzeni ve davranışından sıkıntı duymak

-          Altı aylık bir dönem boyunca ortalama haftada iki defa tıkanırcasına yemek

-          Vücudu arındırmak için kusma, laksatif kullanma veya takıntılı şekilde egzersiz yapmak gibi davranışlar göstermemek

-          Hızlı yemek

-          Tok olduğu halde yemeye devam etmek

-          Acıkmamışken yemek yemek

-          Gizli gizli yemek yemek

-          Depresyon, suçluluk, utanç işaretleri

Tıkanırcasına yeme bozukluğunun tedavisi

Çocuğunuza tıkanrıcasına yeme bozukluğu teşhisi konulmuşsa ne olur? Doktorunuz sağlık geçmişini tam olarak öğrendikten, fiziksel muayene yaptıktan ve obeziteye bağlı besin problemleri veya fiziksel etkileri elemek üzere bazı testler yaptıktan sonra çocuğunuzun olumsuz davranışları düzeltmesi için psikolojik terapi önerebilir.

Tıkanırcasına yeme bozukluğunda tavsiye edilen terapiler arasında psikoterapi ve rehberlik bulunmaktadır. Başkalarıyla ve yiyecekle ilişkileri belirlemeye yardımcı olmabilmesi için teke tek seanslar yapılabilir. Seanslar tüm ailenin kişiye yardım edebilmesi için aile terapisi şeklinde de yapılabilir.

 

Ara sıra doktorunuz terapilerin yanı sıra ilaç kullanımını da önerebilir.

Altta yatan sorun belirlenip çocuğunuz problemle baş etmeyi öğrendikten sonra etkili bir kilo kontrol programı uygulanabilir. Eğitimli bir beslenme uzmanıyla çalışmak ve bir egzersiz rejimiyle çocuğunuzu tıkanırcasına yiyerek aldığı fazla kilolaları vermeye başlayabilir. Bu aşama, görünüşünde olumlu fiziksel değişiklikleri gördükçe çoğunlukla çocuğun güvenini ve kendisine saygısını tekrar kazanmasına yardımcı olacaktır.

Çocuğunuzun tıkanırcasına yeme bozukluğuna yardım etmek için şimdi harekete geçin

Çocuğunuzun tıkanırcasına yemesini tedavi etmezseniz zihinsel sorunların (depresyon, endişe) yanı sıra diyabet, yüksek kan basıncı, kalp hastalığı, kanser ve safra kesesi hastalığı gibi rahatsızlıkların riski de artar.

Çocuğunuzun tıkanırcasına yemesinden ilk kuşkulandığınızda öncelikle onu anladığınızı ve ona yardım etmek istediğinizi ona gösterin. Çocuğunuzun sorunu kabul etmesi zaman alacaktır ama iletişimi sürdürdüğünüz sürece yelkenleri suya indirecektir.

Tıkanırcasına yemenin önlenmesi için kendiniz yiyeceklerle olumlu ilişkiler sergilemeye gayret edin. Çocuğunuza beslenmenin ve egzersizin bir ödülden ziyade sağlıklı bir yaşam tarzının bir parçası olduğunu göstermek, bazen yeme bozukluklarını önleyebilir.