• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Alternatif Tıp

Nedir

Tükürük Bezi Kanseri

Tükürük bezi kanseri tükürük bezlerinde başlayan ender bir kanser türüdür. Tükürük bezi kanseri ağzınızdaki, boynunuzdaki veya gırtlağınızdaki herhangi bir tükürük bezinde başlayabilir.

Tükürük, sindirime destek olur, ağzınızı ıslak tutar ve tükürük bezleri tarafından üretilir. Çenenizin altında üç ana tükürük bezi grubu vardır – parotid, sublingual ve submandibuler. Diğer küçük tükürük bezleri dudaklarınızın, yanaklarınızın içinde ve ağzınız ve gırtlağınız boyunca bulunur.

Tükürük bezi kanseri en yaygın olarak kulağınızın hemen önünde bulunan parotid bezde oluşur.

Tükürük bezi kanseri tedavisi genellikle ameliyat gerektirir. Tükürük bezi kanseri için diğer tedaviler radyoterapi ve kemoterapi içerebilir.

Belirtileri

Belirtileri

Tükürük bezi kanseri bulgu ve belirtileri şunlar olabilir:

• Çenenizin yanında, boynunuzda ya da ağzınızda bir kitle ya da şişkinlik
• Yüzünüzün bir kısmında uyuşukluk
• Yüzünüzün bir tarafında kas güçsüzlüğü
• Tükürük bezi bölgesinde ısrarcı ağrı
• Yutkunma güçlüğü
• Ağzınızı geniş açmada zorluk

Doktora ne zaman görünmeli

Sizi endişelendiren bulgu ve belirtileriniz olursa doktorunuzdan bir randevu alın.

Tükürük bezlerinin yakınında şişme ya da kitle tükürük bezi kanserinin yaygın bir belirtisidir, ancak bu kanser olduğunuz anlamına gelmez. Çoğu tükürük bezi tümörleri kanserli değildir (iyi huylu ya da benign).

Sebepleri

Nedenleri

Tükürük bezi kanserinin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Tükürük bezi kanserlerinin, tükürük bezindeki bazı hücrelerin DNA’larında mutasyon geliştiğinde oluştuğu bilinmektedir. Mutasyon hücrelerin hızla büyümesine ya da bölünmesine yol açar. Mutasyona uğramış hücreler, diğer hücreler ölürken yaşamaya devam eder. Biriken hücreler çevre dokuları istila edebilecek bir tümör oluşturur. Kanserli hücreler ayrılıp vücudun uzak bölgelerine yayılabilir

Tükürük bezi kanserinin türleri

Tükürük bezi kanserinin pek çok türü vardır. Doktorlar tükürük bezi kanserini tümörde bulunan hücre tiplerine göre sınıflandırır. Tükürük bezi kanserinin türü doktorunuzun hangi tedavi seçeneklerinin sizin için uygun olduğunu belirlemesine yardımcı olur.

Tükürük bezi kanserinin türleri şunlardır:

• Asinik hücre karsinom
• Adenokarsinom
• Adenoid kistik karsinom
• Berrak hücreli karsinom
• Kötü huylu miks tümör
• Mukoepidermoid karsinom
• Onkositik karsinom
• Polimorf düşük dereceli adenokarsinom
• Tükürük kanalı karsinomu
• Skuamöz hücreli karsinom

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Tükürük bezi kanseri riskinizi arttırabilecek etmenler şunlardır:

• İleri yaş. Her yaşta gerçekleşebilse de tükürük bezi kanseri daha çok yaşlı yetişkinlerde teşhis edilir.
• Radyasyona maruz kalma. Baş ya da boyun tümörleri kanserlerinin tedavisinde kullanılan gibi radyasyon tükürük bezi kanseri riskini artırır. Örneğin tanısal röntgenlerde kullanılan gibi daha az güçlü radyasyon da tükürük bezi kanseri riskini artırır.
• İşyerinde belli maddelere maruz kalmak. Nikel alaşımı ve silis tozu gibi belirli maddeler ile çalışan kişilerde tükürük bezi kanseri riski yüksek olabilir.  

Muayenesi

Randevunuza hazırlık

Sizi endişelendiren bulgu ve belirtileriniz olursa aile doktorunuzdan ya da diş hekiminizden bir randevu alın.

Eğer doktorunuz ya da diş hekiminiz tükürük bezinizde tümör olduğundan şüphelenirse baş ve boyunu içeren ameliyatlarda uzman bir cerraha (maksillofasiyal cerrah) yönlendirebilir. Tükürük bezi kanseri tedavisindeki diğer uzmanlar, kanser tedavisi uzmanı doktorları (onkologlar) ve baş ve boyun problemleri üzerine uzmanlaşmış bir doktoru (kulak burun boğaz uzmanı) içerebilir.

Görüşmeniz kısa ve görüşülecek konular fazla olacağından randevunuza iyi hazırlanmanız faydalı olacaktır. İşte size hazır olmanıza yardımcı ve doktorunuzdan ne bekleyebileceğiniz hakkında bazı bilgiler.

Ne yapabilirsiniz

• Randevu öncesi kısıtlamalardan haberdar olun. Randevuyu alırken, beslenmenizi kısıtlamak gibi daha önceden yapmanız gereken herhangi bir şey olup olmadığını mutlaka sorun.
• Yaşadığınız tüm belirtileri yazın. Randevuyu alma nedeninizle alakasız olanları da ekleyin.
• Önemli kişisel bilgilerinizi not alın. Önemli sıkıntılarınızı ve yaşamınızdaki yakın zamanlı değişiklikleri de ekleyin.
• Kullandığınız tüm ilaçların bir listesini yapın. Vitamin ve besin takviyelerini de ekleyin.
• Yanınızda bir yakınınızı götürün. Bir randevu sırasında verilen bütün bilgileri almak bazen zor olabilir. Kaçırdığınız ya unuttuğunuz bir şeyi size eşlik eden kişi hatırlayabilir.

Doktorunuza soracağınız soruları yazın.

Doktorunuz ile geçireceğiniz zaman kısıtlıdır, bu nedenle soracağınız soruların bir listesini hazırlamak beraber geçireceğiniz zamanı iyi değerlendirmenizi sağlar. Zamanın yetmeyeceğini hesaba katarak soruları en önemliden daha az önemliye doğru listeleyin. Doktorunuza sorabileceğiniz bazı temel sorular şunlardır:

• Bende tükürük bezi kanseri var mı?
• Tükürük bezi kanseri nereye yerleşmiş?
• Tükürük bezi kanserinin büyüklüğü ne kadar?
• Bendeki tükürük bezi kanserinin türü nedir?
• Daha fazla test yaptırmam gerekiyor mu?
• Tedavi seçeneklerim nelerdir?
• Tükürük bezi kanserim tedavi edilebilir mi?
• Her bir tedavinin olası yan etkileri nelerdir?
• Tedavi yememi ya da konuşmamı zorlaştıracak mı?
• Tedavi görünüşümü değiştirecek mi?
• Bir uzmana görünmeli miyim? Bunun maliyeti nedir ve sigortam bunu karşılayacak mı?
• Yanımda götürebileceğim herhangi bir broşür ya da yazılı materyal var mı? Hastalığımla ilgili hangi internet sitelerini önerebilirsiniz?

Doktorunuza sormak için hazırladığınız soruların yanı sıra, görüşmeniz sırasında anlamadığınız bir şey olursa sormaktan çekinmeyin.

Testleri

Testler ve teşhis

Tükürük bezi kanserinin teşhisi

Tükürük bezi kanserinin teşhisi için kullanılan test ve işlemler şunlardır:

• Fiziksel muayene. Doktorunuz çenenizi, boynunuzu ve boğazınızı kitle ve şişme için eliyle kontrol eder. Doktorunuz ağzınızın içini de küçük bir ayna ve ışık ile inceler.
• Görüntüleme testleri. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme testleri doktorunuzun tükürük bezi kanserinin yerini saptamasına yardımcı olabilir.
• Test için doku örneği alınması. Bazı vakalarda doktorlar laboratuar testi için doku örneği toplanmasını (biyopsi) önerebilir. Bu amaçla yapılacak aspirasyon biyopsisi sırasında doktorunuz şüpheli alana bir iğne sokar ve buradan sıvı ve hücre çeker. Ameliyat öncesi biyopsi çoğu vakada kullanılmaz. Bunun yerine tümör ameliyatla alındıktan sonra kanserli hücreler için test edilir.

Tükürük bezi kanserinin evresinin saptanması

Kanseriniz teşhis edildikten sonra doktorunuz kanserin büyüklüğünü veya evresini saptar. Kanserinizin evresi tedavi seçeneklerini belirler ve doktorunuza prognozunuz hakkında fikir verir. Kanser evreleri Roma rakamları ile tanımlanır, evre I küçük ve sınırlı alandaki tümöre işaret ederken, evre IV boyundaki lenf nodlarına veya vücudunuzun uzak kısımlarına yayılmış olan ilerlemiş kansere işaret eder.

Tedavisi

Tedavi ve ilaçlar

Tükürük bezi kanseri tedaviniz tükürük bezi kanserinin büyüklüğüne, evresine, türüne ve bunların yanı sıra genel sağlık durumunuza ve tercihlerinize bağlıdır. Tükürük bezi kanseri tedavisi genellikle, radyasyon ya da radyasyon olmaksızın, ameliyat gerektirir.

Ameliyat

Tükürük bezi kanseri için yapılan ameliyatlar şunlardır:

• Etkilenmiş tükürük bezinin bir kısmının çıkarılması. Eğer kanseriniz küçük ise ve kolay erişilebilir bir noktadaysa cerrahınız tümörü ve tümörü saran sağlıklı dokunun bir kısmını çıkarabilir.
• Bütün tükürük bezinin çıkarılması. Eğer tümörünüz daha büyük ise doktorunuz bütün tükürük bezinizin çıkarılmasını önerebilir. Eğer kanseriniz yakınındaki dokulara– yüz sinirleri, tükürük bezlerinizi birbirine bağlayan kanallar, yüz kemikleri ve cilt gibi - genişlemiş ise bunlar da alınabilir.
• Boynunuzdaki lenf nodlarının alınması. Kanserin boynunuzdaki lenf nodlarına yayıldığına dair bir kanıt varsa cerrahınız boynunuzdaki lenf nodlarının çoğunu alır (boyun diseksiyonu). Bu amaçla yapılan boyun diseksiyonu boynunuzdaki diğer kasların ve sinirlerin alınmasını da gerektirebilir. Bu kulağınızda, yüzünüzde, boynunuzda ve omzunuzda uyuşukluğa ya da güçsüzlüğe yol açabilir.
• Rekonstrüktif ameliyat. Eğer kemik, deri veya sinirler ameliyat sırasında alınmışsa, bunlar rekonstrüktif ameliyatla onarılabilir ya de yenilenebilir. Rekonstrüktif ameliyat sırasında bir plastik cerrah ameliyattan sonra çiğneme, yutkunma veya nefes alma yeteneğinizi iyileştirmeye çalışır. Ağzınızdaki, gırtlağınızdaki ya da çenenizdeki alanların yeniden inşa edilmesi için vücudunuzun diğer kısımlarından deri, doku veya sinir nakli yapılması gerekebilir.

Tükürük bezi ameliyatı zor olabilir çünkü bu bezlerin içinde ve çevresinde birkaç önemli sinir bulunur. Örneğin, yüz hareketlerini kontrol eden bir sinir parotid bezin içinden geçer. Önemli sinirleri içeren tümörlerin alınması sinire hasar verilmesini gerektirebileceğinden yüzde kısmi felce neden olabilir. Cerrahlar mümkün olduğu kadar bu sinirleri korumaya dikkat ederler. Bazı vakalarda sinirler vücudunuzun başka kısımlarından alınan sinirlerle onarılabilir.

Radyasyon tedavi

Radyasyon terapi kanserli hücreleri öldürmek için X-ışını gibi güçlü enerji ışınları kullanır. Radyasyon terapi sırasında vücudunuzdaki spesifik noktalara yüksek güçte ışın yönlendiren bir cihaz sizin çevrenizde hareket ederken siz bir masada yatarsınız.

Radyasyon tedavisi ameliyattan sonra kalmış olabilecek kanserli hücreleri öldürmek için kullanılabilir. Ayrıca ameliyattan önce tümörü küçültmek ve alınmasını kolaylaştırmak için de kullanılabilir. Eğer tümör çok büyük ya da alınmasını çok riskli hale getirecek bir yerde olduğu için ameliyat mümkün değilse tükürük bezi kanserinin tedavisi için radyasyon tek başına da kullanılabilir.

Kemoterapi

Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek için kimyasalları kullanan bir ilaç tedavisidir. Kemoterapi, kanserin vücutlarında uzak alanlara yayıldığı ilerlemiş tükürük bezi kanseri olan kişiler için bir seçenek olabilir. Kemoterapi şu an tükürük bezi kanseri için standart tedavi olarak kullanılmaz ancak araştırmalar sürmektedir.

Yaşam Tarzı

Hayat tarzı ve ev tedavileri

Ağız kuruluğuyla baş etme

Baş ya da boyun alanına radyasyon tedavisi alan kişiler sıklıkla ağız kuruluğu yaşarlar (kserostomi) Ağız kuruluğu rahatsız edici olabilir. Ayrıca ağızda sık enfeksiyona ya da yeme, yutma ya da konuşma sorunlarına yol açabilir. Ağız kuruluğu ve komplikasyonlarını aşağıdakileri uygulayarak hafifletebilirsiniz.

• Dişlerinizi her gün birçok defa fırçalayın. Yumuşak dokulu bir diş fırçası kullanın ve günde birkaç defa dişlerinizi nazikçe fırçalayın. Eğer ağzınız yumuşak fırçalamayı tolere edemeyecek kadar çok hassaslaşırsa doktorunuza söyleyin.
• Yemeklerden sonra ağzınızı ılık tuzlu su ile çalkalayın. Ilık su ve tuz ile hafif bir solüsyon hazırlayın. Ağzınızı her yemekten sonra bu solüsyonla çalkalayın.
• Ağzınızı su veya şeker içermeyen şekerlemeler ile ıslak tutun. Ağzınızın ıslak kalması için gün boyunca su için. Ayrıca şekersiz sakız ya da şeker içermeyen şekerlemeler de tükürük üretmesi için ağzınızı uyarabilir.
• Sulu yiyecekler tercih edin. Kuru gıdalardan kaçının. Kuru gıdaları sosla, et suyuyla, tereyağıyla ya da sütle sulandırın.
• Asitli ya da baharatlı gıdalardan ve içeceklerden kaçının. Ağzınızı tahriş etmeyecek gıda ve içecekleri tercih edin. Kafeinli ve alkollü içeceklerden uzak durun.

Ağız kuruluğunuz varsa doktorunuza söyleyin. Tedaviler daha şiddetli ağız kuruluğu bulgu ve belirtileri ile baş etmenize yardımcı olabilir Ağız kuruluğunuz varsa, doktorunuz yemesi daha kolay yiyecekler bulmanızda size yardımcı olabilecek bir diyetisyen de önerebilir.

Alternatif Tıp

Alternatif tedavi

Tükürük bezi kanserini iyileştirebilecek bir tamamlayıcı ya da alternatif tedavi yoktur. Ancak tamamlayıcı ya da alternatif tedaviler tükürük bezi kanseri ve kanser tedavisinin yan etkileriyle ile baş etmenize yardımcı olabilir.

Yorgunluk için alternatif tedaviler

Kanser için radyasyon tedavisi gören çoğu insan yorgunluk yaşar. Doktorunuz yorgunluğun altta yatan nedenini tedavi edebilir ancak tedavilere rağmen tamamen tükenmiş hissetmeye devam edebilirsiniz. Tamamlayıcı (komplementer) tedaviler yorgunluğunuzla baş etmenize yardımcı olabilir. Aşağıdakileri denemek konusunda doktorunuza danışın:

• Egzersiz. Haftanın çoğu günü 30 dakika hafif egzersiz yapmayı deneyin. Tempolu yürüyüş gibi orta seviyeli egzersiz ise kanser tedavisi sırasında ya da tedavinin ardından yorgunluğu azaltabilir. Egzersiz yapmaya başlamadan önce sizin için güvenli olup olmadığını doktorunuza sorun.
• Akupunktur. Akupunktur vücut derinizdeki belli noktalara iğneler sokulmasını içerir. Sertifikalı bir uygulayıcı tarafından uygulandığında güvenlidir ancak başlamadan önce bunun sizin için uygun olup olmadığını doktorunuzla görüşün. Doktorunuzdan size bulunduğunuz yerde bir akupunktur uygulayıcı önermesini isteyin.
• Masaj terapi. Masaj sırasında masaj terapisti derinize ve kaslarınıza baskı uygulamak için ellerini kullanır. Bazı masaj terapistleri kanserli hastalarla çalışmak üzerine özel olarak eğitimlidir. Doktorunuzdan bulunduğunuz yerdeki masaj terapistlerinin isimlerini isteyin.
• Gevşeme. Gevşemenizi sağlayan aktiviteler baş etmenize de yardımcı olabilir. Müzik dinlemeyi ve günlük yazmayı deneyin.

Başa çıkma ve destek

Tükürük bezi kanseriniz olduğunu öğrenmek korkutucu olabilir. Her insan kanser teşhisi ile kendi yöntemleri ile baş eder. Zamanla sizin için işe yarayan baş etme yöntemlerini keşfedersiniz. O zamana kadar aşağıdakilerden fayda görebilirsiniz:

• Tedavi kararları konusunda rahat hissetmek için daha fazlasını öğrenin. Doktorunuza kanseriniz hakkındaki detayları– türünü, evresini ve tedavi seçeneklerinizi – sorun. Ne kadar çok bilirseniz tedavi seçenekleriniz hakkında daha rahat hissedebilirsiniz. Doktorunuzdan daha fazla bilgi alabileceğiniz uygun kaynaklar önermesini isteyin. Kanser dernekleri ve vakıflar bilgi almaya başlamak için uygun olabilir.
• Aileniz ve arkadaşlarınızdan destek sisteminiz olmalarını isteyin. Yakın arkadaşlarınız ve aileniz tedavi süresince baş etmenize yardımcı olabilecek bir destek sistemi sağlayabilir. Tedavi sırasında enerjiniz olmayabileceği için küçük işlerde size yardımcı olabilirler. Biriyle konuşmaya ihtiyacınız olduğunda da yanınızda olabilirler.
• Kanserden kurtulanlarla iletişime geçin. Kanserden kurtulan diğer kişiler eşsiz bir destek ve anlayış sağlayabilir çünkü ne yaşadığınızı anlarlar. Toplumunuzdaki destek grupları aracılığıyla kanserden kurtulanlar ile iletişim kurun. Destek gruplarını doktorunuzdan öğrenebilirsiniz ya da yerel kanser dernekleriyle iletişime geçebilirsiniz. İnternetten de destek gruplarına ulaşabilirsiniz.
• Tedaviniz sırasında kendinize iyi bakın. Dinlenmiş uyanmak için her gece yeterince uyuyun. Yapabileceğinizi hissettiğinizde egzersiz yapın. Bol meyve ve sebzeyle dolu sağlıklı bir beslenme planına uyun.