• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Teşhis
• Tedavi

Nedir

Uçuklar küçük, dudak üstlerinde ya da çevresinde sıvıyla dolmuş yaralardır. Bu uçuklar yaralar içinde gruplandırılmış olur. Uçuklar patlayınca iltihabın üzerinde kabuk oluşur. Uçuklar genelde 2 haftada iyileşir.

Uçuklar öpüşme gibi yakın kişisel temasla kişiden kişiye geçebilir. Uçuklar genital herpese (HSV-2) neden olan virüsle yakından alakalı herpes simpleks virüsten (HSV-1) kaynaklanan durumlardır. Her iki herpes (iltihap) simpleks virüs ağzınızı ve genital bölgelerinizi etkileyebilir ve oral seksle yayılabilir.

HSV enfeksiyonunun tedavisi yoktur ve kabarcıklar düzensiz surette meydana gelebilir. Genelde stresten ya da zayıf düşmüş bağışıklık sistemine tepki olarak gelişir. Virüs karşıtı ilaç tedavisi uçukların çabuk iyileşmesinde ve sık tekrarlanmasını engellemekte yardımcı olabilir.

Sebepler

Uçuklar HSV virüslerinden oluşmaktadır. HSV-1 genelde uçuklara meydan olur. HSV-2 genelde genital iltihaplara neden olur. Ama her iki tip virüs de yüzde ya da genital bölgelerde uçuklara neden olur.

İlk iltihap enfeksiyonunu yarası aktif olan birisinden kaparsınız. Paylaşılan mutfak aletleri, jiletler ve havlular ve öpüşme HSV-1’i yayabilir. Oral seks HSV-1’i genital bölgelere, HSV-2’yi de dudaklara yayabilir.

Uçuklar en çok sıvı sızdırırken bulaşıcıyken, kabarcıklar olmadığı zaman bile virüs başkalarına bulaşabilir.

İltihap enfeksiyonu kaptıktan sonra, derinin içindeki sinir hücrelerinde etkisiz kalır ve orijinal bölgenin yakınlarında aktif bir enfeksiyon olarak tekrar ortaya çıkabilir. Tekrar ortaya çıkması şu durumlara bağlıdır:

• Ateş
• Adet
• Stres
• Aşırı yorgunluk
• Güneşe maruz kalma

Belirtiler

Belirtiler

Uçuğa neden olan virüsü kapan insanların çoğu belirti göstermez. Ama yine de başkalarına bulaşıcı olabilir.

Belirti ve işaret taşıyan insanlar için, uçuk birkaç evreden geçer.

Karıncalanma ve kaşınma: İnsanlardauçuk ortaya çıkmadan dudaklarının etrafında yanma, kaşıntı ya da karıncalanma hissi belirir ve bu durum uçuk patlamadan birkaç gün sürebilir.

Kabarcıklar: Dudakların dış kenarının yüzle temas ettiği bölge boyunca küçük sıvı kabarcıklar patlar ama bu kabarcıklar bazen burun ya da yanak etrafında meydana gelebilir.

Sızma ve kabuklanma: Küçük kabarcıklar birleşip, sıvı sızdıran ve sonra kabuk bağlayan dar açık iltihap bırakarak patlayabilir. Belirtiler ilk patlama ya da tekrarı olup olmadığına bağlı olarak değişebilir. İlk ortaya çıkmasında bazı insanlar şunları yaşayabilir:

• Ateş
• Boğaz ağrısı
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Lenf bezi şişliği

5 yaş altındaki çocuklarda ağızlarının içinde uçuk görülebilir ve genelde bu yaralar ağız yaralarıyla karıştırılır. Küçük çocuklar genellikle virüsü parmak ya da gözlerinin etrafı gibi başka bölgelere taşır.

Doktora ne zaman gidilmeli
Uçuklar genelde tedavisiz kaybolurlar. Ama şu durumlarda doktorunuza görününüz:

• Zayıf bağışıklığınız varsa
• Uçuklar iki haftadan önce iyileşmezse
• Belirtiler ciddiyse
• Uçuklar çok sık meydana geliyorsa
• Gözlerinizde kaşınma hissediyorsanız

Risk Faktörleri

Dünya genelinde yetişkinlerin % 90’ı, hiç enfeksiyon belirtileri göstermeyenlerde bile uçuğa neden olan virüsü taşıma testinde pozitif sonuç elde edilir.

Bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar için virüsten ikiden fazla hastalık kapma riski yüksektir. Komplikasyon riskini artıran medikal koşullar ve tedaviler şunlardır:

• HIV/AIDS
• Egzama
• Ciddi yanıklar
• Kanser kemoterapi
• Organ naklinde organın veya dokunun reddetmesini engelleyen ilaçlar

Komplikasyonlar

Bazı insanlarda uçuklara neden olan virüs, vücudun diğer bölgelerinde de sorunlara neden olabilir.

• Parmak ucu: Hem HSV-1 hem de HASV-2 parmaklara yayılabilir. Parmak emen çocuklar enfeksiyonu ağızlarından başparmaklarına yayabilirler.
• Gözler: Virüs bazen göz yangısına (konjunktivit) neden olabilir. Gözün kendisinde ülser meydana gelirse, görme sorununa hatta körlüğe neden olabilir.
• Cildin yayılmış bölgeleri: Egzama gibi cilt sorunu olan insanlarda uçukların vücudunun her tarafına yayılma riski çok fazladır.
• Diğer organlar: Bağışıklık sistemi zayıf insanlarda akciğer, karaciğer ve beyin gibi organları da etkileyebilir.

Teşhis

Doktorunuz sadece uçuklara bakarak teşhis koyabilir. Şüphe varsa, laboratuarda test ettirmek için yaradan bir örnek alabilir.

Tedavi

Uçuklar genelde tedaviye gerek kalmadan iki hafta içinde kaybolurlar. Bazı reçeteli virüs karşıtı ilaçlar iyileşme sürecini hızlandırabilir. Örnekler aşağıdaki gibidir.

• Asiklovir
• Valasiklovir
• Famsiklovir
• Pensiklovir

Bu ürünlerin bazıları ilaç şeklinde yutulabilir, diğerleri uçuklara uygulanacak kremdir. Genel olarak, ilaçlar kremlerden daha etkilidir. Bazı virüs karşıtı ilaçlar ciddi enfeksiyonlar da damardan alınarak uygulanabilir.

Evde tedavi

Uçukları iyileştirmek için şunlar denenebilir:

• Reçetesiz bir krem: Yiyecek ve İlaç İdaresi tarafından uçuk tedavisi için onaylanmıştır. Sık uygulanmalıdır. Patlamayı birkaç saat ya da bir gün kısaltabilir.
• Diğer uçuk tedavileri: Bazı reçetesiz satılan aparatlar, alkol gibi iyileşmeyi hızlandıran kurutucu maddeler içerebilir.

Alternatif tıp

Çalışma sonuçları karışık olmasına rağmen, alternatif tedaviler şunları içermektedir:

• Limon otu: %1’lik limon özü barındıran dudak merhemleri de iyileşme zamanını kısaltır ve tekrar ortaya çıkmasını engeller.
• Lizin: Aminoasit olan lizin ağızdan alınan ilaç ve krem olarak mevcuttur. Lizin bakımından zengin olan yiyecekler sebze, fasulye, balık, hindi ve tavuktur.
• Stres azaltma: Uçukları stresten kaynaklanıyorsa, derin nefes alma gibi rahatlama tekniklerini ya da meditasyonu deneyebilirsiniz.

Önleme

Eğer sıklıkla uçuktan mustaripseniz ya da ciddi komplikasyon riski taşıyorsanız, düzenli aralıklarla almanız için doktorunuz virüse karşı (antiviral) ilaçlar yazabilir.
Uçuklarınızın başka insanlara yayılmaması için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:

• Kabarcıklar mevcutken başkalarıyla tensel temastan kaçının. Kabarcıklarda nemli sızıntılar varken virüs kolayca yayılır.
• Vücudunun diğer bölümlere dokunmamaya dikkat edin. Gözleriniz ve genital bölgeniz virüsün yayılmasına çok müsait olabilir.
• Eşyalarınızı paylaşmaktan kaçının: Mutfak eşyaları, havlular, dudak merhemi ve diğer eşyalara kabarcıklar mevcutken yayılabilir.
• Ellerinizi temiz tutun.