• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonlar
• Muayene
• Testler
• Tedavi
• Yaşam Tarzı
• Alternatif Tıp
• Önleme

Nedir

Nedir?

Vajinal atrofi (atrofik vajinit), azalan östrojen nedeniyle vajinal duvarların incelmesi ve iltihaplanmasıdır. Vajinal atrofi en çok menopozdan sonra görülür, ama aynı zamanda emzirme ya da vücudunuzun östrojen üretiminin azaldığı diğer herhangi bir zamanda gelişebilir.

Vajinal atrofi cinsel ilişkiyi birçok kadın için ağrılı hale getirir ve ilişki canınızı yakarsa sekse olan ilginiz doğal olarak azalır. Buna ek olarak, sağlıklı bir genital fonksiyon sağlıklı üriner sistem fonksiyonuyla iç içedir.

Vajinal atrofi için basit ve etkili tedaviler mevcuttur. Azalan östrojen düzeyi vücudunuzda değişikliklere neden olur ama bu, vajinal atrofinin yol açtığı rahatsızlıkla yaşamak zorunda olduğunuz anlamına gelmez.

Belirtiler

Belirtiler

Orta ve ileri seviyedeki vajinal atrofide, aşağıdaki vajinal ve üriner belirtilerle karşılaşabilirsiniz:

• Vajinal kuruluk
• Vajinal yanma
• İdrar çıkarırken yanma
• Acil idrara çıkma ihtiyacı
• Daha fazla idrar yolu enfeksiyonları
• Üriner inkontinans (İdrar kaçırma)
• Cinsel ilişkiden sonra hafif kanama
• Cinsel ilişki sırasında rahatsızlık
• Vajinal kanalda kısalma ve daralma

Ne zaman doktora gideceksiniz?
Bazı tahminlere göre, menopoza giren kadınların yaklaşık yarısı vajinal atrofi yaşamış ama çok azı tedavi talep etmiştir. Birçoğu kendilerini belirtileri çekmek zorunda bırakıyor ya da konuyu doktorlarına açmaya çekiniyor.

Vajinal nemlendiriciler ya da su bazlı kayganlaştırıcılar kullanılmasına rağmen geçmeyen ağrılı cinsel birleşme ya da olağan dışı kanama, akıntı, yanma veya ağrı gibi vajinal belirtiler yaşarsanız doktorunuzu görmek için bir randevu alın.

Sebepler

Sebepler

Vajinal atrofiye östrojen üretimindeki azalma neden olmaktadır. Dolaşımda azalan östrojen vajinal dokuları daha ince, daha kuru, daha az elastik ve daha hassas hale getirir.

Östrojen seviyesinde azalma ve vajinal atrofi şu durumlarda oluşabilir:

• Menopoz sonrası
• Menopoza uzanan yıllarda (perimenopoz)
• Emzirme sırasında
• Her iki yumurtalığın alındığı bir ameliyattan sonra (cerrahi menopoz)
• Kanser için yapılan pelvik radyasyon tedavisinden sonra
• Kanser için yapılan kemoterapiden sonra
• Meme kanseri hormon tedavisinin yan etkisi olarak

Menopozdan kaynaklanan vajinal atrofi, sizi menopoza uzanan yıllar (perimenopoz) içinde rahatsız etmeye başlayabilir ya da menopozdan sonraki birkaç sene boyunca bir sorun haline gelmeyebilir. Durum yaygın olmasına rağmen, menopoza giren bütün kadınlarda vajinal atrofi gelişmez. Düzenli cinsel aktivite sağlıklı vajinal dokuların korunmasına yardımcı olur.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Bazı faktörler vajinal atrofiye etki edebilir. Bunlara aşağıdakiler de dahildir:

• Sigara içmek. Sigara içmek vajina ve diğer dokuları oksijenden mahrum bırakarak kan dolaşımını bozar. Vajinaya kan akışının azalması atrofik değişikliklere katkıda bulunur. Sigara ayrıca östrojenin vücutta meydana getirdiği doğal etkileri de azaltır. Buna ek olarak, sigara içen kadınlar menopoza daha erken girer ve hap şeklinde uygulanan östrojen tedavisine daha az yanıt verir.
• Hiç vajinal doğum yapmamış olmak. Araştırmacılar, hiç vajinal doğum yapmamış olan kadınların vajinal atrofiye vajinal doğum yapanlardan daha yatkın olduğunu gözlemlemiştir.

Komplikasyonlar

Komplikasyonlar

Vajinal atrofide vajinal enfeksiyonların (vajinit) riski artar. Atrofi, vajinadaki asidik ortamda bir değişime neden olur ve sizi bakteri, mantar ya da diğer organizmaların enfeksiyonlarına karşı daha savunmasız hale getirir.

Atrofik vajinal değişiklikler, üriner sorunlara yol açan üriner sistem değişiklikleri (genitoüriner atrofi) ile bağlantılıdır. Daha sık ya da acil idrara çıkma ya da idrar çıkarırken yanma gibi belirtiler yaşayabilirsiniz. Bazı kadınlar daha fazla idrar yolu enfeksiyonu veya inkontinans yaşar. Menopoza girmiş olan kadınlarda stres inkontinans yaygın olmasına rağmen, buna vajinal atrofi neden oluyor gibi görünmüyor. Östrojen eksikliği ve idrar yolu sorunları arasındaki bağlantı belirsizliğini koruyor.

Muayene

Muayene

Birincil bakım doktorunuz durumunuzu değerlendirmesi için sizi bir uzmana (jinekologa) sevk edebilir.

Doktorunuzun sorabileceği sorular
Doktorunuz yaşadığınız belirtiler hakkında sorular soracak ve hormonal durumunuzu değerlendirecek. Doktorunuz soracağı sorular şunlar olabilir:

• Hangi vajinal belirtileri yaşıyorsunuz?
• Bu belirtileri ne kadar zamandır yaşıyorsunuz?
• Adet görmeye devam ediyor musunuz?
• Bu belirtiler sizi ne kadar rahatsız ediyor?
• Cinsel olarak aktif misiniz?
• Durumunuz cinsel aktivitenizi sınırlıyor mu?
• Daha önce kanser tedavisi gördünüz mü?
• Kokulu sabun veya banyo köpüğü kullanıyor musunuz?
• Vajinal duş veya genital hijyen spreyi kullanıyor musunuz?
• Hangi ilaçları ya da vitamin takviyelerini kullanıyorsunuz?
• Herhangi bir reçetesiz nemlendirici veya kayganlaştırıcı denediniz mi?

Testler

Testler

Vajinal atrofi teşhisi şunları içerebilir:

• Doktorunuzun pelvik organları elle muayene ettiği ve genital bölge, vajina ve serviksi görsel olarak incelediği bir pelvik muayene. Doktorunuz pelvik muayene sırasında, mesane ya da rektum gibi pelvik organların vajina duvarında şişkinliklere neden olduğu ya da rahmi destekleyen dokuların gerildiği bir pelvik organ sarkması olup olmadığını da kontrol eder.
• Mikroskobik inceleme için servikal hücrelerden örnek alınmasını içeren bir pap testi. Doktorunuz ayrıca vajinal salgılardan örnek alabilir veya asitliği test etmek için vajinaya bir test kağıdı yerleştirebilir.
• Bağlantılı üriner sorunlarınız varsa, idrar örneği alınması ve analizini içeren bir idrar testi.

Tedavi

Tedavi

Vajinal atrofinin hafif belirtileri reçetesiz bir kayganlaştırıcı ya da nemlendiriciyle giderilebilir.

Ancak, eğer belirtiler rahatsız ediciyse, topikal (vajinal) ya da oral östrojen, vajinal kuruluk ve kaşıntıyı hafifletmekte ve vajinal elastikiyeti artırmakta etkilidir. Vajinal östrojenin düşük dozlarda etkili olma ve östrojene maruz kalma miktarını toplamda azaltma avantajları vardır. Vajinaya uygulanan östrojen kan dolaşımına yine ulaşabilir, fakat bunun miktarı çok azdır. Vajinal östrojen aynı zamanda belirtilerde daha doğrudan bir rahatlama sağlar.

Östrojen tedavisinden birkaç hafta sonra fark edilebilir iyileşmeler yaşamanız gerekir. Bazı şiddetli atrofi belirtilerinin kaybolması daha uzun sürebilir.

Eğer meme kanseri öykünüz varsa oral östrojen tedavisi genellikle önerilmez, çünkü kanser hücresi büyümesini uyarabilir, özellikle de meme kanseri hormonal olarak duyarlıysa. Düşük doz vajinal östrojenin meme kanseri geçirenler için güvenli olup olmadığı tartışmalıdır. Kanda dolaşan östrojen seviyesindeki küçük bir artışın bile kanserin tekrar etme riskini artırıp artırmadığı bilinmiyor. Bunun yerine, nemlendiriciler ve yağlar gibi hormonal olmayan tedaviler seçebilirsiniz.

Topikal östrojen
Vajinal östrojen tedavisi çeşitli biçimlerde uygulanabilir. Hepsi eşit derecede etkili gibi göründüğü için, hangisinin tercihlerinize en uygun olduğuna doktorunuzla birlikte karar verebilirsiniz.

• Vajinal östrojen kremleri. Bu krem genellikle yatmadan önce bir uygulayıcı vasıtasıyla doğrudan vajina içine uygulanır. Doktorunuz kremi hangi miktarda ve ne sıklıkta kullanacağınızı söyleyecektir, genellikle ilk birkaç hafta boyunca günlük olarak ve daha sonra haftada iki ya da üç kez kullanılır. Kremler diğer vajinal östrojen formlarından daha çabuk rahatlama sağlasa da, daha kirli olabilirler.
• Vajinal östrojen halkası. Yumuşak, esnek bir halka siz ya da doktorunuz tarafından vajinanın üst kısmına yerleştirilir. Halka bulunduğu yerde tutarlı bir dozda östrojen salar ve yaklaşık her üç ayda bir değiştirilmesi gerekir. Birçok kadın sağladığı kolaylıktan hoşlanır.
• Vajinal östrojen tableti. Vajinal östrojen tableti yerleştirmek için tek kullanımlık uygulayıcı kullanılır. Doktorunuz tableti ne sıklıkta yerleştireceğinizi söyleyecektir, örneğin ilk iki hafta boyunca günlük olarak ve daha sonra haftada iki kez kullanabilirsiniz.

Oral östrojen tedavisi
Vajinal kuruluk orta seviyede ya da şiddetli sıcak basmaları gibi menopoz belirtilerine bağlıysa, doktorunuz östrojen hapları, bantları veya jeli ya da progestinle birlikte daha yüksek dozlar içeren östrojen halkası önerebilir. Progestin genellikle hap olarak verilir, ama östrojen-progestin kombinasyonu içeren bantlar da mevcuttur. Doktorunuzla hormon tedavisinin bir seçenek olup olmadığını, eğer öyleyse size en uygun tedavinin hangisi olduğunu konuşun.

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzı

Vajinal kuruluk veya tahriş yaşıyorsanız, aşağıdaki önlemler biraz rahatlama sağlayabilir:

• Vajinanızdaki nemin bir kısmını geri kazandırmak için vajinal nemlendiriciler kullanın. Her iki ila üç günde bir nemlendirici uygulamanız gerekebilir. Bir nemlendiricinin etkileri genellikle bir kayganlaştırıcıdan daha uzun sürer.
• Cinsel ilişki sırasında rahatsızlığı azaltmak için, su bazlı bir kayganlaştırıcı kullanın. Ayrıca prezervatif kullanıyorsanız, kayganlaştırma için vazelin veya diğer petrol bazlı ürünlerden kaçının. Petrol, temas ettiğinde lateks prezervatifleri parçalayabilir.
• İlişki sırasında tahrik olmak için kendinize zaman tanıyın.

Alternatif Tıp

Alternatif tıp

Menopoza bağlı vajinal kuruluk ve tahrişi tedavi etmek için kullanılan çok çeşitli alternatif ilaçlar vardır, ama çok az sayıda yaklaşım klinik denemelerle desteklenmektedir. Tamamlayıcı ve alternatif tıpa ilgi giderek artıyor ve araştırmacılar vajinal atrofi için kullanılan çeşitli alternatif tedavilerin yararlarını ve risklerini belirlemeye çalışıyor. İşte üzerinde çalışılan bazı yaklaşımlar:

• Karayılan otu. Karayılan otu, genellikle menopoz belirtilerinin, özellikle de sıcak basmasının tedavisinde kullanılan bitkisel bir takviyedir. Ama vajinal atrofi için işe yaramıyor gibi görünüyor. Menopozal belirtiler yaşayan yaklaşık 350 kadınla bir yıl süren denemeler, Kuzey Amerika Menopoz Derneği tarafından yayımlandı. Denemede karayılan otu ve başka bitkisel takviyelerle sahte bir hap (plasebo) karşılaştırıldı. Araştırmacılar, karayılan otu da dahil bitkisel takviyelerin vajinal atrofiyi tedavi etmekte etkili olmadığı sonucuna vardı.
• İzoflavonlar. Bunlar östrojen benzeri özellikleri olan bitki kaynaklı bileşiklerdir (fitoöstrojenler). Bu takviyeler genellikle soya ve kırmızı yoncadan çıkarılır. Vajinal atrofi de dahil bazı menopoz belirtileri için yararlı olabilirler, ama kanıtlar hala çok zayıf. Rahim miyomları, endometriyoz veya meme, rahim ve yumurtalık kanseri gibi hormonlardan etkilenen bir hastalık ya da durumun yüksek riskini taşıyorsanız, fitoöstrojen takviyeleri kullanırken dikkatli olun. Ayrıca, zaten doğum kontrol hapları, hormon tedavisi ya da tamoksifen gibi östrojen seviyesini artıran bir ilaç kullanıyorsanız tedbirli davranın.
• D vitamini. Daha fazla çalışma gerekli olsa da, D vitaminin vajinal kuruluğu azalttığına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. D vitamini aynı zamanda vücudun kalsiyum emilimine yardımcı olarak, menopoza bağlı kemik kaybının önlenmesine yardımcı olabilir. D vitaminini güneş ışığı, zenginleştirilmiş süt, kahvaltılık tahıllar ve diğer zenginleştirilmiş yiyeceklerle besin takviyelerinden alabilirsiniz.
• Dehidroepiandrosteron (DHEA). Bu, östrojen ve testosterona dönüştürülen, böbreküstü bezi tarafından üretilen doğal bir steroiddir. Yaşlanmayla birlikte, kadınlarda DHEA azalır; bu, azalmanın yaşa bağlı sorunlarla bir ilgisi olduğunu gösteriyor. Bazı çalışmalar, intravajinal DHEA tabletlerin dolaşımdaki östrojen seviyesini arttırmadan vajinal atrofiyi tersine çevirmeye yardımcı olduğunu gösteriyor. Ancak bu olumlu sonuçların, standart tedavi olarak kabul edilmeden önce çoğaltılması gerekiyor.

Önleme

Önleme

Bir partnerle ya da partnersiz düzenli cinsel aktivite vajinal atrofi sorunlarını azaltabilir. Cinsel aktivite, vajinaya kan akışını artırarak vajinal dokuların sağlıklı kalmasına yardımcı olur.