Fibromiyalji Nedir?

Fibromiyalji dünya nüfusunun yaklaşık %2’sini etkileyen kronik bir durumdur. Doktorlar fibromiyaljiyi hastaların belirtilerine ve fiziksel muayeneye dayanarak teşhis eder. Hastalar kaslarında ağrı ve sertlik hisseder ancak röntgende veya laboratuar testlerinde ölçülebilir bir bulgu yoktur. Fibromiyalji eklemlere ya da organlara zarar vermese de, bitmeyen ağrılar ve bitkinliğin günlük hayata önemli bir etkisi vardır.

Fibromiyalji Belirtileri

Fibromiyaljinin en belirgin özelliği vücuttaki kasların ağrımasıdır. Buna genellikle şu belirtiler eşlik eder:

  • Bitkinlik
  • Uyku sorunları
  • Anksiyete veya depresyon
  • Bazı hassas noktalar

Fibromiyaljili Hassas Noktalar

Fibromiyaljinin kendine özgü niteliklerinden biri de vücudun belirli bölgelerinde hassas noktaları olmasıdır. Bu noktalara basıldığında, fibromiyaljisi olan kişiler ağrı hissederken, hastalığı olmayan kişiler yalnızca baskı hisseder. Bu çizimde 18 muhtemel hassas nokta gösterilmektedir. Bir hastaya fibromiyalji teşhisi konabilmesi için, bu bölgelerden 11 veya daha fazlasında hassaslık olması gerekir.

Fibromiyalji: Ağrılar Gerçek

Fibromiyalji ağrısı şiddetli olabilir. Fibromiyaljinin teşhisini doğrulamak için laboratuar testleri veya röntgenler olmadığı için, bazı hastalar bir dönem “ağrılarının kafada” olduğunu düşünmeye yönlendirilmiştir. Ancak, tıp camiası şimdilerde fibromiyalji ağrılarının gerçek olduğunu kabul etmiştir. Araştırmalar, vücudun ağrıyı algılama şeklinde bir bozukluğun hastalığa neden olduğunu ileri sürüyor.

Fibromiyalji: Kimler Risk Altında?

Yaşları 25 ila 60 arasındaki kadınlar, fibromiyaljiye yakalanma riski en yüksek olan gruptur. Doktorlar sebebinden emin olmasa da, kadınların bu duruma yakalanma olasılıklarının erkeklere göre 10 kat daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır. Bazı araştırmacılar genetiğin bu konuda rol oynadığını düşünmektedir ancak tanımlanmış herhangi bir gen yoktur.

Fibromiyalji ve Bitkinlik

Ağrıdan sonra fibromiyaljinin en yaygın ve güçten düşürücü belirtisi bitkinliktir. Bu, yoğun bir günün ardından görülen normal bir yorgunluk değil, yavaş gelişen bir tükenmişlik hissidir. Fibromiyaljisi olan kişiler sabah ilk iş olarak, saatlerini yatakta geçirmiş de olsa kendilerini yorgun hissedebilir. Bitkinlik bazı günler diğerinden daha da kötü olabilir ve işinize, fiziksel aktivitelerinize ve ev işlerinize engel olur.

Fibromiyaljinin Nedenleri

Fibromiyaljinin nedenleri hakkında pek çok teori vardır ancak asıl suçluyu belirlemek için yapılan araştırmalar halen sürmektedir. Bazı doktorlar hormonel veya kimyasal dengesizliklerin, sinirlerin ağrı sinyali gönderme şeklini bozduğuna inanmaktadır. Diğerleri ise travmatik bir olayın veya kronik stresin kişinin hassaslığını artırdığını ileri sürmektedir. Çoğu uzman ise, fibromiyaljinin olasılıkla tek bir nedendense pek çok faktörün bir bileşimi olduğu konusunda aynı fikirdedir.

Fibromiyalji: Günlük Hayata Etkisi

Sürekli olarak ağrı ve bitkinlikle mücadele etmek insanları rahatsız, tedirgin ve bunalımlı yapabilir. İşyerinizde görevinizi yerine getirmenizi, çocuklarınıza bakmanızı veya ev işlerini sürdürmenizi zorlaştırabilir. Egzersizler ve bahçe işleri gibi hobiler yıldırıcı görünebilir. Tükenmişlik ve rahatsızlıklar da arkadaş ziyaretlerinizden geri kalmanıza yol açabilir. Neyse ki, hastaların hoşlandıkları aktivitelere kavuşmasına yardımcı olan etkili tedaviler mevcuttur.

Fibromiyaljinin Teşhisi

Fibromiyaljiyi kontrol eden herhangi bir laboratuar testi yoktur. Buna karşın, doktorunuz diğer durumları elemek için bazı testler yapabilir. Ağrılarınızı mutlaka nerede ve nasıl ortaya çıktıklarını da içerecek şekilde ayrıntılarıyla açıklayın. Aynı zamanda bitkinlik, uyku sorunları veya anksiyete gibi diğer sorunları da anlatın. Eğer fibromiyaljiden şüpheleniliyorsa doktorunuz, teşhisinizin doğrulanması için hassas olması gereken 18 hassas noktayı kontrol edecektir.

Fibromiyalji: Tedavi olmak

Fibromiyalji bir zamanlar ramotologların alanı olarak görülmekteydi. Bugünse, hastalık olarak çok sayıda doktorun ilgi alanına girmektedir. Çoğu insan pratisyen hekimler aracılığıyla tedavi olmaktadır. Yaşadığınız yerdeki destek gruplarını ve bölgenizdeki yer alan hastanelerdeki fibromiyalji uzmanlarının listesini kontrol ediniz.

Fibromiyalji Tetikleyicileri

Belirtilerinizi neyin daha da kötüleştirdiğini belirlemek önemli bir ilk adımdır. Yaygın tetikleyiciler arasında şunlar yer alır:

  • Soğuk ve nemli hava
  • Çok fazla veya çok az fiziksel aktivite
  • Stres
  • Az uyku

Fibromiyalji ve Uyku

Fibromiyaljisi olan çoğu kişide çok zor uykuya dalma veya gece sık sık uyanmayı da içeren uyku sorunları görülür. Çalışmalar hastaların sığ bir uyku durumunda kaldıklarını ve dinlendirici, derin uyku uyuyamadıklarını ileri sürmektedir. Bu durum ise, bozuk bir döngü yaratarak vücudu kendini onarma ve yeniden doldurma şansından mahrum bırakır. Zayıf uyku ağrıların kötüleşmesine neden olur ve ağrılar da zayıf uykuya yol açar.

Fibromiyalji ve Depresyon

Fibromiyaljisi olan kişilerin yaklaşık üçte birinde, tanı konulduğunda aynı zamanda major depresyon yaşadıkları da görülmektedir. Bu iki durum arasındaki ilişki belirsizdir. Bazı araştırmacılar depresyonun kronik ağrı ve bitkinliğin bir sonucu olduğuna inanmaktadır. Diğerleri ise,  beyin kimyasındaki anomalilerin hem depresyona hem de ağrıya karşı aşırı hassalığa yol açtığını öne sürmektedir. Depresyon belirtileri arasında konsantre olmakta güçlük, umutsuzluk ve sevilen aktivitelere olan ilginin azalması yer alır.

Fibromiyalji ile Baş Etmek: İlaçlar

Fibromiyalji tedavisinin hedefi ağrıyı, uyku rahatsızlıklarını ve ruhsal bozuklukları en aza indirmektir. Doktorlar belirtilerinizin hafiflemesine yardımcı olacak, bilinen reçetesiz ağrı kesicilerden reçeteli ilaçlara kadar pek çok ilaç önerebilir. Aynı zamanda, özellikle fibromiyalji tedavisinde kullanılmak üzere onaylanmış, Cymbalta, Lyrica ve Savella gibi ilaçlar da mevcuttur.

Fibromiyalji ile Baş Etmek: Egzersiz

Egzersiz yapmak bazı fibromiyalji belirtilerine iyi gelebilir. Fiziksel aktiviteler ağrıyı azaltırken formunuzu da iyileştirebilir. Haftada yalnızca üç kere yapılacak bir egzersizin bitkinliği ve depresyonu da hafiflettiği kanıtlanmıştır. Ancak, aşırıya kaçmamak önemlidir. Yürümek, vücudu esnetmek ve su aerobiği, fibromiyaljisi olan insanlara başlangıç aşaması için iyi egzersizlerdir.

Fibromiyalji ile Baş Etmek: Diyet

Bazı uzmanlar, fibromiyaljide diyetin, bütün hastalarda aynı şekilde olmasa da, rol oynayabileceğini söyler. Aralarında aspartam, MSG, kafein ve domatesin de yer aldığı belli besinler görünüşe göre bazı kişilerde belirtileri kötüleştirmektedir. Ancak bu besinlerden kaçınmak herkese yardımcı olmayacaktır. Sizde neyin işe yaradığını bulmak için, her seferinde bir besini elemeyi ve belirtilerinizin iyiye gidip gitmediğini kaydetmeyi deneyin.

Fibromiyalji ile Baş Etmek: Masaj

Bazı araştırmalar, her ne kadar bunun etkinliği henüz tam olarak kanıtlanmadıysa da, masajın fibromiyalji ağrısının hafiflemesine yardımcı olduğunu ileri sürmektedir. Masaj uygulayanlar ise, tekniğin daha az önemli, asıl kilit noktanın ise hafifçe basınç uygulamak olduğunu söylemektedir. Ovmak, yoğurma veya sıvazlama eylemlerinin her biri yardımcı oluyor görünmektedir. Yakınınız düzenli masaj yapmayı öğrenebilir ve netice almanız için 20 dakikalık bir seans yeterli olabilir.

Fibromiyalji ile Baş Etmek: Akupunktur

Fibromiyaljide akupunkturun kullanımı üzerine yapılan resmi çalışmalar karmaşık sonuçlar ortaya çıkarmıştır, ancak bazı hastalar akupunkturun belirtiler hafiflettiğini söylemektedir. Çin’e özgü bu geleneksel uygulama, vücuttaki kilit noktalara ince iğneler batırmayı içerir. Akupresür de aynı basınç noktalarını uyarır ve iğnelerden uzak durmak isteyen kişiler için de iyi bir alternatif oluşturabilir.

Fibromiyalji ile Baş Etmek: Fibro Fog

Fibromiyaljisi olan kişilerde, aynı zamanda fibro fog olarak da bilinen bir konsantrasyon problemi görülür. Ağrı ve uykusuzluk için tedavi görmek yardımcı olsa da, odaklanmanızı geliştirmek için alabileceğiniz başka tedbirler de vardır. Hatırlamanız gereken şeyler hakkında notlar yazın, zihninizi okuyarak veya bulmaca çözerek daha faal hale getirin ve görevlerinizi ufak, yönetilebilir adımlara bölün.

Fibromiyalji ile Baş Etmek: Stres

Fibromiyalji nöbetlerinin en yaygın tetikleyicisi olarak stres görünmektedir. Stresi bütünüyle hayatınızdan çıkarmak her ne kadar mümkün olmasa da, gereksiz stresi daha aza indirebilirsiniz. Hangi durumların –işte veya evde – sizi tedirgin ettiğini belirleyin ve bu durumları daha az stresli hale getirmenin yollarını arayın. Yoga, meditasyon veya diğer rahatlama tekniklerini deneyin. Ve strese neden olan gereksiz aktivitelerden kaçının.

Fibromiyalji İyileşebilir mi?

Fibromiyaljisi olan çoğu kişi, en etkili tedavileri belirlediklerinde ve hayat tarzlarında değişiklik yaptıklarında belirtilerinin ve yaşam kalitelerinin büyük ölçüde iyileştiğini fark etmiştir. Her ne kadar fibromiyalji kronik bir durum olsa da, eklemlere, kaslara veya iç organlara zarar vermez.
İLGİLİ MAKALE

Narenciyeler İnmeye Karşı Koruyor

Op. Dr. Ali MEZDEĞİ

Merhabalar oğlum 7 yaşında el parmağı kapıya sıkıştı ve altına kan toplandı 1-2 gün içinde kan patladı ve tırnak havada kaldı ancak bu arada düşecek t... devamı