• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Teşhis
• Tedavi

Nedir

Varisli damar, cilt yüzeyine yakin yerdeki kıvrık ve genişlemiş damarlardır. Genellikle bacaklarda ve ayak bileklerinde görülürler. Ciddi bir sorun teşkil etmezler ama bazen başka sorunlara neden olabilirler.

Sebepler

Varisli damarlar genellikle cildin hemen altında bulunan genişlemiş damarlardır (yüzeysel damarlar). Varisli damarlar aşağıdakileri de içeren bir veya birden fazla sebepten oluşabilir.

• Bacak damarlarında artan basınç
• Bacak damarlarındaki hasarlar
• Bacak damarlarının valflarının hasarı
• Damar yetersizliği

Varisli damarlar genelde aileden gelir. Hasarlı damar valfları veya zayıf damar duvarlarıyla doğabilir veya bunlara hayatinizin ilerleyen bölümlerinde sahip olabilirsiniz.

Hamilelik, varisli damarların en yaygın sebebidir. Hamilelik esnasında, hormonlar damarları gevşetir ve damarlar aracılığıyla daha fazla kan dolaşımı olur. Fazla kilo ve ağır rahim bacak damarlarına da baskı uygular.

Daha az görülse de varisli damarlar tedavi gerektirebilecek daha farklı hastalıkların işaretçisi de olabilir. Bu ciddi sorunlar arasında:

• Derin damarlar veya delici damarlar içerisinde kan pıhtıları veya tıkanıklığı
• Derin damarların hasar görmesi
• Arterler ve damarlar arasında anormal kan damarları (arteriyovenöz fistüller). Kişi bu sorunlarla doğabilir veya bunlar sonradan gelişebilir
• Tümörler (çok nadir)

Belirtiler

Varisli damara ilişkin belirtiniz olmayabilir. İnsanların çoğu varisli damarlar cilt altında, bükülmüş, şişmiş, mavimsi renkteki görünümlerle algılar.
Varisli damar belirtileriniz varsa, çok ciddi olmamakla birlikte aşağıdakileri içerebilir.

• Bacaklarda kuru bir ağrı, ağırlık ve yanma hissi. Bu belirtiler gün sonlarına doğru ve uzun zaman oturduktan veya ayakta kaldıktan sonra daha fark edilebilir olabilir
• Genelde sadece bacak ve ayak bileğinde görülen hafif şişkinlik
• Varisli damar üzerinde kaşıntı

Daha ağır belirti ve komplikasyonlar aşağıdakiler gibi olabilir:

• Bacaklarda sıvı birikmesi ve şişkinlik
• Belirgin sislik, uzun sure oturduktan ve ayakta kaldıktan sonra baldırda ağrı
• Ayak bileği ve bacağın alt kısımlarından cilt rengi değişikliği
• Kuru, gergin, şişkin, kaşınan veya pullanan deri
• Yüzeysel trombofilebit(cilt yüzeyine yakın küçük bir damarda kan pıhtısı veya iltihap gelişince)
• Açık yaralar (ülserleşme)
• Küçük bir kazadan sonra kanama ve/veya morarma

Varisli damarların belirtileri kadınların adet günlerinden birkaç gün önce veya adet zamanlarında daha şiddetli olabilir.

Komplikasyonlar

Varisli damarların çoğu ciddi sorunlar değildir, fakat bazen bazı ciddi sorunlara neden olabilir.
Komplikasyonlardan bazıları:

• Varisli damarda, varisli damarın bulunduğu bölgedeki cildin maruz kaldığı bir kaza olmaksızın veya bu kazanın ardından oluşabilecek kanama. Kanama ağır olabilir, bacağın kaldırılması ve kanayan bölgeye basınç uygulanarak kontrol edilebilir.
• Cildin yüzeyine yakin kısımdaki küçük damarda Kan pıhtıları veya iltihapların (yüzeysel tromboflebit) oluşması. Derin damarlardaki kan pıhtılarından farklı olarak, yüzeysel damarlardaki pıhtılar kalp veya akciğere doğru akar ve bu bölümlerde ciddi tıkanıklıklara neden olabilir.
• Kuru, gergin, şişkin, kaşınan ve pullanan deri
• Ayak bileğinin üst kısmında ince, hassas, kolayca hasar gören deri
• Genelde ayak bilekleri etrafından gelişen açık yaralar (ülser)
• Ayak bileği ve bacağın alt kısımlarından cilt rengi değişikliği
• Bacaklardaki sıvı birikmesi (ödem) gibi nedenlerden kaynaklanabilecek cilt nedenlere neden olabilen mantar ve bakteri iltihapları, yüksek doku enfeksiyonu riski (selülit)

Varisli damarlar genelde derinin hemen altında bulunan yüzeysel damarlardan kaynaklanır. Fakat derin ve yüzeysel damarları birbirine bağlayan derin damar veya kesici damarlardaki hastalıklar veya sorunlar aracılığıyla da oluşabilir. Komplikasyonların, bu derin damarlardan kaynaklanan veya bunlarla bağlantılı olması daha çok görülür.

Varisli damarın ilerleme ve rahatsızlığını aşağıdaki adımları takip ederek kısıtlayabilirsiniz:

• Egzersiz, yürüyüş, bisiklet sürme, yüzme varisli damarlara karşı tavsiye edilir.
• Basınçlı çorap giyme, kan dolaşımını geliştirir ve belirtilere yol açan varisli damarların tedavisi için ana dayanak noktası durumundadır.
• Bacakları düzenli olarak kaldırma, bacakları düzenli olarak kaldırmak, kanın bacaklarınızda depolanmasını önleyip kanın vücudun diğer kısımlarına gitmesine yardımcı olur.
• Uzun sureli oturma veya ayakta kalmaktan kaçınmak, uzun sure boyunca ayakta durmak veya oturmak bacaklarınızdaki damarlarınıza ek baskı uygular.

Risk Faktörleri

Varisli damar riskinizi artıracak faktörler şunlardır:

• Hamilelik (özelikle tekrarlayan hamilelikler)
• Kadın olmak
• İlerleyen yaş
• Fazla kilolu olma (kadınlarda daha önemli bir faktördür) az kas birikimi ve damarları varislerini tetikleyecek şekilde yüksek vücut yağına sahip olmak
• Ailede varisli damar geçmişi
• Uzun sure ayakta durma veya oturma
• Karındaki basıncı artırabilecek karaciğer hastalığı, karında sıvı, geçmişte geçirilen kasık ameliyatı veya kalp yetmezliği gibi sağlık sorunları
• Kan pıhtıları

Doktora ne zaman başvurmalıyım?

Varisli damarınız varsa ve aşağıdaki belirtileriniz varsa doktorunuzu arayın:

• Bacağınız aniden şişip ağrı vermeye başlar. Derin damarda, ciddi ve acil bakım gerektirebilecek kan pıhtıları oluşabilir.
• Varikozun üzerindeki deri kendi kendine veya bir kazanın ardından kanamaya başlar. Varisli damarların üzerindeki deri genelde ince olup kolayca kanayabilir. Bu durumda, bacaklarınızı kaldırın ve kanamayı durdurmak için doğrudan basınç uygulayın.
• Bacağınızda hassas bir yığın oluşabilir. Bu, derinin hemen altındaki damarda bir pıhtı veya iltihap olabilir, genelde tehlikeli olmasa da tedavi gerektirir.
• Açık bir yaranız olabilir (ülser).
• Varisli damar belirtileriniz evde tedaviyle iyileşmiyor olabilir veya endişelendiğiniz belirtiler olabilir.

Yakın izlem

Varisli damarlar sıkça görülür ve genelde ciddi sağlık sorunları değiller. Durumla ilgilenen bir doktorla birçok kişi varisli damarlarla egzersiz, basınçlı çoraplar giyerek ve bacakları kaldırma gibi evde tedaviyle baş edebilir.

Kime danışmalı

İlk bakım doktorlar (dahiliye uzmanı, aile hekimleri ve genel pratisyenler gibi) varisli damarları ve oluşabilecek komplikasyonların çoğunu teşhis edebilir, tedavi edebilir ve görüntüleyebilir.
Minimal agresif prosedürler veya ameliyat aşağıdakiler tarafından yapılabilir.

• Kan damarları sorunları üzerine uzmanlaşmış bir cerrah (damar cerrahi)
• Dermatolog
• Plastik cerrah
• Skleroterapi veya kan damarı sorunları üzerine uzmanlaşmış diğer doktorlar 

Teşhis

Varisli damarı tanı için en önemlisi fizik muayene ve medikal geçmişin değerlendirilmesidir. Varisli damarları genellikle görünüşleriyle teşhis edilirler, bu teşhisi doğrulamak için başka bir özel teste de gerek yoktur.
Belirti ve muayenenizle ilgili olarak derin damar ve komplikasyonlara ilişkin bir sorun tespit edilirse, başka testler de yapılabilir.
Ameliyat olmayı düşünüyorsanız, damarlarınızdaki hasarlı valfların tam yerlerini öğrenebilmek için (duplex ultrason gibi) bazı testler yaptırmanız gerekir. Bu testler, ameliyatınızın daha başarılı geçmesine yardımcı olacaktır.

• Duplex Doppler Ultrason, en çok kullanılan noninvaziv test olup doktorunuzun bacak damarlarınızda akan kanı incelemesine yardımcı olur.
• Venogram, derin damarla ilgili olanlar gibi varis damarı komplikasyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Bu test, varisli damar teşhis ve tedavisinde nadir olarak faydalı olur.

Tedavi

Varisli damar tedavisin amacı, belirtileri azaltmak ve komplikasyonları önlemektir. Bazıları için asil amaç görünüşü düzeltmek olabilir. Evde tedavisi ve özellikle egzersiz, basınçlı çorap giyme ve bacakları kaldırma ilk ve genelde en iyi yöntemlerdir.
Evde tedavi yardımcı olmuyorsa birçok noninvaziv tedavi seçeneği vardır. Bunlar arasında skleroterapi, lazer tedavisi ve radyo frekans ablasyonu da vardır. Lazer tedavisi ve radyo frekans ablasyonu daha büyük varisli damarların tedavisinde kullanılabilir. Ligasyon veya stripping olarak adlandırılan damar ameliyatı genelde ağır durumlarda tercih edilir.

• Skleroterapi. Varisli damara, damarın içindeki varise hasar verim kesmek amacıyla kimyasal bir madde olan sklerozsan enjekte edilir bu da damarın kapanmasına neden olur. Bu işlem küçük damarla için çok işlevseldir.
• Lazer tedavisi. Lazer tedavisi damardaki varisi kesip yok etmek amacıyla uygulanır. Bu işleme ablasyonu adı verilir. Endovenoz lazer terapi, damarın içine yerleştirilen fiber lazer kullanır. Damarın içindeki lazer ablasyonu, damarın kapanmasına yardımcı olur.
• Radyo frekans tedavisi. Radyo frekans enerjisi (lazer enerjisi yerine) damarın içinde damarı kesip kapatmak amacıyla uygulanır. Bacaktaki büyük varisleri kapatmak amacıyla da kullanılabilir. Bu ablasyonu tedavisi yeni olup sizin bölgenizde uygulanmıyor olabilir.
• Ligasyon ve stripping. Varisli damar üzerine kesikler atılır, sonra damar kesilir (ligasyon) ve sonra atılır (stripping).

Tedavi, hasarlı damarları atmak, komplikasyonları tedavi etmek veya varisli damarlara neden olan altta yatan sorunu düzeltmek amacıyla uygulanabilir. Varisli damarınızın boyutu tedavi seçeneklerinizi etkileyebilir. Genellikle büyük varisli damarlar ameliyat (ligasyon ve stripping), endovenoz lazer veya radyo frekans tedaviyle tedavi edilebilir. Bazı durumlarda, tedavilerin bir kombinasyonu en iyi yöntem olabilir. Küçük varis damarları ve örümcek damarlar genellikle skleroterapi ve lazer terapinin cildinize uygulanmasıyla tedavi edilir.

Bazı insanlar, bacaklarındaki varisli damarlar herhangi bir sağlık sorunu teşkil etmese de sırf görünüşlerini düzeltmek adına ameliyat olmayı tercih edebiliyor. Ameliyat, tedaviyi riskli kılabilecek başka sorunlarınız yoksa bezi durumlarda uygun olabilir.

Önleme

Varisli damarlar şu yöntemlerle önlenebilir:

• Basınçlı çorap giyme. Kan dolaşımını geliştirir ve bu belirtilere neden olan varisli damarları ana dayanak noktalarındandır.
• Bacakları düzenli olarak kaldırmak. Bacakları düzenli olarak kaldırmak, kanın bacaklarınızda depolanmasını önleyip kanın vücudun diğer kısımlarına gitmesine yardımcı olur.
• Uzun sureli oturma veya ayakta kalmaktan kaçınmak. Uzun sure boyunca ayakta durmak veya oturmak bacaklarınızdaki damarlarınıza ek stres uygular.
• Kilonuzu kontrol etme ve egzersiz. yürüme, bisiklet sürme, yüzme varisli damarlar için tavsiye edilir.

Bu tavsiyeler belirtilerinizi rahatlatabilir, damarlarınızdaki varislerin gelişimini yavaşlatabilir ve bu komplikasyonların yara veya kanamalara neden olmasını önler. Bunlar, özellikle ailenizde varisli damar geçmişi varsa çok önemlidir. Bu önlemler ameliyattan sakınmanızı ve varis damarına ilişkin tıbbi tedavilerden sakınmanıza yardımcı olur.

Evde tedavi

Evde tedavi, ciddi sorunlara neden olmayan varis damarlarının tedavisi için birçok insan için tavsiye edilir. Evde tedavi belirtilerinizi rahatlatabilir, damarlarınızdaki varislerin gelişimini yavaşlatabilir. Birçok insan varisli damar için tek ihtiyaç duyacağı tedavi evde tedavidir.
Varisli damarlarınız varsa sorunu kontrol etme ve daha kötüleşmesini önlemek aşağıdakileri yaparak mümkündür:

• Basınçlı çorap giymek. Kan dolaşımını geliştirir ve bu belirtilere neden olan varisli damarların ana dayanak noktalarındandır.
• Bacakları düzenli olarak kaldırmak. Bacakları düzenli olarak kaldırmak, kanın bacaklarınızda depolanmasını önleyip kanın vücudun diğer kısımlarına gitmesine yardımcı olur.
• Uzun sureli oturma veya ayakta kalmaktan kaçınmak. Uzun sure boyunca ayakta durmak veya oturmak bacaklarınızdaki damarlarınıza ek stres uygular
• Kilonuzu kontrol etme ve egzersiz. Yürüme, bisiklet sürme, yüzme varisli damarlar için tavsiye edilir.

Yüzeysel varikoz damarları derinizi kaşırsanız veya büyük bir damar üzerinden keserseniz bazen yara veya kanama gibi küçük sorunlara yol açabilirsiniz. Yüzeysel damarlar üzerinden bazen küçük kan pıhtıları oluşabilir (yüzeysel flebit).

• Derinizi tahriş olabilecek kadar sert bir şekilde çarparsanız, bacağınızı kaldırın ve buz uygulayın veya gelecek iki veya daha fazla bir süre boyunca soğuk torba uygulayın. Bu, deri altındaki kanamanın miktarını azaltabilir ve tahrişi azaltabilir.
• Derinizi damar üzerinden kaşırsanız, çok fazla kanayabilir. Bacaklarınızı kaldırın ve temiz bir bandajla kanayan kışıma sert şekilde basınç uygulayın. Bu basıncı 15 dakika boyunca uygulamayı sürdürün. Kanamanın durup durmadığını bu süreden önce kontrol etmeyin. Kanama 15 dakika sonra hala durmamışsa basıncı 15 dakika daha uygulayınız. Bu işlemi toplamda 45 dakika olmak üzere 3 kere uygulayabilirsiniz.
• Yüzeysel bir varisli damarın (süperfisyal flebit) kanama işaretleri hassaslık ve damar üzerinde şişlik olabilir. Damar gergin hissedilebilir. Doktorunuz yüzeysel flebite dikkat etmeniz konusunda sizi uyarmışsa onun talimatlarını uygulayın.
• Doktorlar genelde bacaklarınızı kaldırmanızı, sıcak ve nemli bir bez veya ısıtma pedi koymanızı önerir (yanıkları önlemek için, bacaklarınızın arasına havlu veya bez ya da ısıtma pedi koyun).
• Doktorunuz ayrıca, steroit olmayan iltihap önleyici almanızı (örneğin iki aspirin veya günde 3-4 kez veya belirtilerinizin durumuna göre daha az alınacak ibuprofen tablet almanızı tavsiye edebilir).
• Belirtilerinizin yüzeysel kan pıhtısından kaynaklanıp kaynaklanmadığından emin değilseniz veya belirtileri nasıl tedavi edeceğinizi bilmiyorsanız doktorunuzla görüşün.

İlaçlar

Varis damarlarının tedavisi için genellikle ilaç kullanılmaz.

Ameliyat

Varisli damarlar için ameliyat türleri ligasyon ve daha büyük damarları çıkarmak için stripping gibi işlemleri içerir. Ameliyat ayrıca, varis damarlarını aşağıdaki durumlarda da tedavi etmede kullanılabilir

• Varis damarları evde tedaviye cevap vermesiyse ve belirtiler sizi rahatsız ediyorsa
• Varis damarının görünüşü sizi endişelendiriyorsa ve lazer tedavisi, radyo frekans tedavisi veya skleroterapi bu görüntüyü sizin istediğiniz şekilde düzeltemeyecekse

Daha az agresif işlemler, varis damarlarının tedavisi için bir diğer seçenektir. Daha as agresif işlemler ameliyattan daha çok kullanılır. Bu işlemler ayrıca, ameliyattan daha az riskle daha iyi sonuçlar verebilir Bunlar arasında lazer tedavisi (endonevoz lazer dahil), likroflebektomi veya saplama avulsiyonu ve radyo frekans tedavisi de vardır

Ameliyat seçenekleri

Damar ligasyonu ve soyulma cildin soyulması (ligasyonu) ve daha geniş varisli damarların atılmasıyla gerçekleştirilir.

Ne düşünmek gerekir?

Ameliyat olmayı düşünüyorsanız, damarlarınızdaki hasarlı valfların tam yerlerini öğrenebilmek için bazı testler (duplex ultrason gibi) yaptırmanız gerekir. Bu testler, ameliyatınızın daha başarılı geçmesine yardımcı olacaktır.

Bazı insanlar, bacaklarındaki varisli damarlar herhangi bir sağlık sorunu teşkil etmese de sırf görünüşlerini düzeltmek adına ameliyat olmayı tercih edebiliyor. Ameliyat, tedaviyi riskli kılabilecek başka sorunlarınız yoksa bazı durumlarda uygun olabilir.

Sadece kozmetik nedenlerle yapılan (tıbbi açıdan gerekli görülmeyen) varisli damar ameliyatın sigorta tarafından karşılanmadığını unutmayın.
Bazı durumlarda, varisli damarları tedavi etmek için ameliyat ve skleroterapinin karışımı da kullanılabilir. Skleroterapi, damarın kapanmasını sağlayan bir kimyasal maddenin damar içine enjekte edilmesini içeren cerrahi olmayan bir işlemdir.

Diğer Tedaviler

Varisli damarları tedavi etmek için uygulanabilecek cerrahi olmayan minimal olarak agresif birçok tedavi vardır

Diğer Tedavi Seçenekleri

Skleroterapi, damarın kapanmasını sağlayan bir kimyasal maddenin damar içine enjekte edilmesini içeren cerrahi olmayan bir işlemdir.

Minimal olarak agresif işlemler:

·          (Endovenöz lazer dahil) Lazer tedaviler varisli damarı sıyırıp kapatmak için lazer enerjisinin ısısını kullanır.
·          Mikroflebektomi veya bıçak avülsiyonu, deriye birçok kesik atılarak, varisli damarın bu deliklerden çıkarılması esasına dayalı bir tekniktir.
Radyo frekans tedavisi, geniş varisli damarları kapatmak için radyo frekans enerjisini kullanır.