Egzersizin (özellikle kardiyovasküler sistemi çalıştıran aerobik türünün) sizin için iyi olduğuna şüphe yoktur. Ama ağır fiziksel aktivite, zararlı olabilecek serbest radikallerin vücutta üretimini artırır. Bu yüzden, egzersiz yapan birçok kişi, bazı araştırmacıların ve pazarlamacıların tavsiyelerine uyarak hücrelere zarar veren bu maddeleri yok etmek amacıyla yüksek dozda C ve E vitamini gibi antioksidanlar kullanır. Geçmişte bu tavsiyeleri şüpheyle karşılamıştık. Kısa bir süre önce, Almanların yaptığı bir araştırmanın, C ve E vitaminlerinin aslında egzersizin bazı faydalarını önleyebileceğini öne sürmesi medyada çok dikkat çekmişti. Bu takviyelerden kaçınmanız gerekir mi?

Bazı Genel Bilgiler

Serbest radikaller, oksijenin kullanılması sırasında meydana gelen dengesiz moleküllerdir ve bunlar hayatın bir parçasıdır. Bunlar nefes alıp vermenin yanı sıra ultraviyole ışınlarına, sigara dumanına ve hava kirliliğine neden olan diğer maddelere maruz kalma sebebiyle oluşur. Egzersiz yaptığımız zaman daha fazla serbest radikal üretiriz, çünkü daha fazla oksijen tüketiriz. Bu, aerobik yaparken 10-20 kat daha fazladır. Vücudun, kısmen besinlerden aldığı antioksidanlarla çalışan doğal bir antioksidan savunma sistemi vardır. Ama serbest radikallerin yüksek seviyede olması bu sistemi olumsuz etkileyebilir ve oksidatif zarara yol açabilir (metalin paslanması ya da oksijene maruz kaldığında bir dilim elmanın kararması gibi). Kalp hastalığı, kanser ve yaşla ilgili diğer sorunlar, oksidatif zarar ile ilişkili olabilir. Antioksidan takviyelerinin, tüm bunları önlemeye yardımcı olabileceğine dair bir görüş vardır, ama bu şimdiye kadar doğrulanmamıştır.

Yeni Araştırmanın Bulguları

Almanların yaptığı araştırmada, deneyimli ve deneyimsiz 39 genç erkek haftanın beş günü 85 dakika boyunca koştu, bisiklete bindi ya da kondisyon bisikleti kullandı. Bunların yarısı günde 400 IU’luk E vitamini ve 1000 mg C vitamini aldı. Bunlar tavsiye edilen günlük dozların 12-18 katına eşittir. Dört hafta sonra, sadece, bu takviyeleri kullanmayan erkeklerde, insülin duyarlılığında ve vücudun doğal antioksidan sisteminde bir gelişme oldu. Gelişmiş insülin duyarlılığı (egzersizin bilinen bir faydası) vücudun, kan şekerini daha iyi kontrol edebileceği anlamına gelir. Bu da Tip 2 diyabet riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak bu faydalar, vitamin kullanan erkeklerde baskılanmıştır.

Bu, sadece dar kapsamlı, küçük ve kısa bir araştırmaydı ve çözümlediğinden daha fazla sorunun gündeme gelmesine yol açtı. Antioksidan alıp egzersiz yapan kişilerin (diyabetliler de dahil olmak üzere) egzersiz yapan diğer kişilere göre, kan şekerlerini daha az kontrol edebildikleri hiçbir araştırmada görülmemiştir. Yine de, bulgular bazı soru işaretlerini ortaya çıkarmıştır.

Resmin Bütünü

Antioksidan takviyelerinin egzersiz yapanlar için zararlı olmadığı ortaya çıkmış olsa da, bunların faydalı olduğuna dair tatmin edici hiçbir kanıt yoktur. Bu takviyelerden kaçınmak için bazı sebepler vardır:

• Egzersizin sebep olduğu oksidatif zararın gerçekte ne kadar olduğu ve bunun sağlık üzerindeki etkisinin ne olduğu belli değildir. Sadece ağır ya da yorucu egzersizin (örneğin maraton koşusu gibi) oksidatif zararı önemli ölçüde artırdığına dair bazı kanıtlar vardır.
• Antioksidan aktiviteyi artırarak ve böylece oksidatif zararı azaltıp takviyeleri gereksiz hale getirerek vücudun zamanla düzenli egzersize alıştığı görülmektedir..
• Serbest radikaller aslında bazı yönlerden iyidir. Örneğin bazıları, hücre sinyali, bağışıklık ve diğer fizyolojik fonksiyonlarla ilişkilidir. Ayrıca az miktarda serbest radikal, vücudun antioksidan savunmalarını harekete geçirir.
• Sporcuların, serbest radikallerin zararları nedeniyle uzun vadede sağlık açısından olumsuz etkiler yaşadıkları hiçbir araştırmada görülmemiştir. Aksine, araştırmalar, egzersizin insanları daha sağlıklı yaptığı, kalp hastalığı, diyabet, obezite ve bazı kanserlerin riskini azalttığına dair kesin sonuçlara varmıştır.

Sonuç olarak, C ya da E Vitaminini ya da herhangi diğer antioksidan takviyelerini kimse için (sporcular ya da sıradan kişiler) tavsiye etmemekteyiz. Egzersiz sırasında oluşan serbest radikallerin zararlı olup olmadığı ve önlenmesinin gerekip gerekmediği bilinmemektedir. Egzersizin kanıtlanmış faydaları, düşünülen herhangi bir riskten çok daha geçerlidir. Antioksidanları meyve, sebze ve tam tahıllardan alın. Ayrıca vücudunuzun antioksidan savunmalarını zaman içinde daha fazla artırmak için istikrarlı ve ılımlı bir egzersiz programı uygulayın.