Apandisit, bir solucana benzemekle beraber körbağırsağa (kalın bağırsağın ilk bölümü) ilişik, birkaç santimetre uzunluğunda kapalı, dar bir borudur (alanın anatomideki ismi solucansı uzantıdır). Alanın iç astarının ürettiği az miktarda mukus, alanın açıktaki merkezine ve uzantısına doğru akar. Uzantının duvarı, antikor üretmek üzere bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenf dokusu içerir. Kalın bağırsağın geri kalanı gibi uzantının duvarı, kasların bir katmanını içerir; ama kas, oldukça az gelişmiştir.

Apandisit, uzantının iltihaplanması anlamına gelir ve tam olarak uzantı tıkandığı zaman başladığı düşünülür. Tıkanıklık, uzantının içinde mukus birikmesiyle oluşabilir veya uzantıdan alana giren dışkıdan da kaynaklanabilir. Mukus veya dışkı, kaya gibi sertleşir ve açıklığı tıkar. Bu kaya benzeri oluşuma dışkı kayası denir. Uzantıyı şişiren ve tıkayan lenf dokusu, alana hasar verebilir. Tıkanıklık oluştuktan sonra, uzantıda olağan olarak bulunan bakteriler, alanın duvarını deler. Vücut, bir kriz iltihaplanması olarak bakterilere karşı hücuma geçerek tepki verir.

Apandisitin nedenine dair alternatif bir teori de uzantının dışındaki bakterilerin yayılmasını, alanın ilk kısmında yırtılmanın takip ettiği şeklindedir. Böylesi bir yırtılmanın nedeni belli değildir; ama yırtılma lenf dokusunda, iltihaplanmada, örneğin alanın dış hattındaki duvarda değişikliklere yol açabilir.

Uzantının duvarı boyunca enfeksiyon ve iltihaplanma yayılmışsa, alan yırtılabilir. Yırtılmadan sonra bir enfeksiyon karına doğru yayılabilir; ancak yayılma, genelde alanın küçük bir kısmıyla sınırlıdır (apandisit çevresinde apsenin oluşumu). Bazen vücut, cerrahi müdahale gerekmeden apandisiti iyileştirmede başarılı olabilir. Eğer iyileşmezse enfeksiyon yayılır ve karında bu enfeksiyonla birlikte iltihaplanma oluşur.

Özellikle yaşlı hastalar ve antibiyotik kullananlarda iltihaplanma, ağrı ve başka belirtiler kendiliğinden yok olabilir. Sonrasında hasta, iyileşme sırasında oluşan yara izlerinin sonucu olarak sağ alt karında bir yumru veya bir tümörlü apandisit şikayetiyle doktora gidebilir. Bu yumru veya tümör, kanserden şüphelenme riskini arttırabilir.

Akut apandisit nasıl fark edilir?

Apandisit, dünya genelinde çocuklar ve gençler arasında görülen karın ağrısının en yaygın nedenidir. Apandisit, akut veya kronik olabilir. Akut apandisit, hızlı gelişir ve ameliyatla ortadan kaldırılabilir. Ancak eğer fark edilmezse ve zamanında tedavi edilmezse ciddileşebilir. Diğer yandan kronik apandisit, daha yavaş gelişir ve daha az belirgin belirtileri vardır.

VİDEO: APANDİSİT (APENDEKTOMİ)

Akut apandisit, sindirim sürecinin parçası olarak işlev gören kalın bağırsağın tüp şeklindeki uzantısı olan solucansı uzantıda gerçekleşen bakteriyel enfeksiyonlar yüzünden olur. Uzantı, dışkı tarafından tıkandığında veya lenf nodülleri tarafından sıkıştırıldığında şişer ve genelde yeteri kadar kan almaz.

Bu durumda bakteriler uzantı içinde yayılır ve gelişirler, devamında uzantının ölümüne sebep olurlar. Akut apandisit, ciddidir ve delinme, kangren ve zehirlenme gibi komplikasyonlara yol açabilir. Cerrahi bir müdahale, bundan kurtulmanın tek yoludur ama genelde  çoğu hastada ameliyat odasına girmeden çok önce komplikasyonlar oluşur.

 

Akut apandisitin belirtileri; ilk önce göbek bölgesinde oluşan ve sonrasında karnın sağ alt bölgesine yerleşen şiddetli, sürekli karın ağrılarıdır. Diğer belirtiler; iştah kaybı, bulantı, kusma, kabızlık veya ishal ve ateştir. Belirtiler yeteri kadar sıklıkla oluşursa hastalığın varlığına işaret edebilir.

Genç çocuklarda, yaşlılarda ve hamile kadınlarda apandisiti teşhis etmek çoğunlukla zordur. İki yaşında veya daha küçük çocuklarda belirtiler; kusma, şişmiş karın ve ağrıdır. Çoğu vakada apandisit, sıklıkla midenin ve bağırsakların iltihaplanması olan gastroenterit olarak yanlış teşhis edilir.

Ancak hastalar için hastalığın doğru şekilde teşhis edilmesi sürecini karmaşıklaştıran şey, sadece bir belirtiye sahip olmak veya tümüyle hiçbir belirti göstermemektir. Akut apandisiti fark etmenin en etkili yolu; karnın bilgisayarla görüntülenen tomografisi, kan analizi ve detaylı bir fizik muayenesidir. 

Ameliyat, akut apandisitin tedavisinde ilk seçenek olarak görünür. Doktor uzantının iltihaplanması ve bakteriyel enfeksiyonla başa çıkabilmek için antibiyotiklerle tedaviyi tavsiye edebilmesine rağmen tıkanma yalnızca cerrahi müdahale yoluyla düzeltilebilir.

Apandisit ameliyatı adı verilen cerrahi müdahale, komplikasyonların tekrar oluşumunu ya da gelişimini önlemek ve hastalığı zapt etmek için en iyi yoldur.

Diğer çareler, eğer apandisit en erken safhasında ve yırtılma oluşmadan önce fark edilirse evde uygulanan tedavileri içerir. Tedavilerin bazıları, diyeti, yatakta dinlenmeyi, krampı ve iltihaplanmayı rahatlatmak için bir günde birçok kere ağrılı bölgeye sıcak kompresler uygulamayı; alt bağırsağı temizlemeye yardım etmek üzere günlük olarak lavman kullanmayı ve taze, doğal meyve ve sebze suları içmeyi içerir.

Eğer zamanında tedavi edilirse, akut apandisitten şikayetçi olan hastalar, çabucak ve çok çaba sarf etmeden iyileşirler. Tümüyle iyileşme, genelde ameliyattan sonra dört hafta içinde olur. Karmaşık akut apandisit, ameliyattan önce ve çok sonra bile özel takip gerektirebilir.

Eğer zamanında teşhis edilmezse ve önlenmezse, akut apandisit oldukça yüksek ölüm oranı ile yaşamı tehdit eder.