• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Tedavisi
• Uyarılar

Nedir

Sindirim kanalında ortaya çıkan ve genellikle kronik seyirli iltihap olan iltihabi bağırsak hastalığı, bağırsak duvarında ülser, şişme, yaralanma, kanama ve zedelenme gibi belirtilerle kendini gösterir. İltihabi bağırsak hastalığının ülseratif kolit ve Crohn hastalığı olmak üzere 2 çeşidi vardır. İltihabi bağırsak hastalığının ayrıca tam olarak ülseratif kolit ya da Crohn hastalığına benzemeyen, arada kalan bir çeşidi de bulunmaktadır.

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığının sebepleri bilinmemektedir. Her ikisinde de alevlenmeler ve yatışmalar görülür. Alevlenme dönemini ardından oluşan sessiz dönemde hastalık kısmen yatışır ve yakınmalar ortadan kalkar.

Belirtileri

Bağırsak İltihabı Belirtileri

• Crohn hastalığı ağızdan başlayarak bağırsağın sonuna kadar sindirim sisteminin herhangi bir yerinde meydana gelebilir. En çok görüldüğü yer ince bağırsağın alt bölümüyle kalın bağırsaklardır. Karın ağrıları ve kramplara neden olur. Ağrının yanında bazen bulantı ve kusma da görülebilir. Birçok hastada ağrılı dönemlerde iştahsızlık ve ishalde ortaya çıkar. Anüs kenarlarında yara oluşması ve anüsten iltihaplı akıntı gelmesi gibi belirtiler de olabilir.

• Kalın bağırsak iç yüzeyinin bilinmeyen sebeplerle kendiliğinden iltihaplanması olan ülseratif kolit, dışkıyla kan kaybı, şiddetli ishal, karın ağrıları, zayıflama ve ateş gibi belirtilere yol açar. Hastalık kalın bağırsak yüzeyinde geniş yaraların açılmasına ve bu yaralardan da kan, protein ve diğer önemli vücut salgılarının kaybına sebep olur.

• Kalın bağırsağın en önemli işlevi, bağırsak içindeki suyun kana geri emilimidir. Ülseratif kolit hastalığında suyun geri emilimini sağlayan tabakada iltihap oluşması sebebiyle bu fonksiyon gerçekleşmez ve bunun neticesinde ishal gelişir. Mukozal örtü tabakasındaki iltihap, ülserlere ve kanamaya yol açar. İshal, bağırsak hareketlerinde artışa ve karın ağrısına yol açar. Kanlı dışkılama, makattan kan gelmesi, dışkılamada ağrı, acil dışkılama ihtiyacı, ishal, kramplar tarzında karın ağrısı, ateş ve kilo kaybı gibi yakınmalar görülür.

• Kanser riskini artırdığı için ülseratif kolit hastalarının mutlaka düzenli olarak kolonoskopiyle takip edilmesi gerekir. Hastalığın 9-10’ncu yıllarından itibaren kalın bağırsak kanser riskinin sağlıklı insanlara göre daha fazla olduğu araştırmalarla gösterilmiştir. Bu yüzden tüm bağırsakları tutan hastalık söz konusu olduğunda dokuzuncu yıldan itibaren, yalnızca kalınbağırsağın sol tarafını tutan hastalık durumunda ise 15’nci yıldan sonra senelik tarama kolonoskopileri yaptırılması öneriliyor.

• Kanser riski dışında ülseratif kolit bel kemiği ve bazı eklem iltihaplanmaları, karaciğer safra sistemi iltihaplanması, bazı böbrek sorunları, akciğer ve kalp zarının iltihaplanması, kansızlık ve pıhtılaşma bozuklukları, ağız, göz ve deride yaralar oluşması gibi önemli sağlık sorunlarına da neden olur.

Tedavisi

Bağırsak İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

• Ülseratif kolit teşhisi öykü, fizik muayene, laboratuar bulguları ve kalın bağırsakların görüntüleme yöntemleriyle konulur. Dışkı ve kanın laboratuarda tetkik edilmesi önem taşır. Kalın bağırsaklar ve ince bağırsağın son kısmı kolonoskopiyle ayrıntılı olarak görüntülenir.

• Tedavi, hastalığın derecesine ve etkilediği bağırsak alanına göre doktor tarafından planlanır. Sıklıkla ağızdan alınan ilaçlar ve makattan verilen lavmanlarla tedaviye başlanılır. Yeterli sonuç alınamazsa veya hastalık en başından itibaren şiddetli seyrediyorsa ağızdan ya da damar yoluyla kortikosteroid ilaçlar verilebilir. Bazı durumlarda tedavide bağışıklığı baskılayan ilaçlar kullanılabilir.

• Kortikosteroid ilaçlarla yapılan tedavinin 3 aydan fazla olmaması ve hastaların doktora danışmadan ilacı aniden bırakmamaları gerekir. İlaçların dozu, tedavi etkinliği ve kullanma süresi arttıkça, ciddi yan etkileri de o derece fazlalaşır. Kortizon tedavisi, diyabet, mide ülseri delinmesi, katarakt, hipertansiyon, kemik erimesi, kas incelmesi ve pankreas iltihaplanması gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca kullanılan ilaçlar böbrek yetmezliği riski de taşır.

• Bazı hastalarda ise cerrahi müdahale söz konusu olabilir. Şiddetli kanama, bağırsak delinmesi, bağırsak çapının iyice genişleyerek patlamaya doğru gitmesi ve bağırsaktan kan dolaşımına geçen mikropların kan zehirlemesine sebep olması halinde acil cerrahi müdahale söz konusu olur. Ayrıca ilaç tedavisi yan etkilere yol açmışsa ya da tedaviye rağmen hastalık kontrol altına alınamamışsa bu durumlarda da cerrahi tedavi gerekir.

• Ameliyatın amacı hasta olan kolonun çıkarılmasıdır. Sonra kalan ince bağırsak doğrudan karın duvarına bağlanır. Dışkının devamlı torbaya akması ya da ince bağırsaktan yapılan kesenin hastanın anüsüne bağlanarak hastanın normal yoldan dışkı yapması sağlanabilir.

Aferez Yöntemi

Aferez denilen filtrelemeyle bağırsaklarda iltihaba neden olan savunma hücreleri toplanır. Aferez yöntemiyle hastadan toplanan kan filtreden geçirilir, hastalık sebebi lökositler ayrılır ve bu hücrelerden temizlenen kan hastaya yeniden verilir. Uygulama haftada bir defa olmak üzere 5 hafta üst üste yapılır. Ancak bu yöntem her hastada uygulanmamaktadır. Gastroenteroloji uzmanlarından oluşan bir heyetin raporu doğrultusunda Sağlık Bakanlığı’nın Aferez Komisyonu’nun onay verdiği hastalara uygulanmaktadır.

Uyarılar

Ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı Arasındaki Farklar

• Ülseratif kolitte, sadece kalın bağırsağın içini örten yüzeysel tabaka sorunluyken, Crohn hastalığında ise, ağızdan anüse kadar sindirim kanalının herhangi bir yerinde bu durum ortaya çıkabilir.

• Ülseratif kolitten farklı olarak Crohn hastalığında, hastalığın oluştuğu bağırsak bölümünde, bağırsak duvarının yalnızca yüzeysel tabakası değil, tüm tabakaları hastadır.

• Ülseratif kolit daha çok kanlı ishalle kendini gösterir. Crohn hastalığı ise daha sinsi seyreder. Ülseratif kolitte daha çok kanama görülür ve kanama kırmızı, taze kan şeklindedir. Crohn’da da kanama olur ancak ülseratif kolit kadar sık değildir. Crohn hastalığında iltihap bağırsak duvarının tüm katlarını etkileyebilirken ülseratif kolitte ise iltihap, bağırsağın sadece iç yüzeyinde görülür.