• İçindekiler
• Sebepler
• Semptomlar
• Muayeneler ve Testler
• Tedavi
• Prognoz
• Komplikasyonlar
• Önleme

Sebepler

Beyin apseleri çoğunlukla bakteri veya mantarlar beynin bir kısmını enfekte ettiğinde gerçekleşir.

Bu enfeksiyona yanıt olarak şişme ve irritasyon (yangı) gelişir. Enfekte beyin hücreleri, beyaz kan hücreleri, canlı ve ölü bakteriler ve mantarlar beynin bir bölgesinde toplanır. Bu bölgenin etrafında doku oluşur ve bir kitle oluşturur. Bu bağışıklık yanıtı enfeksiyonu izole ederek beyni korusa da iyilikten çok zarara sebep olabilir.

Beyin şişer. Kafatası genişleyemediğinden kitle hassas beyin dokularına basınç yapabilir. Enfekte madde beynin kan damarlarını tıkayabilir. Beyin apsesine sebep olan mikroplar genellikle beyne kan yoluyla ulaşırlar. Enfeksiyonun kaynağı çoğunlukla bulunmaz. Ama en sık karşılaşılan kaynak akciğer enfeksiyonudur. Daha sık olarak kan enfeksiyonu suçludur. Mikroplar yakındaki enfekte bölgeden (örneğin kulak enfeksiyonu) yolculuk edebilirler veya vücuda bir yaralanma (silah veya bıçak yarası gibi) veya ameliyat sırasında girebilirler.

Kalp hastalığı veya doğum defektleri olan çocuklarda, örneğin fallot tetralojisi olanlarda, enfeksiyonlar bağırsaklardan, dişlerden veya diğer vücut bölgelerinden beyne daha çok ulaşabilirler.

Aşağıdakiler beyin apsesi riskinizi arttırır:

• Güçsüzleşmiş bağışıklık sistemi (AIDS hastalarında olduğu gibi)

• Kanser veya Osler-Weber-Rendu sendromu gibi kronik hastalıklar

• Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (kortikosteroidler veya kemoterapi)

• Sağdan sola kalp şantı, genellikle konjenital kalp hastalığı sonucu.

Semptomlar

Semptomlar 2 haftalık bir süre içinde yavaş yavaş gelişebilir veya aniden gelişebilirler. Aşağıdakileri içerebilirler: 

• Zihinsel durumda değişiklikler

-          Konfüzyon

-          Azalan yanıt verebilirlik

-          Sersemlik

-          Olası koma

-          Dikkatsizlik

-          İrritasyon

-          Yavaş düşünme süreçleri 

• Azalan hareket
• Azalan duyumsama
• Azalan konuşma (afazi)
• Ateş ve titreme
• Baş ağrısı
• Dil güçlükleri
• Koordinasyon kaybı
• Kas fonksiyonu kaybı
• Nöbetler
• Boyun tutulması
• Görmede değişiklikler
• Kusma

Muayeneler ve Testler

Beyin ve sinir sistemi (nörolojik) muayene genellikle artmış intrakranial basıncı be beyin fonksiyonu ile ilgili problemleri gösterecektir. 

Beyin apsesini teşhis etmede kullanılan testler aşağıdakileri içerebilir: 

• Kan kültürleri
• Göğüs röntgeni
• Tam kan sayımı (CBC)
• Baş BT taraması
• Elektroensefalogram (EEG)
• Başın MR’ı
• Toksoplazma gondii ve Taenia solium gibi organizmalara antikorların varlığının test edilmesi 

Enfeksiyonun sebebini tespit etmek için genellikle iğne biyopsisi yapılır.

Tedavi

Beyin apsesi tıbbi bir acil durumdur. Kafatası içindeki basınç yaşamı tehdit edecek kadar yüksek hale gelebilir. Durum istikrarlı olana kadar hastanede kalmanız gerekecektir. Bazı insanların yaşam desteğine ihtiyacı olabilir. 

Aşağıdaki durumlarda ameliyat değil ilaç tavsiye edilir: 

• Birkaç apse (nadir)
• Küçük bir apse (2 cm.den küçük)
• Beyinde derinlerde apse
• Apse ve menenjit
• Beyinde hidrosefalus için şantlar (bazı vakalarda şantın geçici olarak alınması veya değiştirilmesi gerekebilir)
• HIV’li bir insanda toksoplazma gondii

 Antibiyotikler verilecektir. Birçok farklı bakteriye karşı işe yarayan antibiyotikler (geniş spektrumlu antibiyorikler) en yaygın olarak kullanılanlardır. Tedavinin işe yaramasını temin etmek için birden fazla farklı antibiyotik tipi reçetelenebilir. 

Enfeksiyonun sebebinin mantar olması ihtimalı varsa antifungal ilaçlar da verilebilir. 

Apse üzerine baskı yaparak beyin dokusuna hasar veriyorsa veya etrafındaki büyük miktarda şişlikle beyinde basıncı yükselten büyük bir apse varsa derhal tedavi gerekebilir.

 Aşağıdaki durumlarda ameliyat gerekli olabilir: 

• Beyindeki basınç devam ediyor veya kötüleşiyorsa
• Beyin apsesi ilaçlardan sonra küçülmüyorsa
• Beyin apsesi gaz içeriyorsa (bazı bakteri türleri tarafından üretilen)
• Beyin apsesi parçalanıp açılabilirse (yırtılma) 

Ameliyat kafa tasının açılması, beynin açıkta bırakılması ve apsenin boşaltılmasından oluşur. Çoğunlukla sıvıyı incelemek için laboratuar testleri yapılır. Bu, enfeksiyona neyin sebep olduğunu belirlemeye ve böylece daha uygun antibiyotiklerin veya antifungal ilaçların reçetelenmesine yardımcı olabilir.

 Kullanılan cerrahi işlem apselerin büyüklüğüne ve derinliğine bağlıdır. Yüzeye yakınsa ve bir kese içindeyse tüm apse alınabilir (kesip çıkarma). 

BT veya MR taraması ile yönlendirilen iğne aspirasyonu derin apselerde gerekli olabilir. 

Belirli diüretikler ve steroidler de beyin şişliğini azaltmak için kullanılabilir.

Prognoz

Kestirim (Prognoz) 

Tedavi edilmezse beyin apsesi hemen her zaman ölümcüldür. Tedaviyle ölüm oranı yaklaşık %10-30’dur. Tedavi ne kadar erken alınırsa o kadar iyidir. 

Bazı hastalarda ameliyattan sonra uzun süreli nörolojik problemler olabilir.

Komplikasyonlar

Olası Komplikasyonlar 

• Beyin hasarı
• Şiddetli ve yaşamı tehdit eden menenjit
• Enfeksiyonun dönmesi (nüksetme)
• Nöbetler 

Tıp Uzmanına Ne Zaman Başvurmalı 

Beyin apsesi semptomlarınız varsa hastanenin acil servisine gidin veya ambulans çağırın (112 gibi).

Önleme

Beyin apsesi oluşma riskini, buna sebep olan bozuklukları tedavi ederek azaltabilirsiniz. Enfeksiyonlar tedavi edildikten sonra takip muayenelerinden geçin. 

Belirli kalp hastalıkları olanlar dahil bazı insanlar riskin azaltılmasına yardımcı olması için dental ve ürolojik işlemlerden önce antibiyotik alabilirler.