Nedir?

Vaskülit Nedir?

Vaskülit, kan damarlarındaki iltihaplanmayı ifade etmek için kullanılan genel bir terimdir. Kan damarları iltihaplandıkları zaman zayıflar, gerilir; ya hacimleri büyür ya da tamamen kapanacak kadar daralır.

Vaskülit, her yaştan insanı etkileyebilir, fakat vaskülitin diğerlerinden daha fazla görüldüğü belli yaş grupları vardır.

Birçok vaskülit çeşidinden bazıları, belli organlara özgü olabilir. Örneğin, bazı vaskülitler sadece deriyi, gözü, beyni ya da belli iç organları etkiler. Birden fazla organ sistemini aynı anda etkileyebilen vaskülit türleri de vardır. Genellenen bu türlerden bazıları hafif olabilir ve tedavi de gerektirmeyebilir. Bazı türleriyse ciddi olabilir ve kritik organları etkileyebilir.

Sebebleri

Vaskülitin Sebepleri

Birçok vakada vaskülitin sebebi bilinmiyor. Az sayıda vakadaysa, organ belli bir virüsün neden olduğu enfeksiyon gibi devam eden bir enfeksiyondan etkilenmiş olabilir. Bazen bir ilaca karşı alerjik enfeksiyon da vasküliti tetikleyebilir.

Bu hastalık bazen bir enfeksiyon geçirildikten sonra ortaya çıkabilir. Bu durumda enfeksiyon, kişinin bağışıklık sisteminde anormal tepkilere yol açarak kan damarlarına zarar verir. Vaskülit ayrıca, kişide aylardır hatta yıllardır var olan bir bağışıklık sistemi hastalığıyla da ilişkili olabilir. Örneğin romatizma iltihabı, lupus ya da Sjögren sendromu belirtisi olması da mümkündür.

Ciddiyeti

Vaskülitin Ciddiyeti

Vaskülit oldukça ciddi olabilir. Olağanüstü durumlarda, bir kan damarı grubu zayıflandığında, gerilir ve genişler (anevrizma). Kan damarı çeperi öylesine zayıflar ki koparak ölüme varabilecek kanamalara neden olur. Ama bu, nadiren yaşanan bir durumdur.

Bir kan damarı iltihaplanır ve daralırsa, söz konusu damarın kan taşıdığı alana giden kan akışı kısmen veya tamamen durabilir. Eğer buraya yeterince kan taşıyacak alternatif bir damar yoksa kan akışı kesilen doku ölecektir. Vaskülit vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebileceğinden, herhangi bir doku ya da organ da etkilenebilecektir.

Belirtileri

Vaskülit Belirtileri

Çok sayıda vaskülit belirtisinin görülmesi mümkündür; çünkü herhangi bir organ sistemi vaskülitten etkilenebilir. Derinin vaskülitten etkilendiği koşullarda, kızarıklıklar meydana gelecektir. Eğer sinirler kan akışı eksikliğinden etkilenirse, bunu his kaybı ya da kas zayıflığı takip edecektir.

Beyindeki vaskülit felce, kalpteki vaskülit de kalp krizine yol açabilir. Böbrekteki iltihaplanmalar, idrar testlerinde tespit edilebilen anormalliklere neden olur ve ilerleyen aşamalarında böbrek hastalıklarına yol açabilir.

Belirtiler bazen ateş, iştah kaybı, kilo kaybı ve enerji kaybı gibi genel belirtiler şeklinde kendini gösterir. Bu genel belirtilerin herhangi birinden mustaripseniz doktorunuzla görüşün.

Tedavisi

Vaskülit Tedavisi

Vaskülit tedavisi, tamamen teşhise ve etkilenen organa bağlıdır. Bir alerjik reaksiyonun sonucu olduğunda, bazen kendi kendine geçer ve tedavi gerektirmez. Akciğerleri, beyni ve böbrekleri etkilediğin kimi başka vakalardysa ciddi ve zamana bağlı tedaviler gerekli olur.

Tedavi genellikle kortizonlardan ve ilaçlardan oluşur ya da sadece kortizon kullanılır. Kemoterapi ilaçları da (kanser tedavisinde kullanıldığı gibi) kullanılır; fakat dozu kanser hastalarına verilenden oldukça düşüktür. Böyle bir tedavinin amacı, bağışıklık sisteminin kan damarlarına zarar verecek anormal tepkilerini baskı altına almaktır.

Genel Durum

Vasküliti olan kişilerin genel durumu

Vaskülit hastası kişilerin genel durumları, taşıdıkları vaskülit türüne göre farklılık gösterir. Geçmişte vasküliti olan kişilerin yaşam sürelerinin, sadece haftalar ve aylarla sınırlı olması beklenirdi. Ama günümüzde, uygun tedavilerle normal bir hayat sürmeleri mümkün hale gelmiştir. Tedavinin başarısıysa zamanında teşhis, yoğun bir tedavi ve ilaçların yan etkilerinin görülmediğinden emin olmak için yapılacak bir takip süreciyle yakından ilişkilidir.

Vaskülit kontrol altına alındığında, hastanın daha ileri bir tedaviye ihtiyaç duymadan terapi ve kürle iyileşmeye devam etmesi beklentisiyle ilaçlar tedbirli bir biçimde bırakılır. Doktorlar belirtilerin ne kadar süre içinde kaybolabileceğini öngöremedikleri için, vaskülitin ağır türlerini yaşayan kişilerin, hayatlarının geri kalan kısmında bilgili bir doktorun kontrolü altında bulunmaları önemlidir.
İLGİLİ MAKALE

Kawasaki hastalığının neden olduğu sağlık sorunları nelerdir?

Yrd Doç Dr SERDAR SARAÇ

Ben 16 yaşındayım ve el eklemim şiş arada ağrıyor ama beni rahatsız etcek kadar degil ve ayak eklemimde dışarı çıkıntı var üniversite hastanesine gitt... devamı