• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri

Nedir

Küme Tipi Baş Ağrısı

Küme tipi baş ağrısı en sancılı baş ağrısı türlerinden biridir. Küme tipi baş ağrılarının en çarpıcı özelliği, atakların periyodik aralıklar veya sağlık durumuna ismini verdiği gibi kümeler halinde ortaya çıkmasıdır.

Küme dönemleri olarak bilinen devamlı ataklar haftalar hatta aylar sürebilir. Küme dönemini, baş ağrısı ataklarının tamamen kesildiği krizsiz dönem takip eder. Atakların sıklığı kişiden kişiye değişir; fakat birçok kişi bir yıl içerisinde bir veya iki küme tipi baş ağrısı dönemi geçirir. Duraklama döneminde baş ağrıları aylar veya bazen yıllar boyunca görülmez.

Neyse ki küme tipi baş ağrıları nadiren gözlemlenir ve yaşamı tehdit edici boyutlarda değildir. Tedavi yöntemleri atakların daha kısa ve hafif atlatılmasına yardımcı olabilir. Ayrıca önleyici ilaç tedavileri baş ağrılarının sayısını azaltmaya yardımcı olabilir.

Belirtileri

Belirtileri

Küme tipi baş ağrısı aniden ve habersiz ortaya çıkar. Küme tipi baş ağrılarının belirtileri şunlardır:

• Genellikle göz içinde veya çevresinde ortaya çıkan ve yüzün diğer bölümlerine, başa, boyna ve omuza yayılan dayanılmaz ağrı
• Tek taraflı ağrı
• Huzursuzluk
• Aşırı gözyaşı
• Etkilenen taraftaki gözde kızarıklık
• Yüzün etkilenen tarafındaki burun deliğindeki geniz yolunda tıkanıklık ve akma
• Yüzde ter ve solgunluk (beniz sarılığı)
• Yüzün etkilenen tarafındaki göz çevresinde şişme
• Göz bebeğinde küçülme
• Göz kapaklarında düşme

Küme tipi baş ağrıları genellikle keskin, içe işleyen ve yakıcı olarak tanımlanır. Küme tipi baş ağrısı olan kişiler, gözlerine kızgın bir şiş batırılıyormuş veya gözleri yerinden çıkartılıyormuş gibi hissettiklerini söyler. Bu kişiler genellikle huzursuzdur ve atağı yatıştırmak için yürümeyi, oturmayı veya öne arkaya sallanmayı tercih ederler. Migren ağrıları olan kişilerin aksine, küme tipi baş ağrısı olan kişiler atak sırasında yatakta uzanmaktan kaçınır. Bu pozisyonun ağrıları arttırdığı gözlemlenir.     

Küme tipi baş ağrısı, mide bulantısı ve ışığa, sese ve kokulara karşı hassasiyet gibi migren benzeri belirtilere neden olabilir.

Küme tipi baş ağrısı dönemlerinin özellikleri

Küme tipi baş ağrısının süresi genellikle 1 ile 12 hafta arasında değişir. Her küme tipi baş ağrısı krizinin başlangıcı ve süresi aynı dönemlere denk gelebilir. Örneğin, her ilkbahar veya sonbaharda, mevsimsel olarak görülür.

Birçok kişi aralıklı küme tipi baş ağrısı krizlerine yakalanır. Aralıklı küme tipi baş ağrıları bir hafta veya bir yıl arasında değişen süreyle ortaya çıkar ve yeni bir baş ağrısı krizinden önce ağrıların tamamen dindiği yaklaşık olarak 6-12 aylık bir krizsiz dönem olur. Kronik küme tipi baş ağrıları bir yıldan fazla sürebilir ve bunu takip eden krizsiz dönem bir aydan az olabilir. 

Küme tipi baş ağrısı döneminde:

• Baş ağrıları genellikle bazen günde birkaç defa olmak üzere her gün görülür.
• Tek bir baş ağrısı atağı süresi 15 dakika ile 3 saat arasında değişebilir.
• Ataklar çoğu kez her 24 saatlik sürede aynı zamanlarda ortaya çıkar.
• Atakların çoğunluğu sabah 9 ile akşam 9 arasında görülür.
• Ağrı genellikle hızla azalan bir yoğunlukla başladığı gibi ani bir şekilde diner.

Atakların ardından birçok kişi baş ağrısından tamamen kurtulmasına rağmen yorgun düşer.

Tıbbi yardım gerektiren durumlar

Küme tipi baş ağrıları yaşamaya başladıysanız, diğer rahatsızlık risklerine karşı ve sizin için en etkili tedavi yöntemini bulmak için doktorunuzla görüşün. Baş ağrıları şiddetli oldukları zamanlarda bile genellikle başka bir sağlık sorununun sonucu olarak ortaya çıkmaz; buna rağmen baş ağrıları bazen beyin tümörü veya zayıflayan damarlarda yırtılma (damar genişlemesi) gibi ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Ayrıca daha öncede baş ağrısı sorunuyla karşılaştıysanız, baş ağrılarınızın düzeninde değişmeler varsa ve baş ağrılarınız aniden farklılaşmaya başladıysa doktorunuzla görüşün.  

Aşağıdaki belirtilerle karşılaşmanızda doktorunuzla görüşün veya derhal acile gidin:

• Ani ve şiddetli baş ağrıları
• İnme, menenjit veya beyin iltihabı gibi sağlık sorunlarının habercisi olabilecek ateş, boyun tutulması, zihinsel bulanıklık, ataklar, uyuşukluk hissi veya konuşma güçlüğüyle birlikte ortaya çıkan baş ağrıları
• Hafif düşme ve çarpmaları da içeren baş yaralanmalarından sonra özellikle kötüleşen baş ağrıları 
• Yaşadığınız diğer baş ağrılarına benzemeyen ani ve güçlü baş ağrısı

Sebepleri

Sebepleri

Küme tipi baş ağrılarının temel nedeni bilinmiyor; fakat hipotalamusta ortaya çıkan anormalliklerin önemli bir rol oynaması olasılığı vardır. Küme tipi baş ağrısı atakları genellikle 24 saatlik süre içerisinde aynı zamanlarda ortaya çıkar ve küme tipi baş ağrısı ataklarının döngüsü çoğu kez mevsimleri takip eder. Bu düzen, kişinin biyolojik saatinin önemli bir rol oynadığını gösterir. İnsanlarda biyolojik saat beyin merkezinin derinliklerinde bulunan hipotalamusta yer alır. Hipotalamustaki anormallikler küme tipi baş ağrısının zamanlamasını ve döngüsünü açıklayabilir. Çalışmalar küme tipi baş ağrısı atakları sırasında hipotalamusta artan bir aktivite saptamıştır.  

Küme tipi baş ağrısının gelişiminde rol oynayabilecek diğer faktörler şunlardır:

• Hormonlar. Küme tipi baş ağrısı bulunan kişilerde melatonin ve kortizol gibi bazı hormon seviyeleri ataklar sırasında anormal seviyededir. 
• Sinir taşıyıcılar. Serotonin gibi beyine uyarı gönderen bazı kimyasalların (sinir taşıyıcı) seviyelerindeki değişiklikler küme tipi baş ağrılarının ortaya çıkmasında önemli bir rol oynayabilir. 

Migren ve tansiyon baş ağrılarının aksine küme tipi baş ağrıları, gıdalar, hormonal değişiklikler ve stres gibi bazı tetikleyicilerle ilişkilendirilmez; fakat küme tipi baş ağrıları ortaya çıktığında alkol tüketimi kısa sürede şiddetli baş ağrılarını tetikleyebilir. Bu nedenle küme tipi baş ağrısı olan birçok kişi ataklar sırasında alkol tüketiminden kaçınır. Diğer muhtemel tetikleyiciler arasında kalp rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılan nitrogliserin ilacının kullanımı yer alır.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Küme tipi baş ağrısının risk faktörleri şunlardır:

• Erkek olmak. Erkeklerde küme tipi baş ağrısı riski kadınlara oranla daha yüksektir.
• Yetişkin olmak. Küme tipi baş ağrısı olan kişiler ilk ataklarını 20’li yaşların sonlarına doğru geçirirler. Bununla birlikte ataklar herhangi bir yaşta görülebilir.
• Siyah olmak. Siyah ırkta küme tipi baş ağrısı riski beyaz ırka oranla daha yüksektir. 
• Sigara içmek. Küme tipi baş ağrısı yaşayan birçok kişi sigara bağımlısıdır. 
• Alkol kullanmak. Küme tipi baş ağrısı riskiniz varsa alkol atakları tetikleyebilir.
• Aile geçmişi. Ebeveyn veya kardeşlerinizde küme tipi baş ağrıları varsa sizde de risk artabilir.