• İçindekiler
• Nedir
• İzin Verilen Gıdalar
• Her Zaman Kaçınılacak Gıdalar
• Glutensiz Yazmadıkça Kaçınılacak Gıdalar
• Karşılıklı Kirlenme
• Sonuçlar
• Riskler

Nedir

Glutensiz bir beslenme protein glutenini dışarıda bırakan bir beslenmedir. Gluten buğday, arpa, çavdar ve tritikale (buğday ve çavdar arası bir kros) gibi tahılların içinde bulunur.

Glutensiz bir beslenme çölyak hastalığını tedavi etmek için kullanılır. Gluten çölyak hastalığı olan kişilerin ince bağırsaklarında iltihaba neden olur. Glutensiz beslenmek çölyak hastalığı olan kişilerin belirtilerini kontrol etmesine ve komplikasyonları önlemesine yardımcı olur.

Başta, glutensiz beslenme moral bozucu olabilir. Ama zamanla, sabır ve yaratıcılıkla, yediğiniz birçok besinin glutensiz olduğunu ve glutenli yiyeceklerin keyif alabileceğiniz alternatiflerini bulacaksınız.

Amaç

Glutensiz beslenme çölyak hastalığının bir tedavisidir.

Beslenme Ayrıntıları

Glutensiz beslenmeye geçmek büyük bir değişikliktir ve her yeni şey gibi alışmak için zaman gerekir. Başta bu beslenmenin kısıtlamalarından dolayı mahrumiyet hissedebilirsiniz. Ama moralinizi bozmayın ve yiyebileceğiniz yiyeceklere odaklanın. Glutensiz ekmek ve makarna gibi ne kadar çok ürün olduğunu fark edince hoş bir sürpriz de yaşayabilirsiniz. Birçok özel manav glutensiz yiyecekler satar. Bunları yaşadığınız yerde bulamazsanız internetten araştırma yapabilirsiniz.

Glutensiz beslenmeye başlıyorsanız sorularınıza yanıt verebilecek ve sağlıklı, dengeli beslenirken glutenden nasıl kaçınabileceğinize dair tavsiye verebilecek bir diyetisyene danışmanız iyi olacaktır.

İzin Verilen Gıdalar

Birçok sağlıklı ve lezzetli besin doğal olarak glutensizdir:

• Doğal, işlenmemiş haliyle bezelye ve fasulye çeşitleri, tohumlar, fındık fıstıklar
• Taze yumurtalar
• Taze etler, balıklar, kümes hayvanları (pane yapılmamış, un vb’ye bulanmamış, marine edilmemiş)
• Meyveler ve sebzeler
• Çoğu süt ürünü

Bunların gluten içeren tahıllar, katkı maddeleri veya koruyucu maddelerle işlenmemiş veya karıştırılmamış olduğunu bilmek önemlidir. Birçok tahıl ve nişasta glutensiz bir beslenmenin parçası olabilir:

• Amarant
• Ararot
• Karabuğday
• Mısır ve iri taneli mısır unu
• Keten
• Glutensiz unlar (pirinç, soya, mısır, patates, fasulye)
• Kaba mısır unu
• Akdarı
• Kinoa
• Pirinç
• Sorgum
• Soya
• Tapyoka
• Tef

Her Zaman Kaçınılacak Gıdalar

Şunları içeren bütün yiyecek ve içeceklerden kaçının:

• Arpa (malt, malt tatlandırıcısı ve malt sirkesi genelde arpadan yapılır)
• Çavdar
• Tiritikal (buğday ve çavdar arasında bir kros)
• Buğday

Buğdaydan kaçınmak zor olabilir çünkü buğday ürünleri birçok isim alırlar. Süpermarket raflarındaki buğday unu çeşitlerini düşünün: bromatlaştırılmış, zenginleştirilmiş, fosfatlandırılmış, sade ve kendiliğinden kabaran. Kaçınılması gereken başka buğday ürünleri:

• Bulgur
• Durum unu
• İrmik
• Mısır unu
• Kamut
• Kavuzlu buğday

Glutensiz Yazmadıkça Kaçınılacak Gıdalar

Genel olarak, glutensiz olduğu veya mısır, pirinç, soya veya başka bir glutensiz tahılla yapıldığı etikette yazmadıkça aşağıdaki gıdalardan kaçının:

• Bira
• Ekmekler, pideler ve lavaş
• Pastalar, kekler ve turtalar
• Şekerler
• Kahvaltılık gevrekler
• Kurabiyeler ve krakerler
• Krutonlar
• Patates kızartmaları ve cipsler
• Et suyu
• Et taklidi veya deniz ürünü
• Matzo (hamursuz ekmek)
• Makarnalar
• İşlenmiş yemeklik etler
• Salata sosları
• Soya sosu dahil soslar
• Çeşnili baharat karışımları
• Çeşnili abur cuburlar, örneğin patates ve tortilla cipsi
• Şişirilmiş tavuk ürünleri
• Çorbalar ve çorba harçları
• Sostaki sebzeler

Bazı tahıllar, örneğin yulaflar, üretimin büyütme ve işletme aşamalarında buğdayla kirlenmiş olabilir. bu nedenle, doktorlar ve diyetisyenler etiketlerinde özellikle glutensiz yazmadıkça yulaflardan genelde kaçınılmasını önerirler.

Ağzınızla temas eden ve gluten içerebilecek başka ürünlere karşı da dikkatli olun. Bunlar:

• Gıda takviyeleri, örneğin yemek kolası ve başka şeylerle değiştirilen malt tatlandırıcısı
• Birleştirici bir ajan olarak gluten kullanılan ilaçlar ve vitaminler
• Oyun hamuru

Karşılıklı Kirlenme

Karşılıklı kirlenme glutensiz besinler gluten içeren gıdalarla temas ettiğinde meydana gelir. Örneğin aynı ekipman bir dizi ürünü yapmakta kullanılırsa üretim sürecinde meydana gelebilir. Bazı gıda etiketleri “içerebilir” ifadesini bulundurur. Ama bu tür bir ifadenin istemli olduğuna dikkat edin. Yine de gerçek bileşeni kontrol etmeniz gerekir. Bir gıdanın gluten içerip içermediğinden emin değilseniz içerdiği şeyleri üreticiyle doğrulamadan satın almayın.

Karşılıklı kirlenme, yaygın yüzeylerde veya gluten içeren yiyecekler hazırlamak için kullanıldıktan sonra ayrıntılı temizlenmezse evde de meydana gelebilir. Glutensiz ekmek ve normal ekmeği ortak bir tost makinesinde yapmak en büyük kirlenme kaynaklarından biridir. Evde, okulda veya işte karşılıklı kirlenmeyi önlemek için atmanız gereken adımları düşünün.

Sonuçlar

Glutensiz beslenen çölyak hastaları daha az belirti ve komplikasyon yaşar. Çölyak hastaları sıkı sıkı glutensiz beslenmelidir ve yaşamlarının geri kalanında beslenmeyi sürdürmelidir.

Bazı şiddetli vakalarda glutensiz beslenme tek başına çölyak hastalığının belirtileri ve komplikasyonlarını durduramaz. Bu vakalarda, doktorlar bağışıklık sistemini bastırmak için ilaçlar reçete edebilir.

Riskler

Yeterince vitamin alamamak

Glutensiz beslenen kişilerin beslenmelerinde bazı vitamin ve besinlerin seviyeleri düşük olabilir. Birçok tahıl vitamin yönünden zengindir. Glutensiz beslenmeden tahıllardan kaçınmak bu zengin ürünlerden daha az tüketmek anlamına gelebilir. Diyetisyeninizden şu temel besinlerden yeterince alıp almadığınızı kontrol etmesini isteyin:

• Demir
• Kalsiyum
• Lif
• Tiamin
• Riboflavin
• Folat

Glutensiz beslenmeye bağlı kalmamak

Gluten içeren bir ürünü kazara yerseniz karın ağrısı ve ishal yaşayabilirsiniz. Bazı insanlarda gluten yedikten sonra hiçbir belirti görülmez ama bu, ince bağırsaklarının zarara uğramadığı anlamına gelmez. Beslenmenizde eser miktarlarda gluten bile, belirtilere yol açsa da açmasa da zarar verici olabilir.