• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Destek

Nedir

Graves hastalığı, bağışıklık sisteminizin yanlışlıkla tiroit bezlerine saldırması sonucu tiroksin hormonunun aşırı üretilmesi ile ortaya çıkan en yaygın hipertiroidizm türüdür. Artan tiroksin seviyesi vücudunuzun metabolik hızını önemli ölçüde arttırır ve bu durum ruh halinizden fiziksel görünüşünüze kadar sizi farklı şekillerde etkileyebilir.

Graves hastalığı nadir olarak hayati bir durumdur. Genellikle kadınlarda ve 20 yaş üzerindekilerde olmakla birlikte herhangi bir yaşta ve hem erkek hem de kadınlarda ortaya çıkabilir. 

Bağışıklık sisteminizin tiroit bezlerinize saldırmasını engellemenin bir yolu yoktur; fakat Graves hastalığı tedavileri, belirtileri giderebilir ve tiroksin üretimini düşürebilir.

Belirtileri

Belirtiler

Graves hastalığının belirtileri şunlardır:

• Endişe
• Alınganlık
• Uyumada güçlük
• Yorgunluk
• Hızlı ve düzensiz kalp atışları
• El ve parmaklarda hafif titreme
• Aşırı terleme
• Isıya karşı hassasiyet
• Normal gıda alımına rağmen kilo kaybı
• Kırılgan saçlar
• Tiroit bezlerinde genişleme (guatr)
• Adet döngüsünde değişiklik
• Sık olarak dışkı atılımı

Graves hastalığına bağlı olarak gelişen oftalmopati

Graves hastalığı olanların gözlerinde Graves oftalmopatisi olarak bilinen şikayetlerin ortaya çıkması oldukça normaldir. Graves oftalmopatisinde göz yuvarlaklarınız koruyucu göz çukurundan fırlar (egzantem). Bu durum göz arkasındaki doku ve kaslar şiştiğinde ve göz yuvarlağı ileriye doğru hareket ettiğinde ortaya çıkar. Gözler bu kadar dışarı itildiği için göz yüzeyi kurur. Sigara içen Graves hastalarında Graves oftalmopatisi olasılığı sigara içmeyen Graves hastalarına oranla daha yüksektir. Bunun nedeni sigaranın Graves hastalığının tedavisinde kullanılan anti-tiroit ilaçlarının emilimini engellemesidir.    

Graves hastalığına bağlı olarak gelişen oftalmopati aşağıdaki hafif belirtilere neden olabilir:

• Gözlerin birinde veya iki gözde aşırı yaşlanma ve gözde çakıl veya kum hissi
• Gözlerde kızarıklık ve iltihaplanma
• Göz kapakları arasındaki boşluğun genişlemesi
• Göz kapaklarının ve göz çevresindeki dokuların şişmesi
• Işığa karşı hassasiyet

Graves hastalığına bağlı olarak gelişen oftalmopati daha nadir olarak aşağıdaki ciddi belirtilere neden olabilir:

• Korneada ülser
• Çift görme
• Göz hareketlerinde kısıtlanma
• Görüşte bulanıklaşma ve azalma

Graves hastalığına bağlı dermopati

Graves hastalığının yaygın olarak görülmeyen bir belirtisi genellikle incik kemiklerinde ve ayakların üst bölümündeki ciltte kızarıklık ve şişmedir. Bu duruma Graves dermopati adı verilir. 

Tıbbi yardım gerektiren durumlar

Özellikle aşağıdaki olmak üzere Graves hastalığına işaret eden belirtiler ile karşılaşırsanız doktorunuza danışın.

• Tiroit bezlerinde genişleme
• Dışarı fırlayan gözler
• Endişe
• Isıya karşı duyarlılık
• Titreme
• Kilo kaybı
• Hızlı ve düzensiz kalp atışları gibi kalbe ilişkin belirtileri ile karşılaşıyorsanız derhal acil yardım isteyin.

Sebepleri

Sebepleri

Doktorlar Graves hastalığının nedenlerini bilmemektedir. Normal şartlarda bağışıklık sisteminiz vücuda giren virüsleri, bakterileri ve yabancı maddeleri (antijenler) yok etmek için doğal olarak oluşan proteinleri (antikorlar) ve beyaz kan hücrelerini (lenfositler) kullanır.

Graves hastalığında bağışıklık sisteminiz yanlışlıkla tiroit bezlerine saldırır; fakat tiroit bezlerini yok etmek yerine, tirotropin alıcı antikoru (TRAb) adı verilen bir antikor tiroit bezlerinin fazla miktarda tiroit hormonu üretmesine neden olur.   

Tiroit, hormon üreten bezlerin ve dokuların bir arada bulunduğu endokrin sisteminin bir parçasıdır.  Bu kimyasal haberciler sindirimden metabolizmaya ve üremeye kadar vücuttaki birçok aktiviteyi koordine eder. Tiroit bezleri tarafından üretilen tiroksin hormonu birçok vücut sistemini etkiler ve metabolik hızın kontrolünde rol oynar. 

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Graves hastalığının nedeni tam olarak bilinmese de araştırmacılar bazı faktörlerin birleşiminin Graves hastalığının oluşumunda etkili olabileceğine inanır. Bu faktörler şunlardır: 

• Ailede Graves hastalığı geçmişi  
• Cinsiyet — Kadınlarda Graves hastalığının oluşma riski erkeklere oranla yedi kat daha fazladır.
• Yaş — Graves hastalığı genellikle 20 yaşından sonra ortaya çıkar.
• Stres
• Hamilelik
• Sigara

Komplikasyonları

Neden Olduğu Sağlık Sorunları

Vücudunuz Graves hastalığı veya diğer sağlık sorunları nedeniyle tiroit hormonu ürettiğinde aşağıdaki bir dizi sağlık sorunu ortaya çıkabilir:

• Kalp problemleri. Hipertirodizmin neden olduğu en ciddi sağlık sorunları kalp ile ilgili sorunlardır. Bu sağlık sorunları arasında hızlı kalp atışları, altrial fibrilasyon adı verilen kalp ritim bozukluğu ve kalbin vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar yeterli kanı dolaştıramaması ile tanımlanan konjestif kalp yetmezliğidir. Bu sağlık sorunları uygun tedavi yöntemleri ile iyileştirilebilir.  
• Kemiklerde güçsüzleşme ve kırılganlaşma. Tedavi edilmeyen hipertiroidizm güçsüz ve kırılganlaşan kemiklere neden olabilir (osteoporoz). Kemiklerinizin gücü kısmen içerdikleri kalsiyum ve diğer minerallerin miktarına bağlıdır. Aşırı miktardaki tiroit hormonu vücudun kalsiyumu kemiklere iletme yetisini engeller.
• Tiroit krizi. Hipertiroidizm tiroit krizi riskinizi arttırır. Tiroit krizi, belirtilerinizin aniden artış göstererek yüksek ateşe, nabızda hızlanmaya ve hatta deliryuma neden olması ile tanımlanır. Bu sağlık sorunu nadir olarak gözlemlenir; fakat ortaya çıktığında acil tıbbi yardım istenmelidir.   

Muayenesi

Doktorunuz İle Randevuya Hazırlanırken

İlk olarak aile hekiminize veya bir pratisyen hekime danışın. Bununla birlikte bazı durumlarda randevu almak için doktorunuzu aradığınızda doğrudan bir endokrinoloji uzmanına (endokrinolog) yönlendirilebilirsiniz.

Doktorunuz ile randevu süreniz kısa olabileceğinden ve konuşulması gereken birçok konu olacağından randevuya hazırlıklı gitmeniz iyi olacaktır. İşte randevuya hazırlanmanıza yardımcı olacak bazı bilgiler ve doktorunuzun size yöneltebileceği sorular.

Randevudan önce yapabilecekleriniz

• Randevu öncesi kısıtlamalardan haberdar olun.  Randevu alırken, doktorunuza kalori alımını azaltmak gibi randevudan önce yapabileceğiniz bir şey olup olmadığını sorun.
• Gözlemlediğiniz belirtileri yazın. Bu listeye Graves hastalığı belirtilerinin dışında gözlemlediğiniz belirtileri de ekleyin.
• Temel kişisel bilgilerinizi yazın. Bunlara büyük stres olaylarını ve son zamanlarda yaşamınızda gerçekleşen önemli değişiklikleri de ekleyin.
• Kullandığınız ilaçları liste yapın. Bu listeye aldığınız vitamin ve takviyeleri de ekleyin.
• Mümkünse bir yakınızdan sizinle gelmesini isteyin. Bazen randevu sırasında size verilen bilgilerin hepsini aklınızda tutmanız zor olabilir. Size eşlik edecek kişi atladığınız veya unuttuğunuz şeyleri hatırlatabilir.
• Sorularınızı not alın. Doktorunuza sorabileceğiniz soruları önceden bir yere not alın.

Doktorunuzla geçireceğiniz vakit sınırlı olacağından bu zamanı en iyi şekilde kullanabilmek için sorabileceğiniz sorunların bir listesini yapın. Sorularınızı en önemlilerinden başlayarak sıralayın. Graves hastalığına ilişkin doktorunuza sorabileceğiniz temel sorulardan bazıları şunlardır: 

• Belirtilerimin veya sağlık sorunumun nedeni nedir?
• Belirtilerimin ve sağlık sorunumun başka ne gibi nedenleri olabilir?
• Ne tür testler yaptırmam gerekiyor?
• Sağlık sorunum geçici mi kronik mi?
• Tedavide nasıl bir yol izlememiz gerekir?
• Önerdiğiniz birincil yaklaşıma alternatif yaklaşımlar var mı?
• Başka bazı sağlık sorunlarım da var. Bunların hepsini birlikte nasıl kontrol altında tutabilirim?
• Uymam gereken kısıtlamalar var mı?
• Bir uzmana danışmalı mıyım? Maliyeti ne kadar olacaktır ve sigortam bunu karşılar mı?
• Yazdığınız ilaçlara alternatif ilaçlar var mı?
• Bana verebileceğiniz broşür veya yazılı bir materyal var mı? Hangi internet sitelerinden bilgi alabilirim?

Doktorunuza sormak üzere hazırladığınız bu soruların yanı sıra randevu sırasında size anlatılanları anlamadığınızda kesinlikle soru sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzun size sorabileceği sorular

Doktorunuz size bir dizi soru soracaktır. Bu sorulara hazırlıklı olmak üzerinde daha detaylı olarak konuşmak istediğiniz noktalara zaman ayırmanızı sağlar. Doktorunuzun size sorabileceği sorular şunlardır:

• Belirtilerinizi ilk ne zaman gözlemlemeye başladınız?
• Belirtileriniz devamlı mı yoksa ara sıra mı ortaya çıkıyor?
• Belirtilerinizin şiddeti nedir?
• Belirtilerinizi iyileştiren şeyler var mı?
• Belirtilerinizin kötüleşmesine neden olan şeyler var mı?
• Ailenizde tiroit problemi geçmişi var mı?

Testleri

Testler ve Teşhis

Doktorlar, Graves hastalığının teşhisinde genellikle aşağıdaki prosedürleri uygularlar:  

• Fiziksel inceleme. Doktorunuz, tahriş olup olmadıklarını ve dışarıya çıkıklık olup olmadığını tespit etmek için gözlerinizi inceler. Ayrıca tiroit bezlerinizin genişleyip genişlemediğini de kontrol eder. Graves hastalığı metabolizmanızı hızlandırdığı için nabzınız, kan basıncınız ve titreme belirtilerine bakar. Ayrıca belirtileriniz, sizin ve ailenizin tıbbi geçmişi ile ilgili sorular soracaktır.
• Kan örneği. Doktorunuz tiroit uyarıcı hormon ve tiroksin seviyelerini kontrol etmek için kan testleri isteyecektir. Hipofiz bezi tarafından üretilen tiroit uyarıcı hormon genellikle tiroit bezlerini uyaran hormondur. Graves hastalığında, tirotropin uyarıcı antikor normal olmayan bir şekilde tiroit uyarıcı hormonu taklit eder. Bu durum da tiroit uyarıcı hormon seviyesi düşük olsa dahi tiroksin seviyesinin yükselmesine neden olur. Eğer tiroit uyarıcı hormon seviyeniz düşükve tiroksin seviyeniz yüksekse doktorunuz Graves hastalığı teşhisi koyabilir.
• Radyoaktif iyot alımı. Vücudunuz tiroksin üretebilmek için iyoda ihtiyaç duyar. Doktorunuz size az miktarda radyoaktif iyot verir ve daha sonra tiroit bezlerinizdeki radyoaktif iyot seviyesini ölçerek tiroit bezlerinizin iyot alım hızını ölçebilir. Yüksek oranda radyoaktif iyot alımı tiroit bezlerinizin Graves hastalığında olduğu gibi fazla tiroksin ürettiğini gösterir. Düşük oranda radyoaktif iyot alımı hipertiroidizmin diğer nedenleri arasında olabilir.

Tedavisi

Tedavi Yöntemleri ve İlaçlar

Bağışıklık sisteminizin Graves hastalığına neden olan antikorları üretmesini durdurmak için uygulanan bir tedavi yoktur. Graves hastalığının neden olduğu şikayetleri kontrol altına almak için uygulanan tedaviler tiroksin üretimini düşürmek veya tiroksin aktivitelerini engellemek için tasarlanır.  

• Beta blokerlar. Propranolol (Inderal), atenolol (Tenormin), metoprolol (Lopressor) ve nadolol (Corgard) beta blokerlar genellikle hızlı kalp atışı, asabiyet ve titreme gibi hipertiroit belirtilerini azaltır. Bu ilaç tedavileri Graves hastalığını iyileştirmez; çünkü vücudunuz fazla miktarda tiroksin üretmeye devam eder. Buna karşın beta blokerlar tiroit hormonunun eylemlerini engelleyebilir. Beta blokerlar genellikle diğer tedavi yöntemleri ile birlikte uygulanır. 
• Anti-tiroit ilaçları. Profiltiourasil ve metimazol (Tapazole) gibi anti tiroit ilaçları tiroit bezlerinin aşırı miktarda hormon üretmesini engeller. Anti-tiroit ilaçlarını içeren tedavi normalde en az bir yıl süre ile uygulanır. Bazı Graves hastalarında anti-tiroit ilaç tedavilerinin bir veya iki yıl süre ile uygulanması hastalığın uzun süreli olarak hafiflemesini sağlar. Bu ilaçlar genellikle radyoaktif iyot tedavisi veya belirtilerin kontrol altına alınmasına yardımcı olan cerrahi prosedür ile birlikte uygulanır. İki ilaç da ciddi karaciğer hasarlarına ve hatta bazen ölümlere neden olabilir. Buna karşın profiltiourasil daha fazla vakaya neden olmuştur. Bu nedenle bu ilaç genellikle metimazolun kullanılamadığı durumlarda uygulanır.   
• Radyoaktif iyot tedavisi. Vücudunuz tiroit hormonunu üretmek için iyoda ihtiyaç duyar ve kanınızdaki bütün iyot türlerini kullanır. Radyoaktif iyot aldığınızda iyot tiroit bezlerinde birikir ve zaman içerisinde radyoaktivite aşırı aktif tiroit hücrelerini yok eder. Bu durum tiroit bezlerinin küçülmesine neden olur ve problemler zaman içerisinde azalır. Bu süre genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişir.

Bu tedavi yöntemi tiroit aktivitelerinin düşmesine yol açtığı için vücudunuzun ihtiyaç duyduğu tiroksin hormonunu sağlamak amacıyla daha sonra tiroksin tedavisine ihtiyaç duyabilirsiniz. Tedavi hastaneye yatırılmanızı gerektirmez.  

Radyoaktif iyot tedavisi Graves oftalmopatisinin ortaya çıkma veya belirtilerin kötüleşme riskini arttırabilir. Bu yan etki genellikle hafiftir ve geçicidir; fakat radyoaktif iyot terapisi oftalmopati sorununuz orta şiddette veya ileri seviyedeyse önerilmeyebilir. Radyoaktif iyot tedavisinin ardından tiroit bezlerine alınmayan iyot idrar veya tükürükte ortaya çıkar.

• Cerrahi uygulama. Eğer anti-tiroit ilaçlarını kullanamıyorsanız veya radyoaktif iyot terapisi istemiyorsanız tiroit  bezlerinizi cerrahi uygulama ile aldırabilirsiniz (tiroidektomi). Cerrahi uygulamanın ardından vücudunuza normal miktarda tiroit hormonu sağlamak için tiroksin tedavisine gereksinim duyabilirsiniz.    

Cerrahi uygulama riskleri arasında ses telleri ve tiroit bezlerinin yakınında yer alan ufak bezler olan paratiroit bezi hasarları yer alır. Paratiroit bezleriniz kandaki kalsiyum seviyesini kontrol eden hormonu üretir. Tiroit ameliyatında uzman bir cerrah ile sağlık sorunu riski azalır.    

Graves hastalığına bağlı oftalmopati tedavisi

Graves hastalığı gözlerinizi etkilerse (Graves oftalmopatisi) gündüzleri suni gözyaşı ve geceleri de kayganlaştırıcı jel kullanarak hafif belirtiler ile baş edebilirsiniz. Eğer belirtileriniz daha ciddi boyutlarda ise doktorunuz aşağıdaki tedavileri önerebilir: 

• İlaç tedavileri. Prednison gibi reçeteli kortikosteroid tedavileri göz yuvarlağı arkasındaki şişlikleri azaltabilir. 
• Orbital basınç azaltma ameliyatı. Bu ameliyatta doktorunuz göz çukuru (orbit) ve sinüsler – orbit yakınındaki hava boşlukları –  arasındaki kemiği alır. Bu sayede gözleriniz normal yerlerine geri gidebilir. Ameliyatın neden olabileceği sağlık sorunları arasında çift görme ve dudakta uyuşukluk hissi yer alır.  
• Göz kası ameliyatı. Graves hastalığının neden olduğu iltihaplanma göz kaslarınızı etkileyebilir ve gözler düzenli bir şekilde odaklanamayacak kadar içeri girer. Göz kası ameliyatında doktorunuz kasları göz yuvarlağına bağlandığı yerden keser ve daha ileri bir noktadan tekrar birbirine bağlar. Bazı durumlarda ameliyatın birden fazla kez yapılması gerekebilir.
• Prizmalar. Graves hastalığı nedeniyle veya Graves hastalığına karşı uygulanan ameliyatın bir yan etkisi olarak çift görme sorunu yaşayabilirsiniz. Gözlüklerinizdeki prizmalar çift görme sorununa iyi gelebilir. Bununla birlikte bu herkes için faydalı olmaz.
• Orbital radyoterapi. Orbital radyoterapi bir zamanlar Graves hastalığı için uygulanan genel bir tedaviydi. Orbital radyoterapi, göz arkasındaki bazı dokuları yok etmek için birkaç gün süre ile hedeflenmiş x ışınları kullanır. Buna karşın bazı çalışmalar bu tedavinin orta şiddette ve ciddi boyutlarda Graves hastalığı olan kişilere fayda sağlamadığını iddia etmektedir. Göz sorunlarınız kötüleşiyorsa ve reçeteli kortikosteroidler tek başına etkili değilse veya kortikosteroidleri kullanamıyorsanız doktorunuz orbital radyoterapiyi önerebilir. 

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı ve Doğal Tedaviler

Graves hastalığına bağlı olarak gelişen oftalmopati için  

Bu adımlar eğer Graves oftalmopati sorununuz varsa gözlerinizin daha iyi hissetmesini sağlar:

• Gözlere soğuk kompres uygulayın. Gözlerinizi nemlendirmek gözlerinizi rahatlatabilir.
• Gözlük takın. Gözleriniz dışarıya doğru çıktığında ultraviyole ışınlara ve parlak ışığa karşı daha hassas hale gelirler. Başınızın yan taraflarını kapatan güneş gözlükleri rüzgârın gözlerde neden olduğu tahrişi azaltır.
• Kayganlaştırıcı göz damlaları kullanın. Göz damlaları göz yüzeyindeki kuruluk ve kaşıntı hissinin hafifletilmesine yardımcı olur. Geceleri Lacri-Lube gibi parafin esaslı jelleri uygulayabilirsiniz. 
• Yatağınızın baş tarafını kaldırın. Başınızı vücudunuzun geri kalan bölümlerinde yukarıda tutmak baştaki sıvı birikimini azaltır ve böylece gözler üzerindeki basınç hafifleyebilir.

Graves hastalığına bağlı olarak gelişen dermopati için

Eğer hastalık cildinizi etkilerse (Graves dermopati) şişme ve kızarıklıkları hafifletmek için hidrokortizon içeren reçetesiz krem veya merhemleri kullanın. Ayrıca bacaklarınıza kompres uygulamak da size yardımcı olabilir.

Destek

Rahatsızlıkla Mücadele ve Destek

Eğer Graves hastalığınız varsa zihinsel ve fiziksel sağlığınızı öncelikli hale getirin. Tedavinizin yanı sıra dengeli beslenmek ve egzersiz yapmak bazı belirtilerin azaltılmasına ve kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olur. Örneğin tiroit bezleriniz metabolizmanızı kontrol ettiği için hipertiroidizm rahatsızlığınız düzeltildiğinde kilo almaya eğilimli hale gelebilirsiniz. Graves hastalığı kemiklerinizde kırıklara neden olabilir. Ağırlık egzersizleri kemik yoğunluğunuzun korunmasına yardımcı olabilir. 

Stres, Graves hastalığının gelişmesine katkıda bulunduğu için mümkün olduğunca uzak durmanız gereken bir durumdur. Müzik dinlemek, sıcak bir duş almak veya yürümek rahatlamanıza ve zihninizin daha berrak olmasına yardımcı olabilir. İyi beslenme, egzersiz ve rahatlama tekniklerini günlük yaşamınızın parçası haline getirebilecek bir plan oluşturmak için doktorunuz ile çalışın.