Giriş

Kanınız, kalp sağlığınız hakkında pek çok ipucu sunar. Örneğin kanınızdaki “kötü” kolesterolün yüksek seviyelerde olması, kalp krizi geçirme riskinizin yüksek olduğunun işareti olabilir. Kanınızdaki diğer maddelerse doktorunuzun, kalp yetmezliği ya da atardamarlarda plak gelişme (ateroskleroz) riski taşıyıp taşımadığınızı değerlendirmesine yardımcı olabilir.

Sadece kan testinin kalp hastalıklarını tespit etmeye yetmeyeceğini ve kalp hastalıklarını tetikleyen en önemli faktörlerin sigara, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve diyabet olduğunu unutmayın.

C-reaktif Protein

C-reaktif protein

C-reaktif protein (CRP), karaciğerinizin, yaralanma ya da enfeksiyona karşı tepki (inflamatuar tepki/iltihap tepkisi) olarak ürettiği bir proteindir.

CRP, vücudun herhangi bir bölgesinde iltihaplanma olduğuna dair bir işarettir. Ama CRP testi, iltihaplanmanın, vücudun neresinde gerçekleştiğini belirleyemez. İltihap, yağ tortularının atardamarları tıkaması şeklinde gerçekleşen ateroskleroz (damar sertliği) sürecinde rol oynar. CRP ölçümü tek başına kalp hastalığı riski olup olmadığını belirlemez. Ama diğer kan testi sonuçlarıyla birlikte, kalp hastalıkları risk faktörleriyle kalp sağlığınızın genel bir resmini oluşturmaya yardımcı olabilir.

Kalp hastalıkları riskiniz, CRP testi sonuçlarınıza bağlı olarak aşağıdaki biçimlerde yorumlanabilir:

Düşük risk (litrede 1.0 miligramdan az ya da 1.0 mg/L),
Ortalama risk (1.0 ila 3.0 mg/L),
Yüksek risk (3.0 mg/L’nin üzerinde).

CRP taraması herkese önerilen bir yöntem değildir. Sadece kalp hastalığı riski taşıyan kişiler başvurmalıdır.

Kolesterol düşürücü statin ilaçları, CRP seviyelerini ve kalp hastalıkları riskinizi düşürebilir. Ama statin ilaçları, sadece CRP seviyelerinizi düşürmek için kullanmanız önerilmez. CRP seviyeleriniz hakkında endişeliyseniz doktorunuzla görüşün.

Fibrinojen

Fibrinojen, kanın pıhtılaşmasını sağlayan bir proteindir. Ama çok fazla fibrinojen, atardamarda pıhtılaşmaya neden olabilir, bu da kalp krizine ya da inmeye yol açabilir.

Fibrinojenin çok fazla olması, ateroskleroza eşlik eden iltihap tepkisinin varlığına da işaret edebilir. Ayrıca atardamar duvarlarında var olan yaralanmayı da kötüleştirebilir.

Eğer kalp hastalıkları meydana gelme riskiniz yüksekse, doktorunuz fibrinojen seviyenizi kontrol edebilir. Sigara içmek, hareketsizlik, aşırı alkol tüketimi ve östrojen takviyesi almak (doğum kontrol ilaçları ya da hormon tedavisi şeklinde olması fark etmez), fibrinojen seviyenizi artırabilir.

Normal fibrinojen seviyesi litrede 200 ila 400 miligram (mg/L) olarak kabul edilir.

Homosistein

Homosistein; vücudunuzun protein üretmek, dokuları oluşturmak ve korumak için kullandığı bir maddedir. Ama homosisteinin çok fazla olması inme, bazı kalp hastalıkları ve kollardaki, bacaklardaki ve ayaklardaki kan damarlarında hastalık (periferik atardamar hastalığı) gelişmesi riskini artırabilir.

Eğer kardiyovasküler (dolaşım) sorunlarınız varsa, ama sigara içmek gibi geleneksel risk faktörlerini taşımıyorsanız, doktorunuz homosistein seviyenizi kontrol eder. Eğer aile fertlerinizde genç yaşta herhangi bir kalp sorunu meydana geldiyse ya da yüksek homosistein seviyesi söz konusuysa, doktorunuz homosistein seviyenizin kontrol edilmesini önerebilir.

Eğer yeşil ve lifli sebzelerle beslenerek ve zenginleştirilmiş tahıl takviyesi alarak bol folat (folik asit) ve B vitamini alıyorsanız homosistein seviyeniz düşebilir.

Ama homosistein seviyenizi düşürmenin, gerçekte kalp hastalıklarından ölme riskinizi düşürüp düşürmediği bilinmiyor.

Kolesterol Testi

Kolesterol testi

Lipit panel ya da lipit profili olarak da bilinen kolesterol testi, kanınızdaki yağları (lipitleri) ölçer. Bu ölçümler, kalp krizi ya da diğer kalp hastalıkları riskinizi belirlemeye yardımcı olabilir. Bu test, genellikle aşağıdaki ölçümlerden oluşur:

Toplam kolesterol. Bu kanınızdaki kolesterol içeriğinin toplamıdır. Toplam kolesterolün yüksek seviyede olması kalp hastalıkları riskini artırır. İdeal olarak toplam kolesterol seviyeniz desilitrede 200 miligramın ya da 200 mg/dL’nin (5,2 milimol/litre veya mmol/L) altında olmalıdır.
Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol. Bu bazen “kötü” kolesterol olarak da adlandırılır. Kanınızda fazla olması, atardamarlarda yağ tortusu (plak) birikimine (ateroskleroz) neden olur; bu, kan akışını yavaşlatır. Bu plaklar bazen kopar. Bunun sonucunda önemli kalp sorunlarına ve vasküler sorunlara neden olur. İdeal olarak LDL kolesterol seviyeniz 130 mg/dL’nin (3.4 mmol/L) altında olmalıdır.
Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol. Bu bazen “iyi” kolesterol olarak adlandırılır, çünkü atardamarları açık tutarak ve kanınızın daha rahat akmasını sağlayarak LDL kolesterolün atılmasına yardım eder. İdeal olarak HDL kolesterol seviyesinin 60 mg/dL (1.6 mmol/L) ya da daha fazla olması gerekse de HDL kolesterol genellikle kadınlarda erkeklerden daha yüksektir.
Trigliseridler. Trigliseridler, kanda bulunan başka bir yağ türüdür. Yüksek trigliserid seviyesi genellikle, yaktığınızdan daha fazla kalori aldığınız anlamına gelir. Kanınızda trigliserid seviyesinin yüksek olması kalp hastalıkları riskinizi artırır. İdeal olarak trigliserid seviyeniz 150 mg/dL’nin (1.7 mmol/L) altında olmalıdır.

Lipoprotein

Lipoprotein (a)

Lipoprotein (a) ya da Lp(a) LDL kolesterolün bir türüdür. Lp(a) seviyeniz genleriniz tarafından belirlenir ve genellikle hayat tarzınızdan etkilenir.

Yüksek Lp(a) seviyesi kalp hastalığı riskinin yüksek olduğu anlamına gelebilir ama riskin ne kadar olduğu tam olarak net değildir. Doktorunuz, sizde zaten ateroskleroz ya da kalp hastalığı gelişmişse ve diğer kolesterol seviyeleriniz normal ise Lp(a) testi isteyebilir.

Lp(a) testi, genellikle ailenizde erken başlayan kalp hastalığı ya da erken yaşta ani ölüm öyküsü varsa yapılır. Bunun yanı sıra LDL kolesterolünüz ilaç tedavisine yanıt vermiyorsa da Lp(a) testi yapılabilir.

Natriuretik Peptidler

Natriuretik peptidler

B-tipi natriüretik peptid (BNP) de denilen beyin natriuretik peptidi kalbinizin ve kan damarlarınızın ürettiği bir proteindir. BNP vücudunuzda sıvı atılımına yardımcı olur, kan damarlarınızı gevşetir ve idrarla sodyumun atılmasını sağlar.

Kalbiniz hasar gördüğünde, vücudunuz kan dolaşımınıza yüksek seviyelerde BNP salgılayarak kalbinizdeki gerginliği rahatlatmaya çalışır. BNP seviyeleri, yeni ve artan göğüs ağrınız (stabil olmayan anjina) varsa ya da bir kalp krizinin ardında da yükselebilir.

BNP seviyeleriniz, kalp yetmezliği ve diğer kalp hastalıklarının tehisi ve değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Normal değerler yaşa ve cinsiyete göre değişiklik gösterir. Genelde BNP seviyelerinin:

Mililitrede 100 pikogram (100pg/mL) veya daha düşük olması, muhtemelen kalp hastalığınız olmadığı anlamına gelir.
100 ila 300 pg/mL arasında olması kalp yetmezliğinin işareti olabilir.
300 pg/mL’nin üzerinde olması kalp yetmezliği olasılığını arttırır.

BNP’nin bir varyasyonu olan N-terminal BNP de kalp yetmezliğinin teşhisine yardımcı olabilir. N-terminal BNP, kalp krizi geçirmişseniz veya zaten bir kalp hastalığınız varsa, başka sorunlarn değerlendirilmesinde de faydalı olabilir.

BNP seviyesinin yüksek olması, kalp sorunlarının teşhisi için tek başına yeterli değildir. Doktorunuz, risk faktörlerinizi ve diğer kan testi sonuçlarınızı da göz önünde bulunduracaktır.

İLGİLİ MAKALE