• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Karpal Tünel Sendromu

Her ne kadar karpal tünel sendromu bilgisayar klavyesiyle uzun saatler mesai yapmakla ilişkili gibi görünse de, aslında sayısız başka nedeni vardır. Kemikler ve bağ dokularla çevrelenmiş karpal tünel, bileğinizin el ayası kısmında bulunan yaklaşık başparmağınız büyüklüğünde dar bir geçittir. Bu tünel elinize giden ana siniri ve parmaklarınızın bükülmesini sağlayan dokuz tendonu korur. Sinir üzerinde baskı uyuşmaya, ağrıya ve nihayet karpal tünel sendromunun belirtisi olan elin tutmazlığına (kuvvetsizliğine) neden olur. Neyse ki karpal tünel sendromu meydana gelen birçok insanda düzgün bir tedavi, ağrıyı ve uyuşmayı tedavi ederek bilek ve elin tekrar normal kullanılmasını sağlayabilir.

Belirtileri

Belirtiler

Karpal tünel sendromu genellikle bileğinizde elinize veya ön kolunuza kadar uzanan belirsiz bir ağrı şeklinde kendini göstermeye başlar. Diğer yaygın karpal tünel sendromu belirtileri şunlardır: 

• Parmaklarınızda, elinizde, özellikle başparmak, işaret, orta ve yüzük parmaklarında (serçe parmağında olmaz) uyuşma ve karıncalanma olur. Bu duyum genellikle direksiyon kullanırken, telefonu veya gazeteyi tuttuğunuzda ve uyanır uyanmaz hissedilir. Birçok insan, belirtileri hafifletmek için ellerini silkeler. Bozukluk ilerledikçe uyuşma duygusu kalıcılaşır.
• Bileğinizden kolunuza ve omzunuza doğru yukarı veya özellikle tekrar tekrar veya zorlayıcı bir şekilde kullanıldıklarında avuç içinize, parmaklarınıza kadar uzanan bir ağrı.  Bu ağrı genellikle ön kolunuzun avuç kısmında meydana gelir.
• Ellerinizde kuvvetsizlik ve nesneleri düşürme eğilimi.

Doktora ne zaman gitmeli
Uykunuz da dahil olmak üzere normal faaliyetlerinizi kesintiye uğratan bir şekilde karpal tünel sendromunu akla getiren ısrarlı belirtileriniz varsa doktora gidin. Bu sendrom tedavi edilmeden bırakılırsa sinir ve kas hasarı meydana gelebilir.

Sebepleri

Sebepler

Karpal tünel sendromunun sebebi median sinir üzerindeki baskıdır. Median siniri karışık bir sinirdir; yani hem duyumsal bir işlevi vardır hem de kaslarınız oynatmanız için sinir sinyalleri gönderir (motor fonksiyon). Median sinir başparmağınız, işaret parmağınız, orta parmağınız ve yüzük parmağınızın orta parmak tarafının duyumlarından sorumludur. Sinir üzerine baskı, karpal tüneldeki alanı azaltan herhangi bir şeyden kaynaklanıyor olabilir. Diğer olası sebepler şunlardır:

• Diğer tıbbi durumlar. Romatoid artrit, kimi hormon bozuklukları, mesela şeker hastalıkları, tiroit bozuklukları ve menopoz; hamilelik yüzünden su tutma, kemik iliğinizdeki hücreler tarafından üretilen anormal bir protein olan amiloit artıkları bu tür hastalık ve bozukluklardır.
• Tekrarlanan kullanım veya sakatlanma. Bilekteki ve eldeki tendonların tekrar tekrar uzatılması ve bükülmesi, özellikle kuvvet uygulayarak ve uzun bir süre dinlenmeden yapılmışsa, karpal tünel üzerindeki baskıyı artırabilir. Bileğinizdeki sakatlanma şişmeye neden olarak median sinir üzerine baskı uygulayabilir.
• Fiziksel özellikler. Karpal tüneliniz normale göre dar olabilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Bazı araştırmalar gösteriyor ki karpal tünel sendromu tekrara dayalı, kuvvet uygulanan ve elleri ve bileklere yük bindiren işle ilgili kimi görevlerdeki aşırı kas veya eklem kullanımından kaynaklanabilir. Mesela iş aletleri; elektrikli bıçkı, balyoz, çekiç vb gibi aletler kullanmak, ağır montaj hattında, örneğin et paketlemekte çalışmak bunlara örnektir. Tekrara dayalı bilgisayar kullanımının karpal tünel sendromuna neden olduğuna inanılsa da, bu ilişkiye dair bilimsel kanıtlar kesin değildir. Hangi aktivitelerin karpal tünel sendromuna neden olduğu açık olmasa da, işiniz veya hobileriniz elin aşırı kullanımını, bileklerin ve parmakların tekrar tekrar güçlü kullanımını veya titreşimli aletlerle çalışmayı veya sıkı tutuşu gerektiren alet kullanımını gerektiriyorsa bu sendrom açısından yüksek risk grubunda olabilirsiniz. Diğer risk faktörleri şunlardır:

• Cinsiyetiniz. Amerikan Nörolojik Bozukluklar ve Felç Ulusal Vakfına göre kadınlarda karpal tünel sendromunun ortaya çıkma ihtimali erkeklerin üç katıdır.
• İrsiyet. Yakın akrabalarınızda bu sendrom varsa, sizde de meydana gelme riski daha fazla olabilir. Bileğin biçimi gibi kalıtsal yolla geçen fiziksel özellikler de sizi daha yatkın hale getirebilir.
• Kimi sağlık durumları. Tiroit sorunları, şeker hastalıkları, obezite ve romatizmalı artrit gibi hastalıklar riskinizi artırır. Böbrek hastalığı ilerlemiş insanlarda da karpal tünel sendromu meydana gelme ihtimali vardır. Hamile olan, oral doğum kontrol hapı kullanan veya menopoz evresindeki kadınlar yine, hormon değişimlerinden dolayı yüksek risk grubundadır. Hamilelik sırasında sıvı tutma da karpal tünel sendromuna neden olabilir. Neyse ki hamilelikle ilgili karpal tünel sendromu neredeyse her zaman doğumdan hemen sonra iyileşmeye başlar.

Testleri

Testler ve Teşhis

Doktorunuz belirti ve işaretlerin nereden kaynaklandığını bulmaya çalışacaktır. Teşhis için kullanılan şeylerden biri de median sinirin serçe parmağın duyumlarıyla ilgili olmaması olgusudur, bu yüzden serçe parmağınızdaki belirti başka bir sorunu işaret edebilir. Başka bir ipucu da belirtilerin zamanlamasıdır. Karpal tünel sendromuna bağlı belirtileri, genelde bir telefonu veya gazeteyi, direksiyonu tuttuğunuzda veya geceleyin uyanarak yaşarsınız. Doktorunuz ayrıca parmaklarınızın duyumlarını, elinizdeki kasların kuvvetini test etmek isteyebilir, çünkü bunlar karpal tünel sendromundan etkilenir. Bileğin bükülmesinden, bileğe vurulmasından veya sadece sinirin üzerine baskı uygulamadan kaynaklanan median sinire baskı, insanlarda birçok belirtiye neden olur. Karpal tünel sendromunun belirti ve işaretlerini gösteriyorsanız, doktorunuz şu teşhis testlerinden geçmenizi isteyebilir. 

• Elektromiyogram. Elektromiyogram kaslarda üretilen küçük elektrik itkileri ölçer. Doktor incelemek istediği kasa ince bir iğne elektrot sokar. Bir cihaz kasınızın kasılma ve gevşeme hallerindeki elektrik faaliyetini ölçer. Bu test kasta hasar olup olmadığını ölçer.
• Sinir bağlantı muayenesi. Elektromiyogramın başka bir çeşidi olan bu testte teninize elektrotlar yapıştırılır. Elektrik sinyallerinin karpal tünelde yavaşlayıp yavaşlamadığını ölçmek için median sinire küçük bir elektrik şok uygulanır.

Bu test ayrıca karpal tünel sendromunu taklit eden, mesela boyunda sıkışmış sinir gibi diğer tıbbi durumların var olup olmadıklarını tespit etmeye de yarar. MR veya röntgen gibi tarama testleri karpal tünel sendromunu teşhis etmekte faydalıdır. Eğer belirtileriniz başka tıbbi sorunlara ve özel bir tedavi ihtiyacına işaret ederse, doktorunuz bir romatizma uzmanına, nörologa, el cerrahına veya bir sinir cerrahına görünmenizi isteyebilir.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Karpal tünel sendromu belirtileri hafif olan bazı insanlar, ellerini dinlendirmek için daha fazla mola vererek ve arada bir görülen şişi indirmek için buz uygulayarak rahatlık bulabilirler. Bu teknikler rahatlama sağlamazsa, karpal tünel sendromu tedavi seçenekleri bileğin kırık tahtasına konması, ilaçlar ve ameliyattır.

Cerrahi olmayan tedavi

Karpal tünel sendromu olan birçok insan şu cerrahi olmayan tedavi yöntemlerinden faydalanabilir: 

• Bileğin kırık tahtasına alınması. Uyurken bileğinizi dik tutan bir kırık tahtası geceleri ortaya çıkan uyuşma ve karıncalanma belirtilerinin iyileşmesine yardımcı olur. Eğer 10 aydan düşük bir süre boyunca sadece orta şiddette belirtileriniz olmuşsa, kırık tahtası ve diğer bildik tedavilerden fayda görme ihtimaliniz daha fazladır.
• Steroit olmayan iltihap kurutucu ilaçlar. Karpal tünel sendromuyla birlikte iltihaplanma sorunu varsa steroid olmayan iltihap kurutucu ilaçlar fayda sağlayabilir.
• Kortikosteroitler. Doktorunuz ağrınızı azaltmak için kortizon gibi bir kortikosteroidi karpal tünelinize enjekte edebilir. Kortikosteroitler iltihaplanmayı azaltır ve median sinir üzerindeki baskıyı hafifletir. Karpal tünel sendromunda oral kortikosteroitler kortikosteroit iğneler kadar etkili değildir.

Eğer karpal tünel sendromu iltihaplı bir artritten, mesela romatoid artritten kaynaklanıyorsa, o zaman alta yatan sebebi tedavi etmek karpal tünel sendromu belirtilerini de hafifletir.

Ameliyat

Sadece hafif bir sinir sakatlığı varsa cerrahi olmayan tedaviler genelde daha etkili olabilir. Karpal tünel sendromunun ağrı ve uyuşması altı aydan uzun sürerse, ameliyat en iyi seçenek olabilir. Cerrah, kabul gören birkaç teknikten birini kullanabilir. Fakat bütün kabul gören cerrahi işlemlerde, doktorunuz sinir üzerine baskı yapan bağ dokusunu keser. Bazen ameliyat, ucunda küçük bir kamera bulunan teleskop benzeri bir alet olan endoskop kullanılarak yapılır. Endoskop doktorunuzun karpal tünelin içini görmesini ve elinizde veya bileklerinizde açtığı küçük kesiklerden girerek ameliyatı gerçekleştirmesini sağlar. Başka vakalarda, ameliyatta avuç içinizde karpal tünel üzerinde daha büyük bir kesik açılarak sinir serbest bırakılır. Ameliyattan sonra genelde çarpıcı bir iyileşme olur, ama bazı uyuşma, ağrı, katılık ve zayıflık gibi izler tecrübe edebilirsiniz. Bunlar daha sonra ortadan kalkar. Karpal tünel sendromu ameliyatı geçiren insanlar üzerine yapılan araştırmalar gösteriyor ki yüzde 70 ameliyat sonucundan çok memnundur. Daha az memnun olma durumunun görüldüğü insanlarda günde iki bardaktan fazla alkol tüketme, sigara içme, ameliyat öncesinde ruhsal ve fiziksel sağlığın çok yerinde olmaması ve eli tekrar tekrar zorlayıcı aktivitelerde kullanmak gibi durumlar söz konusudur. Ameliyat acısı ve elde kuvvetsizliğin iyileşmesi haftalar, hatta birkaç ay sürebilir. Eğer belirtilerinizden kurtulma, daha fazla kas hasarı yaşamamanın en iyi seçeneği ameliyat gibi görünüyorsa, hem işte hem de evde geri dönmek istediğiniz günlük aktiviteler için en iyi ameliyat işleminin hangisi olduğu konusunda doktorunuzla görüş alışverişinde bulunun.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı ve Evde Tedavi

Kısa molalar, esnetme, aspirin ve diğer steroid olmayan ağrı kesiciler belirtilerinizi geçici olarak hafifletebilir. Ayrıca geceleri bileğinize kırık tahtası takabilirsiniz. Elinizin üzerine uyumaktan vazgeçme bileklerinizde ve ellerinizdeki uyuşma ve ağrıyı azaltabilir. Kırık tahtası çok sert bağlanmamalıdır. Ağrı, uyuşma veya kuvvetsizlik nükseder ve ısrar ederse doktorunuzla görüşünüz. 

Hastalıkla Yaşamak

Eğer kronik bir ağrı yaşar veya ellerinizi eskisi gibi kullanamazsanız, depresyona girebilirsiniz ve özgüveniniz azalabilir. Ayrıca elinizdeki belirtiler şu anda yaptığınız işle veya hobi faaliyetlerinizle daha kötüleşiyorsa, kariyerinizi değiştirmek veya hobilerinizden vazgeçmek gibi zor bir kararla karşı karşıya kalabilirsiniz. Araba süremez ve sıradan gündelik görevlerinizi yerine getiremezseniz ailenize yeterli katkıda bulunmadığınızı hissedebilirsiniz. Destek gruplarındaki karpal tünel sendromlu insanlar size hastalığınız hakkında daha fazla bilgi verebilir, nasihatte bulunabilir ve aynı hastalığı yaşamış insanlar olarak sizi teselli edebilir. Stres yönetimi ve gevşeme teknikleri de size karpal tünel sendromuna eşlik eden psikolojik ve duygusal meselelerle mücadelede yardımcı olabilir.

Önleme

Önlem

Karpal tünel sendromunu önlemek için kanıtlanmış hiçbir strateji yoktur, bununla birlikte elinizi çeşitli rahatsızlıklardan korumak için şu aşağıdaki önlemeleri alabilirsiniz: 

• Harcadığınız kuvveti azaltın, tutuş gücünüzü düşürün. Birçok insan elleriyle yaptıkları işlerde gerekenden daha fazla kuvvet kullanır.  Eğer işiniz gereği, örneğin bir marketin kasasında duruyorsanız, tuşlara daha yumuşak basın. Uzun süre yazmanız gerekiyorsa tutulacak yeri yumuşak ve büyük olup mürekkebi kolay akan büyük bir kalem kullanın. Bu şekilde hem kalemi daha sıkı tutmak hem de kağıda bastırmak zorunda kalmazsınız.
• Sık ara verin. Ellerinizi fazla zorlamadan esneterek ve bükerek onları periyodik olarak dinlendirin.  Mümkünse yaptığınız işleri değiştirerek yapın. Titreşimli bir alet veya büyük kuvvet uygulamanız gerektiren bir alet kullanıyorsanız mola vermek daha da gereklidir.
• Fiziksel hareketlerinize dikkat edin. Bileğinizi tümüyle bükmekten kaçının. Gevşek bir orta bükme en iyisidir. Klavye kullanıyorsanız, klavyeyi dirsek seviyesinde ve az biraz yukarıda tutun.
• Duruşunuzu düzeltin. Yanlış duruşlar omuzlarınızın öne çökmesine neden olabilir. Omuzlarınız bu konumdayken omuz ve boyun kaslarınız kısalır ve boynunuzdaki sinirlere baskı yapar. Bu bileğinizi, parmaklarınızı ve ellerinizi etkileyebilir.
• Ellerinizi sıcak tutun. Soğuk bir ortamda çalışıyorsanız elinizde ağrı ve katılık riski artar. İş yerindeki ısıyı kontrol edemiyorsanız, ellerinizi ve bileklerinizi sıcak tutmak için eldiven giyin.