• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Kök Hücresi Nakli

Kök hücre nakli sağlıklı kök hücrelerinin vücudunuza enjekte edilmesidir. Kök hücre nakli, kemik iliklerinizin çalışması durduğunda yeteri kadar sağlıklı kök hücresi üretmemeye başladığında gerekli olabilir. Bir kök hücresi nakli işlemi vücudunuzun yeteri kadar beyaz kan hücresi, kırmızı kan hücresi veya trombosit üretmesine ve hayatı tehdit eden enfeksiyon, anemi ve kanama riskinin azalmasına yardımcı olabilir.

Vücudunuzun sağlıklı kan üreten hücrelerini ikame etme prosedürü genellikle kök hücresi nakli olarak adlandırılıyor olmasına rağmen, aynı zamanda kök hücresinin kaynağına bağlı olarak kemik iliği nakli veya umblikal bağı kan nakli olarak da bilinir. Kök hücresi nakli kendi vücudunuzun hücrelerini kullanabilir (otologöz hücre nakli) veya bir bağışçının kök hücrelerini kullanabilir (alojenik hücre nakli).

Niçin Yapılır

Niçin Yapılır

Kök hücresi nakilleri, bir hastalık nedeniyle veya bir hastalığın tedavisi neticesinde kök hücreleri zarar gören kişileri tedavi etmek için kullanılır. Kök hücresi nakilleri kanserli (kötü huylu) ve kanserli olmayan (kötü huylu olmayan) hastalıkları olan kişilere faydalı olabilir.

Kök hücresi nakli vücudunuza şu şekilde fayda sağlar:

• Fonksiyon icra etmeyen kemik iliğinin ikame edilmesine yardımcı olur: Örneğin bir kanserli olmayan anemide kemik ilikleriniz yeteri kadar kan hücresi üretmez. Bir kök hücresi nakli işlemi, ilk önce fonksiyonu olmayan kemik iliğini güçlü ilaçlarla veya radyasyonla yok eder ve daha sonra da sağlıklı kök hücreleri aşılanır. Eğer her şey iyi giderse, yeni kök hücreleri kemik iliğine doğru gider ve normal olarak çalışmaya başlar.
• Kan hücreleri ihtiva eden sağlıksız kemik iliğinin yok edilmesi: Lösemi gibi bir kanser durumunda bir kök hücresi nakli işlemi ilk önce kanserli kemik iliğini bulunduğu yerden alır. Sağlıklı kök hücreleri nakledildiğinde, normal hücre üretimi eskiye dönebilir. İlaveten, normal hücredeki bağışıklık faktörleri kemik iliğinizde kalmış olan herhangi bir kanser hücresini yok edebilir.

Riskler

Riskler

Bir kemik iliği nakli bir kısmı ölümcül birçok komplikasyon riski taşır. Bazı kişiler bu nakilde çok az problem yaşıyor olsalar da, birçokları sık yapılan testlere ve tekrarlayan hastane işlemlerine dayanmak zorundadırlar.

Kök hücresi naklinde ortaya çıkabilecek komplikasyonlar şunlardır:

• Aşılama-vücutta bulunan hastalık
• Kök hücre yetmezliği
• Organ hasarları
• Katarakt
• İkincil kanser
• Ölüm

Doktorunuz kök hücre nakli komplikasyonları risklerini size açıklayabilir. Siz de beraberinde komplikasyon riskleri ve faydaların ağırlığını değerlendirerek kök hücre naklinin sizin için doğru olup olmadığına karar verebilirsiniz.

Aşılama-vücuttaki hastalık: Kök hücrenin bağışçıdan alınması durumundaki potansiyel riskler
Bir bağışçıdan kök hücrenin alındığı kök hücre nakli yaptırıyorsanız, vücuttaki hastalığa karşı aşılama riski ile karşı karşıya olabilirsiniz. Bu durum, bağışçıdan alınan kök hücrenin sizin vücudunuza saldırdığı durumlarda meydana gelir. Vücuttaki hastalığa karşı aşılama hafif veya ağır olabilir. Nakilden hemen sonra da meydana gelebilir veya aylar ve hatta yıllar sonra da ortaya çıkabilir.

Vücuttaki hastalığa karşı aşılama deri kızarıklıklarına, karın ağrısına, ishale, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Zaman içinde de diğer komplikasyonlara ve kronik hastalıklara neden olabilir. Doktorlarınız bu durum için sizi yakından takip edecektir.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Nasıl Hazırlanılır

Hazırlık testleri ve prosedürleri
Bağışçı kök hücreleri elde edildiğinde, Nakle fiziksel olarak hazırlanmanızı temin etmek için sağlılığınızın ve diğer başka durumlarınızın değerlendirilmesi için bazı testlere tabi tutulacaksınız.

İlaveten,  tipik olarak boynun yakınlarına göğüsten cerrahi operasyonla bir damar içi katater yerleştirilir. Buna merkezi hat denir ve genellikle tedavi süresince orada kalır. İşte kök hücre nakli bu merkezi hattan gerçekleştirilecektir. Merkezi hat aynı zamanda kan örnekleri toplamak ve kemoterapi vermek için, kan vermek ve hatta gerektiğinde beslenme için de kullanılır.

Şartlanma süreci
Nakil öncesi testler ve prosedürler tamamlandıktan sonra siz şartlanma olarak bilinen bir sürece başlarsınız. Şartlanma esnasında şunları gerçekleştirmek üzere kemoterapi ile muhtemelen radyasyon tedavisine tabi tutulursunuz:

• Kanser hücrelerinin yok edilmesi
• Vücudunuzun nakledilen hücreleri reddetmemesi için bağışıklık sisteminizin baskı altına alınması

Tabi tutulduğunuz şartlanma sürecinin türü hastalığınız, genel sağlığınız ve nakledilen kök hücresini bağışçıdan almanız veya kendi vücudunuzdan elde edilen hücrelerin nakledilmesi gibi nakil türü dahil bir grup faktöre bağlıdır.

Bazı vakalarda şartlanma süreci yüksek dozda kemoterapi ve total vücut deradyasyonu içerir. Şartlanma süreci diğer başka vakalarda ise, sadece yüksek dozda kemoterapi içerebilir ve hiç radyasyona ihtiyaç duymayabilir. Size uygulanan şartlanma süreci size özgü durumlara bağlıdır.

Şartlanma sürecinin yan etkileri şunlardır:

• Mide bulantısı ve kusma
• İshal
• Saç kaybı
• Ağızda acı ve ülser
• Zatürre gibi enfeksiyon
• Kanama
• Kısırlık
• Anemi
• Yorgunluk
• Katarakt
• Kalp, karaciğer, akciğer yetmezlikleri gibi organ yetmezlikleri
• İkincil kanser

Bu yan etkileri azaltmak için ilaç tedavisi alabilir veya başka tedbirlere başvurabilirsiniz.

''Mini'' kök hücre nakli
Mini kök hücre nakli olarak bilinen daha düşük yoğunluklu bir şartlanma süreci vardır. Düşük yoğunluklu şartlanma nakli veya nonmieloablative nakil olarak da bilinir.

Düşük yoğunluklu şartlanma vücudunuzda bulunması muhtemel tüm kanserli hücreleri, öldürmeye çalışmaz. Bunun yerine, kanserli hücrelerinizle savaşmak için bağışçının bağışıklık sistemindeki hücrelerden faydalanmayı tercih eder.

Daha az yoğunluklu şartlanma, daha az hayatı tehdit eden komplikasyon ihtimali nedeniyle daha cazip görünebilir. Fakat bu tür nakil her durum için uygun değildir. Mini kök hücresi nakilleri tipik olarak ağır şartlanmaya dayanamayacak kişilere, sağlık durumu kötü olanlara ve hastalığı hızlı ilerlemeyenlere uygulanır.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz

Kök Hücre Nakli Esnasında
Kök hücresi nakli merkezi hattınızdan bağışçının kök hücresinin aşılanmasını veya enjekte edilmesini ihtiva eder. Bu çoğunlukla bir ila beş saat sürer. Nakledilen kök hücreleri kemik iliğinin gözeneklerine doğru giderler ve orada yeni kemik iliği kök hücreleri üretmeye başlarlar. Kan değerlerinizin iyileşmeye başlaması birkaç hafta alır.

Donmuş ve çözülmüş kan kemik iliği veya kan kök hücrelerini koruyan bir koruyucu madde ihtiva eder. Nakilden hemen önce sizde koruyucu maddenin yan etkilerini azaltan bir ilaç tedavisi verilebilir. Bu yan etkiler şunlardır:

• Mide bulantısı
• ateş
• Üşüme

Koruyucu maddenin yan etkileri herkeste görülmez ve bazıları için de bu yan etkiler asgari seviyede kalır.

Kök hücresi naklinden sonra
Kök hücresi naklinden sonra kan sayımınız düzelene kadar hastanede kalabilir veya sıkı bir tıbbi bakım altında kalmak kaydıyla eve dönebilirsiniz. Acil nakil yapılan bazı kişiler üç veya beş hafta içinde hastaneden çıkabilirler fakat yakından takip edilmeleri gerekir.

Kök hücresi naklinden sonraki günler ve haftalar içinde nakilden önceki durumunuzun takibi için aynı türden pek çok testlere ve uygulamalara maruz kalabilirsiniz. Mide bulantısı ve ishalı telafi etmek için tamamlayıcı besinlere de ihtiyaç duyabilirsiniz.

Çeşitli komplikasyonlarla mücadele etmek için pek çok ilaçlar almanız gerekebilir. Kemik iliğiniz kırmızı kan hücreleri ve trombosit üretene kadar bunları periyodik olarak dışardan almanız gerekebilir.

Sonuçlar

Sonuçlar

Kök hücresi naklinden sonra kan hücrelerinizin ve bağışıklık sisteminin normale dönmesi bir yıl sürer. Kendi vücudunuzdan elde edilen kök hücreleri kullanan kök hücresinden sonra normale dönmekse genelde bir başkasından alınan kök hücrelerin kullanıldığı nakildekinden daha çabuk olur.

Bir kök hücresi nakli bazı hastalıkları tedavi edebilir, bazılarını ise kendi haline bırakır. Kök hücresi nakli yapılan birçok kişi bu uygulamanın ömürlerini uzatmasını bekler ve bu da sıklıkla olur.

Bazı kişiler kök hücresi naklini birkaç komplikasyonla atlatırlar Bazılarında ise hem uzun dönemli, hem de kısa dönemli bir takım problemler olur.Yan etkilerin ağırlık derecesi ve naklin başarısı kişiden kişiye farklılık gösterir.

Kök hücresi nakli yapılan ve hastalıkları nüksetmeyenler kaliteli bir hayatın tadını çıkarmaya devam ederler. Birçokları işlerine ve okullarına dönüp normal faaliyetlerini yapmaya devam edebilirler.