Stres hormonu olarak da adlandırılan kortizol, fiziksel veya duygusal olabilen strese yanıt olarak böbrek üstü bezinde üretilen bir hormondur. Kortizolün kan şekerini düzenleme, enerji üretimi, iyileştirme, iltihabı azaltma gibi sayısız vücut işlevinde temel bir rolü vardır. Temelde kortizolün, vücudun hayatta kalmak için geliştirdiği savaşma ya da kaçma mekanizması olan, kan şekeri seviyesi ve tansiyon artışı, bağışıklık sisteminin baskılanması gibi etkileri ortaya çıkardığı bilinmektedir. Bu enerji üretimi için yağ ve karbonhidrat metabolizmasını, ayrıca normal kan şekeri seviyelerini korumaya yardımcı olan insülin üretimini tetikler.

Vücutta kortizol eksikliği kronik yorgunluk, bitkinlik ve endokrin sistemiyle ilgili bir hastalık olan Addison hastalığı gibi bazı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Benzer çalışmalar, vücutta fazla kortizol üretiminin obezite ya da kilo alma sorunlarına neden olduğunu göstermektedir. Ama yüksek veya düşük kortizol seviyeleri ve kilo artışının birbiriyle nasıl ilişkili olduğunu, aşağıdaki kortizol ve kilo alma bölümünde öğreneceksiniz.

Kortizol ve Kilo Artışı

Bir araştırma, vücutta kortizolün yağ üzerinde iki kat etkisi olduğunu gösteriyor. Vücut stres altında iken vücuttaki yağ enerji sağlamak için bileşenlerine ayrılır veya parçalanır. Bu sırada, beynimiz de, vücudu uyaran ve savaşma ya da kaçma moduna sokan, kortikotropin salgılatıcı hormon (CRH) üretir. Bu durumda iken vücutta oluşan diğer değişiklikler dışında iştahın artması, stres altındaki bireylerde görülen büyük bir değişimdir. Araştırma stres altında çoğu insanın normalden daha fazla yemek yeme eğiliminde olduğunu göstermektedir. CRH vücuttaki karbonhidrat ve yağları harekete geçirerek, hızlı enerji üretimine yardımcı hormonlar olan adrenalin ve kortizol salınımını tetikler.

Stres sona erdiğinde kortizol, vücudun normale dönmesine yardımcı olurken adrenalin dağılır. Bunu yapmak için kullandığı yol, vücudun stresle uğraşırken yaktığı karbonhidrat ve yağı yerine koyması için iştahı artırmaktır. Dolayısıyla, stres ve vücutta yükselmiş kortizol düzeyi özellikle karın ve daha sonra kalça bölgesinde yağ depolanmasına neden olabilir. Karın bölgesindeki yağ birikimi sonunda çeşitli kalp damar hastalıkları, inme, hipertansiyon vb. hastalıkların bir sebebi olabilen "toksik yağ" olarak da adlandırılır. Ancak kilo artışı yüksek kortizol seviyesi dışında metabolizma hızı, tüketilen yiyeceklerin çeşidi, yapılan egzersiz miktarı gibi çeşitli başka etmenlere de bağlı olabilir.

Kortizol ve Kilo Artışı Önleyici Tedbirler

Kortizol ve kilo artışı ilişkisi aynı zamanda çok önemli bir durumun altını çizmektedir: Stresli kilo verme diyetleri gerçekten kilo vermeye yardımcı olmaz, bunun yerine vücutta yüksek kortizol seviyeleri üretimine ve karın bölgesinde yağ birikimine neden olur. Günümüzde stresi, yüksek kortizol seviyelerini ve kilo artışını kontrol etmek için piyasada çok etkili kortizol blokerleri olmasına rağmen, kendinizi sakinleştirmek ve stresi azaltmak için meditasyon veya nefes egzersizleri gibi rahatlama tekniklerini uygulamak her zaman daha iyidir. Ayrıca yeterli miktarda uyku ve yağsız protein, balık, tekli doymamış yağlar ve kompleks karbonhidratlar bakımından zengin bir diyet uygulamak, kortizolü düşürmeye ve karın yağlarını azaltmaya yardımcı olabilir.

Sonuç olarak kilonuzu korumanın ya da kilo vermenin en iyi yolu, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı yiyecekler tüketmek, ve stressiz bir hayat sürmektir; böylece kortizol seviyeniz normal değerlerin dışına çıkmayacaktır.
İLGİLİ MAKALE

Hiç Sebep Yokken Kilo Almak

Uzm. Dr. Mustafa Gürkan Taşkale

Benim aşırı kıllanma ve kilo problemim var bu ay reglimin 3. günü hormon tahlili yaptırdım testesteron ve kortizol hormonum yüksek çıktı testesteron-0... devamı