• İçindekiler
• Nedir
• Sebepleri
• Belirtileri
• Testleri
• Tedavisi

Nedir

Nedir

Kronik böbrek hastalığınızın olması bir süredir böbreklerinizin olması gerektiği gibi çalışmadığı anlamına gelir. Böbreklerinizin kanınızı süzmek gibi önemli bir görevi vardır. Bunlar, atık ürünlerle fazla sıvıyı çıkarır ve idrar olarak vücudunuzdan atar. Böbrekleriniz doğru çalışmadığında atıklar kanınızda birikir ve sizi hasta eder.

Kronik böbrek hastalığı aniden meydana gelmiş gibi görünebilir. Ama böbreklerinizin uğradığı zararın bir sonucu olarak yıllar içinde azar azar gerçekleşmiştir.

Böbreklerinizin her birinde nefron denilen milyonlarca ufak filtre vardır. Nefronlar zarara uğrarsa çalışmayı durdurur. Bir süreliğine sağlıklı nefronlar fazladan çalışır. Ama zarar devam ederse gittikçe daha fazla nefron kapanır. Belirli bir noktadan sonra geride kalan nefronlar sizi sağlıklı tutmaya yetecek kadar kanınızı süzemez.

Böbreklerinizin ne kadar iyi çalıştığını anlamanın bir yolu glomerüler süzme oranınızı (GFR) bulmaktır. GFR genellikle kan kreatin testinizin sonuçları kullanılarak hesaplanır. Daha sonra GFR kullanılarak böbrek hastalığının aşaması bulunur. Normal GFR’li böbrek hasarından böbrek yetmezliğine kadar beş böbrek hastalığı aşaması vardır.

Böbreklerinizin zarar görmesini yavaşlatmak veya durdurmak için yapabileceğiniz şeyler vardır. İlaç almak ve yaşam tarzında birtakım değişiklikler yapmak hastalığınızla baş etmenize ve daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir.

Kronik böbrek hastalığı aynı zamanda kronik böbrek yetmezliği veya kronik böbrek çalışmazlığı olarak da adlandırılır.

Sebepleri

Sebepleri

Kronik böbrek hastalığına böbreklerinin hasar görmesi neden olur. Bu hasarın en sık görülen sebepleri şunlardır:

• Yüksek kan basıncı
• Yüksek kan şekeri (diyabet)

Kronik böbrek hastalığına yol açan diğer şeyler arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:

• Polikistik böbrek hastalığı, pyelonefrit ve glomerulonefit gibi böbrek hastalıkları veya enfeksiyonları veya doğuştan bir böbrek sorunu.
• Daralmış veya bloke olmuş bir böbrek atardamarı. Böbrek atardamarı böbreklere kan taşır.
• Böbreklere zarar verebilecek ilaçların uzun süre kullanımı. Örnekler arasında ibuprofen veya selekoksib gibi steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar (NSAID’ler) sayılabilir.

Belirtileri

Belirtiler

Böbrekleriniz çalışmamaya başladıktan birkaç ay sonra belirtileri görmeye başlayabilirsiniz. Ama çoğu insanda başlangıçta belirti yoktur. Aslında birçokları 30 veya daha fazla yıl hiçbir belirti göstermez. Buna hastalığın “sessiz” aşaması denir.

Böbreklerinizin ne kadar iyi çalıştığına böbrek fonksiyonu denir. Böbrek fonksiyonunuz kötüleştikçe;

• Daha az idrara çıkabilirsiniz.
• Dokularınızda sıvı birikmesinden şişliğiniz olabilir. Buna “ödem” denir.
• Yorgun ve uykulu hissedebilirsiniz.
• Açlık hissetmeyebilir veya çabalamadan kilo kaybedebilirsiniz.
• Midenizde sık sık rahatsızlık hissedebilir (bulantı) veya kusabilirsiniz.
• Uyumakta zorluk çekebilirsiniz.
• Baş ağrılarınız olabilir veya net bir şekilde düşünmekte zorlanabilirsiniz.

Testleri

Teşhis

Doktorunuz, böbreklerinizin ne kadar iyi çalıştığını bulmasına yardımcı olmak için kan ve idrar testleri yapacaktır. Bu testler böbrek hastalığı ve anemi işaretleri gösterebilir. (Hasar görmüş böbrekleriniz yüzünden aneminiz olabilir.) Belirtilerinize neden olan diğer sorunları bertaraf etmek için başka testler de yapılabilir.

Doktorunuz kanınızdaki üre (BUN) ve kreatin miktarını ölçmek için testler yapacaktır. Bu testler böbreklerinizin kanınızı ne kadar iyi süzdüğünü ölçmeye yardımcı olacaktır. Böbrek fonksiyonunuz kötüleştikçe kanınızdaki nitrojen ve kreatin miktarı artar. Kanınızdaki kreatin miktarı glomerüler süzme oranını (GFR) bulmak için kullanılır. GFR ne kadar böbrek fonksiyonunuz kaldığını göstermekte kullanılır. GFR aynı zamanda böbrek hastalığınızın aşamasını bulmak ve tedavi hakkında kararlara yön vermek için kullanılır.

Doktorunuz geçmiş böbrek sorunlarınız hakkında size sorular soracaktır. Ailenizde böbrek hastalığı olup olmadığını ve hem reçeteli hem reçetesiz, hangi ilaçları aldığınızı size soracaktır.

Ultrason veya bilgisayarlı tomografi taraması gibi doktorunuzun böbreklerinizin resmine bakmasını sağlayan bir testten de geçebilirsiniz. Bu testler doktorunuzun böbreklerinizin boyutunu ölçmesine, böbreklere kan akışını tahmin etmesine ve idrar akışının bloke olup olmadığını görmesine yardımcı olabilir. Bazı durumlara doktorunuz böbrek hastalığınıza neyin sebep olduğunu bulmak için böbrek dokusundan ufak bir numune (biyopsi) alabilir.

Tedavisi

Tedavi

Kronik böbrek hastalığına genellikle bir başka durum neden olur. Bu yüzden ilk adım, böbreğe zarar veren hastalığı tedavi etmektir.

Çoğu kronik böbrek hastalığının sebebi diyabet ve yüksek kan basıncıdır. Eğer kan basıncınızı ve kan şekerinizi normale yakın tutarsanız böbreklerinize zarar gelmesini yavaşlatabilir veya durdurabilirsiniz. Kilo vermek ve daha fazla egzersiz yapmak yardımcı olabilir. Ayrıca ilaç almanız da gerekebilir.

Böbrek hastalığı karmaşık bir sorundur. Muhtemelen birkaç ilaç almanız ve birçok testten geçmeniz gerekebilir. Olabildiğince sağlıklı kalmak için doktorunuzla birlikte çalışın. Bütün randevularınıza gidin. İlaçlarınızı tam doktorunuz söylediği şekilde alın.

Yaşam tarzında değişiklikler tedavinizin önemli bir kısmını oluşturur. Bu adımları atmak böbrek hastalığınızı yavaşlatabilir ve belirtilerinizi azaltabilir. Bu adımlar aynı zamanda kan basıncı, diyabet ve böbrek hastalığını kötüleştiren diğer sorunlara da yardımcı olabilir.

• Böbreklerinizi yormayacak bir beslenme uygulayın. Bir diyetisyen doğru tuz (sodyum) ve protein oranı olan bir beslenme planı oluşturmanız yardımcı olabilir. Ayrıca her gün ne kadar sıvı aldığınıza dikkat etmeniz de gerekebilir.
• Egzersizi yaşamınızın rutin bir parçası haline getirin. Size uygun bir egzersiz programı tasarlamak için doktorunuzla birlikte çalışın.
• Sigara içmeyin, tütün kullanmayın.
• Alkol almayın.

Reçetesiz çareler, reçeteli ilaçlar, vitaminler veya bitkiler dahil herhangi bir ilacı almadan önce doktorunuzla konuşun. Bunlardan bazıları böbreklerinize zarar verebilir.

Kötüleşirse

Böbrek fonksiyonu belirli bir noktanın altına düştüğünde buna böbrek yetmezliği denir. Böbrek yetmezliği tüm vücudunuzu etkiler. Ciddi kalp, kemik ve beyin sorunlarına neden olabilir ve sizin kendinizi çok hasta hissetmenize yol açar.

Böbrek yetmezliğiniz olduğunda muhtemelen iki seçeneğiniz vardır: diyalize başlamak veya yeni bir böbrek edinmek (nakil). Her iki tedavinin de riskleri ve faydaları vardır. Size en uygun olanına karar vermeden önce doktorunuzla konuşun.

• Diyaliz, böbrekleriniz artık yapamadığında kanınızı süzen bir işlemdir. Tedavi değildir ama daha iyi hissetmenizi ve daha uzun yaşamanızı sağlar.
• Böbrek naklini başka bir hastalığınız yoksa en iyi çözüm olabilir. Yeni bir böbrekle çok daha iyi hissedersiniz ve normal bir yaşam sürebilirsiniz. Ama kanınıza ve doku tipinize uyan bir böbrek için beklemeniz gerekebilir. Vücudunuzun yeni böbreği reddetmemesi için yaşamınız boyunca ilaç kullanmanız gerekecektir.

Çok hasta olduğunuzda tedavi kararları vermek zordur. Endişelenmek ve korkmak normaldir. Endişelerinizi sevdiklerinizle ve doktorunuzla konuşun. Bir diyaliz merkezini veya nakil merkezini ziyaret etmek ve kararlarını vermiş olanlarla görüşmek işe yarayabilir.