• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Ateşli Romatizma

Ateşli romatizma boğazda tedavi edilemeyen veya eksik tedavi edilmiş strep iltihabının komplikasyonudur. Strep iltihabı A grubu streptokokkus bakterilerinin neden olduğu bir enfeksiyondur.

Ateşli romatizma en yaygın olarak 5 ila 15 yaş arasında görülür; bununla birlikte daha küçük çocuklarda ve yetişkinlerde de görülebilir. Ateşli romatizma nüksetme epizotları insanları genellikle 25 ila 35 yaş arasında etkilemektedir.

Gelişmiş ülkelerde çok nadir görülen ateşli romatizma hastalığı birçok gelişmekte olan ülkede yaygındır.

Ateşli romatizma kalbe ciddi zarar vererek kalp kapakçıkları hasarı veya kalp yetmezliğiyle sonuçlanabilir. Tedaviler iltihaplanmanın neden olduğu doku hasarlarını azaltıp ağrıyı ve diğer belirtileri dindirerek ateşli romatizmanın nüksetmesini engelleyebilir.

Belirtileri

Belirtiler

Ateşli romatizma belirtileri çok çeşitlilik gösterir. Birçok insan çeşitli belirtiler gösterirken diğerleri az sayıda belirti gösterebilir. Ayrıca hastalığın seyri esnasında belirtiler değişebilir. Ateşli romatizma atağı genellikle strep boğaz iltihabından sonraki iki ila dört hafta arasında meydana gelir.

Kalpte, eklemlerde, ciltte veya merkezi sinir sisteminde iltihaplanmayla sonuçlanan belirti ve işaretler şunlardır:

• Ateş
• Ağrılı ve nazik eklemler - daha ziyade dirsekler, bilekler, dizler ve ayak bilekleri; daha nadir olarak omuzlar, kalça, eller ve ayaklar.
• Bir eklemdeki ağrı başka bir ekleme dolaşır.
• Kızarmış, sıcak ve şiş eklemler.
• Derinin altında küçük,ağrısız nodüller.
• Göğüs ağrısı
• Hızlı, küt küt veya güm güm atan kalp atışları (çarpıntı)
• Yorgunluk
• Nefesin yetmemesi
• Düz, hafif kabarık, içinde gözü olan ağrısız kızarık (eritima marginatum)
• Kontrol edilemeyen, silkinme tarzı vücut hareketleri (Kore hastalığı), genellikle ellerde, ayaklarda ve yüzde görülür, kollarda ve bacaklarda daha nadirdir.
• Tuhaf davranış patlamaları, örneğin ağlama, uygunsuz gülme

Doktora gitme vakti
Çocuğunuzda strep boğaz iltihabı varsa doktora götürülmelidir. Strep boğaz iltihabı doğru tedavi edilirse ateşli romatizmayı engelleyebilir. Çocuğunuzda aşağıdaki belirtiler varsa doktorunuzu arayınız:

• Burun akması gibi nezle belirtilerinin olmadığı bir boğaz ağrısı.
• Nazik, şiş lenf düğümlerinin görüldüğü boğaz ağrısı
• Kızarıklık
• Tükürük de dahil olmak üzere her şeyi yutmada güçlük çekmek
• Burundan kalın ve kanlı akıntı, 3 yaşın altındaki çocuklarda daha yüksek bir olasılıktır.

Üç yaşından küçük çocuklarda strep boğaz iltihabında ateş düşüktür, 3 yaşının üstünde strep boğaz iltihabında38.9 Cveya daha yüksek ateş olma ihtimali vardır.  Şu aşağıdaki durumlarda ateş söz konusuysa hemen doktor aranmalıdır: 

• 3 aydan daha genç bebeklerde38 Cveya daha yüksek ateş
• 3 ile 6 altı ay arasında38,3 Cveya daha yüksek ateş
• 6 Aylık ile 2 yaş arasında 39,4 C veya daha yüksek ateş.
• 6 Aylık ve büyük çocuklarda ateş 38,9 dereceyse ve yükselmeye devam ediyor veya üç günden fazla sürüyorsa

Ayrıca çocuğunuz ateşli romatizmanın başka herhangi bir belirtisini gösteriyorsa da doktorunuzu arayınız.

Sebepleri

Sebepler

Ateşli romatizma strepokokkus pyogenes veya A grubu streptokokkus denilen bir bakterinin neden olduğu boğaz enfeksiyonundan sonra meydana gelir.  Boğazın A grup streptokokkus enfeksiyonları boğaz enfeksiyonuna veya daha az nadir olmak üzere kızıl hastalığına sebep olur. A grubu streptokokkus bakterisinin sebep olduğu cilt veya vücudun diğer kısımlarıyla ilgili enfeksiyonların ancak çok nadiren ateşli romatizmayı tetiklediği görülmüştür.

Strep enfeksiyonu ile ateşli romatizma arasında kesin bağlantı net değildir, bununla birlikte bakterilerin bağışıklık sistemini ''kandırdığı'' düşünülmektedir. Strep bakterileri vücudun çeşitli  dokularında bulunan bir proteine çok benzeyen bir protein içerir. Bu yüzden normalde bakterileri hedefleyen bağışıklık sistemi hücreleri kendi dokularını, özellikle kalp, eklemler, cilt ve sinir sistemi dokularını hastalıklı doku zannedebilmektedir. Bağışıklık sisteminin bu tepkisi iltihaplanmayla sonuçlanmaktadır. 

Eğer çocuğunuz strep bakterilerine karşı vakit kaybetmeden ve eksiksiz tedavi için reçete edilen bütün antibiyotikleri kullanırsa ateşli romatizma gelişme riski neredeyse sıfırdır. Çocuğunuz bir veya birden fazla kez strep boğaz iltihabı veya kızıl hastalığı yaşamış, fakat hiç tedavi edilmemiş veya tam tedavi edilmemişse, ateşli romatizma geliştirme riski vardır - ama bu risk kesin değildir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Kimi faktörler ateşli romatizma riskini artırabilir: 

•  Aile geçmişi.  Bazı insanlar ateşli romatizma geliştirme riskini artıran bir gen veya genler taşıyor olabilir.
• Strep bakterinin türü. Kimi strep bakterilerin ateşli romatizmaya katkısı aynı ailenin diğer üyelerine göre daha fazladır.
• Çevresel faktörler. Çok kalabalık ortamlar, kötü hijyen ve diğer şartlar strep bakterilerinin hızlı bulaşmasına veya sürekli maruz kalmaya sebep olabilir.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Ateşli romatizmanın sebep olduğu iltihaplanma birkaç haftadan aylara kadar uzanabilir. Bazı vakalarda iltihaplanmanın uzun dönemli komplikasyonları olur.

Ateşli romatizma hastalığı yaptığı iltihap yüzünden kalbe kalıcı hasar verebilir. Kalbin iki sol odacığı arasıdaki kapakçıkta problem yaşamak daha yaygın olmakla birlikte, diğer kapakçıklar da etkilenebilir. Hasar, şu tıbbi sorunlara yol açabilir:

• Kan akışında azalmaya neden olan kapakçık daralması.
• Kanın yanlış yönde akmasına neden olan kapakçık regergitasyonu.
• İltihaplanma yüzünden kalp kaslarının zayıflamasıyla kalp kaslarının hasar görmesi.

Mitral kapakçığın, diğer kapakçıkların ve diğer kalp dokuların gördüğü hasar, hayatın daha sonraki evrelerinde kalp problemlerine yol açabilir. Şu tür hastalıklar yaşanabilir:

• Atrial çarpıntı, kalbin üst odacıklarının (atria) düzensiz ve kaotik çarpması.
• Kalp yetmezliği, kalbin vücuda yeterli kan pompalayamaması

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Çocuğunuz ateşli romatizma belirtileri gösteriyorsa muhtemelen ilk olarak aile doktorunuzu veya çocuk hastalıkları konusunda bir uzmanı arayacaksınız. Fakat doktorunuz size bazı tanı testlerinin yapılması için bir kalp uzmanına (kardiyolog) sevk edebilir. Randevular çok kısa olabileceğinden dolayı ona hazırlıklı gitmek iyi fikirdir.

Sizin yapabilecekleriniz

Doktorunuzla paylaşabileceğiniz bir listeyi önceden hazırlayın. Bu listede şunlar olabilir: 

• Çocuğunuzun gösterdiği veya son zamanlara kadar göstermeye başladığı belirtiler. Bu belirtileri alakasız gibi görünse bile listeye dahil ediniz.
• Çocuğunuzun son zamanlarda geçirdiği hastalıklar.
• Çocuğunuzun aldığı veya yakın zamana kadar aldığı ilaçlar, vitaminler ve takviyeler.

Doktora sorulacak sorular

Sorularınızı önem sırasına göre sıralayın. Çocuğunuzun ateşli romatizma belirtileri gösterdiğine inanıyorsanız şu soruları sormak isteyebilirsiniz: 

• Çocuğumda ateşli romatizma mı var?
• Bu belirtilere başka hangi hastalıklar sebep olabilir.
• Çocuğumun şu anda ve gelecekte ne tür testlere ihtiyacı var?
• En iyi tedavi nedir?
• Bu tedavi çocuğumdaki diğer hastalıkları nasıl etkileyecek?
• Çocuğumun aktivitelerini ne kadar sınırlandırmam gerekir?
• Çocuğumun bu aşamada diğer insanlara strep bakteri bulaştırma riski hala var mı?
• Ne tür bir takip ziyaretine ihtiyacımız var?
• Yanımda götürebileceğim herhangi bir broşür veya matbu malzeme var mı? Hangi web sitesini tavsiye ediyorsunuz?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında herhangi bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan ne beklemeli
Doktorunuz büyük ihtimalle size bir dizi soru soracaktır. Bunları cevaplamaya hazır olursanız, daha fazla zaman ayırmak istediğiniz konuları görüşebilirsiniz. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Çocuğunuzun belirtileri ilk olarak ne zaman ortaya çıktı?
• Çocuğunuzun artık görünmeyen belirtileri veya garip tıbbi durumları oldu mu?
• Çocuğunuz yakın zamanlarda nezle veya grip oldu mu? Belirtileri nelerdi?
• Çocuğunuza son zamanlarda strep boğaz enfeksiyonu veya kızıl hastalığı teşhisi kondu mu?
• Çocuğunuz strep boğaz enfeksiyonu veya kızıl hastalığı için verilen bütün antibiyotikleri kullandı mı?

Testleri

Testler ve Teşhis

Doktorunuz ateşli romatizma teşhisini şu aşağıdaki şeylere bakarak koyacaktır: 

• Dile getirdiğiniz belirti ve işaretler
• İltihaplanma işaretleri
• Geçmişte A grupu stremtokokkus enfeksiyonu olmak

Fiziksel muayene

Çocuğunuzun doktoru şu aşağıdaki şeyleri içeren bir fiziksel muayene yapacaktır:

• İltihaplanma işaretleri için eklemleri muayene etmek
• Tahriş veya deri altı nodül için cildi incelemek
• Kalbin iltihaplanmasını işaret edebilecek anormal ritimler, boğuk sesler için kalbi dinlemek
• Merkezi sinir sisteminde dolaylı bir iltihap olup olmadığını görmek için basit hareketlerden oluşan bir serinin yerine getirilmesini istemek

Strep enfeksiyonu testleri
Çocuğunuza hali hazırda bir strep enfeksiyonu teşhisi konmuşsa, doktorunuz bakteriler için ilave testler isteyebilir. Doktorunuz bir test isterse, bu test büyük ihtimalle kandaki strep bakteriye karşı üretilmiş olan antikorları tespit edecek bir kan testi olacaktır. Hastalığa sebep olan bakterinin kendisi ise bu aşamada çocuğunuzun kanında veya boğaz dokularında tespit edilemeyebilir.

Elektrokardiyogram (EKG)
EKG de denilen bir elektrokardiyogram çocuğunuzun kalbinde dolaşan elektrik sinyallerini kaydeder. Doktorunuz bu sinyallerde kalpte iltihaplanmayı veya zayıf kalp fonksiyonunu gösteren işaretlere bakar.

Ekokardiyografi
Ekokardiyogram kalbin hareket halinde canlı görüntülerini almak için ses dalgaları kullanır. Bu yaygın test doktorunuzun kalbinizdeki iltihaplanmayı tespit etmesini sağlar.  Hastalığın ilk aşamalarında genelde kapakçıklarda sorun yaşanmaz, ancak bir ekokardiyogram bu tür sorunları ortaya çıkarabilecek bir tekniktir.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Ateşli romatizma tedavisinin hedefleri, herhangi bir A grubu streptokokus bakterisi kalmışsa onu yok etmek, belirtileri dindirmek, iltihaplanmayı kontrol altına almak ve ateşli romatizmanın nüksetmesini engellemektir.

Antibiyotikler
Çocuğunuzun doktoru çocuğun vücudunda kalmış olabilecek strep bakterilerini temizlemek için penisilin veya başka bir bakteri reçete edebilir.

Çocuğunuz antibiyotik tedavisini bitirdikten sonra, doktorunuz ateşli romatizmanın nüksetmesini engellemek için başka bir antibiyotik tedavisine başlayabilir.  Bu önleyici tedavi genellikle çocuğunuz en az yirmi yaşına gelene kadar devam eder. Eğer ergenlik döneminde ateşli romatizma yaşanmışsa, beş yıllık önleyici tedavinin tam uygulanması için çocuğunuz yirmi yaşını geçtikten sonra da antibiyotik kullanmaya devam edilebilir.

Ateşli romatizma sırasında kalpte iltihaplanma yaşayan insanlara çok daha uzun süreli, hatta ömür boyu önleyici antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

İltihaba karşı savaş

Doktorunuz iltihaplanma, ateş ve ağrıyı azaltmak için aspirin veya naproksen gibi iltihap kurutucu bir ilaç reçete edecektir.  Belirtiler şiddetliyse ve çocuğunuz iltihap kurutucu ilaçlara yanıt vermiyorsa, doktorunuz prednisone gibi bir kortikosteroid reçete edebilir.

Antikonvülzan ilaçlar
Kore hastalığının istemsiz hareketleri şiddetliyse doktorunuz antikonvülzan ilaçlar reçete edebilir.

Uzun dönemli bakım
Çocuğunuz için ne türden bir uzun dönemli bakım veya kontrol muayeneleri gerektiğini doktorunuzla görüşün. Ateşli romatizmadan kaynaklanan kalp hasarı, hastalığın akut dönemi geçtikten çok sonra bile ortaya çıkmayabilir. Çocuğunuza ateşli romatizma geçirdiği anlatılmalıdır, hasta bir yetişkinse bu durumu doktoruyla birlikte değerlendirmelidir.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı ve Ev Tedavileri

Doktorunuz çocuğunuza yatak istirahatı verebilir ve iltihaplanma, ağrı ve diğer belirtiler düzelene kadar onun faaliyetlerine sınırlar koyabilir. Kalp dokusunda iltihaplanma varsa doktorunuz iltihaplanmanın derecesine bağlı olarak birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişen bir süre için kesin yatak istirahatı verebilir.

Önleme

Önlem

Ateşli romatizmayı önlemenin bilinen tek yolu strep boğaz iltihabı veya kızıl hastalığını vakit kaybetmeden eksiksiz bir antibiyotik tedavisiyle iyileştirmektir.