Lyme Hastalığı Nedir?

Lyme hastalığı Borrelia burgdorferi denilen bakteriyi taşıyan bir kene tarafından ısırıldığınızda bulaşan bir enfeksiyondur. Keneler genellikle geyik ya da fare gibi enfeksiyonu taşıyan hayvanları ısırdığında bakteriyi kaparlar. Kene tarafından ısırılan insanların çoğu Lyme hastalığı kapmaz. Tüm keneler enfeksiyon taşımaz ve kenenin vücuda yapıştığı süre ne kadar uzunsa hastalığın bulaşma riski de o kadar artar.

Belirtileri: Erken Evre

Enfeksiyon taşıyan bir kene tarafından ısırıldıktan sonraki 1-4 hafta içinde çoğu kişi Lyme hastalığı belirtilerini yaşayacaktır. Vakaların yaklaşık %70’i ila %80’inde, kenenin ısırdığı yerde dairesel, yayılan döküntüler (eritama migrans) gelişir. Bazı kişiler bu evrede ateş, titreme, baş ağrısı, bitkinlik, lenf bezlerinde şişme, eklem ve kas ağrıları gibi grip benzeri belirtiler bildirmiştir.

Belirtileri: Enfeksiyon Yayılırken

Eğer hastalık erken evrede fark edilmez ve tedavi edilmez ise, eklemleri, kalbi ve sinir sistemini etkileyerek (ilk kene ısırığından yaklaşık 1-4 ay sonra) vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Daha fazla döküntü gelişebilir; kollar ve bacaklarda intermitan (aralıklı) ağrı ve güçsüzlük periyotları görülebilir. Bu evredeki diğer belirtiler ise, hızlı kalp atışına ve yüz kaslarında kontrol kaybına eşlik eden yüz kaslarında paralizi (Bell palsisi ya da yüz felci), baş ağrısı ve hafıza zayıflığıdır.

Belirtileri: Hastalığın Son Evresi

Bu hastalığın en şiddetli evresidir, tedavi başarısız olmuşsa ya da hiç başlamamışsa (genellikle ilk ısırığın ardından aylar sonra) gelişir. Özellikle dizlerde eklem iltihabı (artrit) daha belirgin hale gelir ya da kronikleşebilir. Periferik sinirlerin hastalığı (periferik nöropati) ya da kafa karışıklığı nedeniyle sinir sisteminde anormal algılar gelişebilir. Kalp problemleri daha az yaygın olmakla birlikte iltihap kalp kaslarına da yayılabilir.

Bütün Keneler Lyme Hastalığı Bulaştırır mı?

Hayır. Lyme hastalığı ülkemizde ‘ Borrelia burgdorferi ’ bakterisini Ixodes ricinus cinsi kenelerin taşıdığı bilinmektedir. Bu hastalık Türkiye’de ilk kez 1990 yılında İstanbul ve Trabzon’dan bildirilmiştir. Bugüne kadar ülkemizdeki vaka sayısının 10 bin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Trakya, Marmara ve Karadeniz bölgesi Lyme hastalığı taşıyan kenelerin daha yoğun olduğu bölgeler olmakla birlikte, hastalık bu güne kadar toplam 22 ilde görülmüştür. İstanbul’daki dört keneden birinin de ‘Ixodes  ricinus’ olduğu bilinmektedir. Ancak bu kenelerin tümü hastalığı taşımaz.

Lyme Hastalığı Nasıl Yayılmaz?

Lyme hastalığını çevrenizdeki enfeksiyonu taşıyan bir kişiden kapamazsınız. Evcil hayvanlara da bir keneden enfeksiyon bulaşabilse de hayvanı ısıran kene onun üzerinden düşüp daha sonra bir insanı ısırmadığı sürece hayvanlar enfeksiyonu insanlara bulaştıramazlar. Sivrisinek, sinek ya da pireler de hastalığı insanlara bulaştıramazlar. Hastalığı sadece bakteriyi taşıyan keneler insana bulaştırabilir.

Lyme Hastalığının Teşhisi

Doktorlar hastalığı “boğa gözü” şeklinde tarif edilen kızarık döküntüler gibi fiziksel bulgular ile belirtilerin öyküsü sayesinde teşhis edebilir. Ancak döküntüler herkeste gelişmez ve herkes ısırıldığını fark etmez. Şüpheli temastan 3-4 hafta sonra bazı kan testleri (ELİSA ve Western blot) yapılabilir. Omurilikten su alma ya da deri biyopsisi gibi diğer testler de teşhisi onaylamak ve diğer hastalıkları elemek için kullanılabilir.

Lyme Hastalığının Tedavisi

Lyme hastalığı özellikle de enfeksiyon erken teşhis ve tedavi edilirse çoğunlukla antibiyotiklerle iyileştirilebilir. Hastalığın erken evrelerinde doxycycline, amoxicillin ve cefuroxime en çok tercih edilen ilaçlardır. Daha ileri evrelerde ceftriaxone gibi daha uzun süreli ve intravenöz (damardan) antibiyotik kullanımı gerekebilir.

Lyme Hastalığının Aşısı Var mı?

Şu an Lyme hastalığı için hiçbir insan aşısı yoktur. Daha önce var olan bir aşı da şu an piyasada yoktur. 1998 yılında hastalığın önlenmesine yardımcı olması için FDA tarafından onaylanan aşı, yetersiz satış nedeniyle piyasadan çekilmiştir. Ayrıca aşının artrit sorunlarını tetikleyebileceğine dair bazı endişeler olsa da FDA aşının tehlikeli olduğuna dair hiçbir kanıt bulmamıştır.

Lyme Hastalığının Önlenmesi

Özellikle Mayıs ile Temmuz ayları arasında mümkün olduğunca otlu ve ağaçlık alanlardan sakınarak kene ısırıklarından kaçının. Kene olabilecek alanlara girerken tepeden tırnağa vücudunuzu örtün. Doğrudan cildinize DEET içeren bir böcek kovucu uygulayın. Permetrin içeren böcek kovucular kıyafetlere temas eden keneleri öldürmek için kullanılabilir, ancak bunları asla cildinize uygulamayın. Dışarıdan döndüğünüzde tüm vücudunuzu keneler için inceleyin, aynısını evcil hayvanınıza da yapın. Sadece gevşek tutunan keneleri çıkarmak için derinizi ve kafa derinizi yıkayın.

Kene Nasıl Çıkarılır?

Eğer vücudunuza kene yapışmış ise onu uygun biçimde çıkarmak önemlidir. İnce uçlu bir cımbız kullanarak, kenenin derinize en yakın olan yerini cımbız ile yakalayın - karnını değil başını yakalamanız gereklidir. Keneyi bükmeden ya da çevirmeden yavaşça çekin. Isırık yerini ılık su ve sabun ile yıkayın. Ölü keneyi çöpe atın. Keneyi çıkarmak için yanan bir kibrit, tırnak cilası, vazelin ya da diğer bir topikal madde kullanmayın.
İLGİLİ MAKALE

Lyme Hastalığının Önlenmesi

Özer SELİMOĞLU

merhaba . ben lise 2. sınıfa giden bir öğrenciyim .boyum 1,78 kilom 58 . bu gün internette gezinirken mafran sendromu diye bir hastalık duydum . belir... devamı