Doğrular Ve Yanlışlar

Normal bir çocuk, yılda beş ila sekiz kez, eğer arkadaşları veya kardeşleri etraflarında mikroplarını paylaşıyorlarsa, belki daha fazla kez  nezleye yakalanacaktır. Grip süresini de buna ekleyince ve küçüğünüzün vakti burnunu çekerek, hapşırarak ve kötü hissederek geçebilir. 

Çocuğunuzu tümüyle mikroplardan koruyamazken gerçekleri kurmacadan ayırmayı, ailenizi daha sağlıklı tutmayı ve zamandan, paradan ve hüsrandan tasarruf etmeyi öğrenebilirsiniz. İşe yaygın yanlış kanıları ve yanlış anlamaları bir kenara koyarak başlayın. Ev ilaçları üzerine muhakkak bilgi edinin.

Öksürük ve Nezle İlaçları

1. Reçetesiz Satılan Öksürük ve Nezle İlaçları Çocuklarda İşe Yarar.

Amerikan Pediyatri Akademisi (AAP), burun tıkanıklığı, burun akması ve öksürüğü rahatlatmak için reçetesiz satılan ilaçların 6 yaşından daha küçük çocuklar için etkisiz olduğunu ve zararlı yan etkileri olabileceğini söyler. Eğer çocuğunuz 6 yaşından küçükse, çocuklar için olan asetaminofen veya ibuprofen ve güvenli ev ilaçlarıyla belirtilerini yatıştırın.

Örneğin 2004 yılında yapılan bir çalışma, yaygın kullanılan ilaçlı öksürük şuruplarının aynı miktardaki ilaçlandırılmamış şuruptan daha iyi işe yaramadığını bulmuştur. 2007 yılında yapılan bir çalışma da, balın 2 yaşındaki veya daha büyük çocuklarda öksürük şurubundan daha fazla işe yaradığını bulmuştur.  

Reçetesiz satılan ilaçlar, özellikle çocuk tavsiye edilen dozdan daha fazlasını yanlışlıkla aldığı zaman tehlikeli de olabilir.

Uyuşukluk veya uyku hali, mide bozulması, deride görülen kızarıklıklar veya kurdeşen gibi yan etkilere ek olarak çocuklar hızlı kalp atışı, kasılma, hatta ölüm gibi ciddi etkilerden şikayetçi olabilirler. ABD’de her yıl 11 yaşın altındaki 7.000 çocuk, çok fazla öksürük veya nezle ilacı aldıktan sonra acil serviste tedavi ediliyor.

Kazara doz aşımı nasıl olur?

  • Kendine başına ilaç alan çocuklar: Herhangi bir acil servis çalışanının da size söyleyeceği gibi çocuklar ilaçları bulur ve yetişkin gözetimi olmaksızın içerler.
  • Ne yapabilirsiniz? Bütün ilaçları çocukların erişemeyeceği uzaklıktaki bir dolapta saklayın.
  • Gereğinden fazla bakıcı: İki veya daha fazla yetişkin (mesela bir ebeveyn ve bir bebek bakıcısı) bir çocuğu birbirinden habersiz tedavi eder.
  • Ne yapabilirsiniz? Her bakıcı, çocuğunuza ilacı vermenin kimin işi olduğunu ve ne zaman verileceğini bilsin. Şişenin üzerine her bir dozun işaretlenebildiği bir tablo iliştirebilirsiniz.
  • Birbiriyle çakışan ilaçlar: Bir çocuk, aynı aktif içeriğe sahip birden fazla ilaçtan birer doz alır.
  • Ne yapabilirsiniz? Hangi aktif içeriklerin olduğunu not ederek etiketleri dikkatlice okuyun ve çocuğunuza aynı aktif içerikte iki ilacı birden vermeyin. Bunlar, dekonjestanlar, öksürük kesiciler, balgam söktürücüler, antihistaminler, asetaminofen ve ibuprofendir.
  • Yanlış dozaj: Bir çalışma, ailelerin yüzde 70’inin doğru dozu bulmada sorun yaşadığını göstermiştir.
  • Ne yapabilirsiniz? Dozajı size söylendiği gibi dikkatli şekilde, ilacın içindeki ölçüm aletini kullanarak verin.

Antibiyotikler

2. Antibiyotikler, Nezle ve Gribe Neden Olan Mikropları Öldürebilir.

Antibiyotiklerle bir gribi veya nezleyi tedavi etmek, bir şeytantırnağını tedavi etmek için burun damlası kullanmak gibidir. Bunun nedeni, anbiyotiklerin bakterileri öldürmesi ve griple nezleye bakterilere benzemeyen mikrop sınıfının, yani virüslerin neden olmasıdır.

Sağlık bakım uzmanları, bu yanlış kanıyı defetmek için çok uğraşır, ama hemen ortadan kalkmayacağı aşikardır. Endişeli aileler, çocuklarını daha iyi hissettirmesi için doktorlara anbiyotik yazması için baskı yaparlar, ama bu doğru: Hiçbir antibiyotiğin herhangi bir gribe veya nezleye faydası olmayacaktır.

Etkinliğinin olmayışı, gereksiz antibiyotiklerden kaçınmak için tek neden değildir. İlaçlar, ishal ve mide krampları gibi hoş olmayan yan etkilere sahip olabilir. Hastalığa neden olan bakteriler, esas bakteriyel enfeksiyonun tedavi edilmesini zorlaştıracak kadar aşamalı biçimde ilaçlara direnç geliştirebilir.

Öte yandan eğer çocuğunuzda bakteri kaynaklı bir grip veya nezle komplikasyonu ortaya çıkarsa, bir anbiyotiğin faydalı olduğu kanıtlanabilir. Yani bu, eğer çocuğunuzda örneğin bir kulak enfeksiyonu, bronşit veya pnömoni ortaya çıkarsa doğru olabilir. 

Grip ve Kötü Bir Nezle

3. Griple Kötü Bir Nezle Arasında Gerçekte Hiçbir Fark Yoktur.

Griple kötü bir nezle arasındaki farkı ilk anda anlamak zor olabilir. Ama nezleler neredeyse her zaman herhangi bir gerçek soruna neden olmaksızın geçerken grip, pnömoni gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Gribi erken bir safhada tanımlamak, onu uygun şekilde tedavi etmenize ve muhtemelen komplikasyonları yok etmenize yardımcı olabilir.

Eğer çocuğunuz, altta yatan bir sağlık sorununa bağlı komplikasyonlar için yüksek risk grubundaysa, grip vakasının çabuk tanınması, tedavi olasılıklarını artırabilir. Eğer çocuğunuz 1 yaşında veya daha büyükse, gribe neden olan virüsü öldüren ve iyileşmeyi hızlandıracak antiviral ilaçlar alabilir. Ama antiviral ilaçlar, sadece hastalığın ilk iki gününde alınırsa işe yarar. 48 saatlik pencere bir kez kapandığı zaman artık etkili değildir. 

Bir grip vakasını nezleden ayırmak için yardıma ihtiyacınız varsa, bilin ki;

  • Nezleler genelde yavaş yavaş gelir. İlk işaret, çoğunlukla acıyan, kaşınan bir boğazdır, sonraki hafta koyulaşabilen ve yeşile, sarıya veya griye dönebilen temiz mukuslu akan bir burun ve hapşırma takip eder. Diğer yaygın belirtiler öksürme, hafif bir baş ağrısı, sulu gözler, hafif yorgunluk ve burun tıkanıklığıdır.
  • Bunun aksine grip genelde bir kamyon gibi çarpar. Belirtiler, çabucak ortaya çıkar ve ciddileşmeye eğilimlidir. Çocuğunuz çok zayıf, yorgun ve ağrılı olabilir. Kuru bir öksürüğü, akan bir burnu, üşümesi, acıyan bir boğazı, şiş bezeleri, kötü bir baş ağrısı ve göz ağrısı olabilir. İştahı kesilebilir. Bebeklerde ve çocuklarda grip, aynı zamanda karın ağrısına, ishale ve kusmaya yol açabilir. 
  • Eğer çocuğunuz ateşi düştükten sonra daha iyi (veya biraz daha iyi) hareket ediyorsa, muhtemelen nezlesi vardır. Ateşi düşse bile hasta gibi hareket ediyorsa grip olması daha muhtemeldir.
  • Çocuğunuzun hastalığını tanımlamada sorun yaşıyorsanız veya belirtilerinden endişeliyseniz, çocuğunuzun doktorunu arayın. Bazen nezleyi gripten ayırmak için laboratuar testi gerekir.
  • Bebeğinizin, yeni yürümeye başlayan çocuğunuzun, okul öncesi veya daha büyük olan çocuğunuzun nezlesi mi yoksa daha ciddi bir şeyi mi olduğunu nasıl bilmek gerektiğine dair daha fazla bilgi edinin.

Tıbbi Yardım

4. Çocuğunuz Nezle Olduğu Zaman Onu Doktora Götürmek Gerekir. 

Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl 1 milyon kişi nezleye yakalanır. Bu nedenle sıradan nezlenin insanların doktor muayenehanesine gitmelerinin bir numaralı nedeni olması şaşırtıcı değildir. Ama neredeyse tüm bu ziyaretler gereksizdir, çünkü bir doktor, nezlenin uzunluğunu veya ciddiyetini azaltacak bir şey yapamaz.

Çocuğunuzda olan gerçekten nezleyse ve daha ciddi bir şey değilse (farkı söylemek için Yanlış Kanı 3’e bakınız), onu evde tutun. Virüsü atlatabilmek için muhtemelen sadece biraz zamana ihtiyacı vardır. Böylece, daha fazla zaman ve para harcamaktan, daha fazla mikropa maruz kalmaktan korunacaksınız.

Nezleli birkaç çocuğun yine de tıbbi yardıma ihtiyacı vardır. Benzer şekilde, gripli bazı çocuklarda, acil müdahale gerektiren komplikasyonlar meydana gelir. Eğer çocuğunuz 3 aylıktan daha küçükse, herhangi bir hastalığın ilk işaretinde doktorunu aramanız gerekir.

Grip Aşısı

5. Grip Aşısı Yaptırmak, Çocuklardan Çok Yetişkinler İçin Daha Önemlidir.

Aslında gribe karşı bağışıklık kazanmak, yetişkinler için olduğu kadar çocuklar için de önemlidir.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), yıllık yapılan grip aşılarını (6 aylık bebeklerden başlayarak) veya burundan yapılan sprey aşısını (2 yaş ve yukarısına) genç ve yaşlı hemen hemen herkes için, grip sezonuna girmeden önce bağışıklık geliştirebilecek zamanın tanınması açısından tercihen ekim veya kasım ayında tavsiye eder.

5 yaşın altındaki çocuklar, özellikle gribe karşı savunmasızdırlar, çünkü pnömoni gibi griple ilişkili ciddi yan hastalıklara karşı yüksek risk altındadırlar. Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl 5 yaşın altındaki 20.000’den fazla çocuk, grip dolayısıyla hastaneye yatırılır. CDC, aynı zamanda 5 yaşın altındaki çocukların bakıcıları ve ev ahalisi temaslarını göz önünde bulundurarak aşının önemini vurguluyor.

Beslenme Takviyeleri

6. Çinko, C Vitamini ve Ekinezya Gibi Beslenme Takviyeleri, Çocukların Nezle Belirtilerini Rahatlatabilir. 

Belki, belki de değil. Birçok insan, nezle ilk baş gösterdiğinde C vitamini almanın, boğaz ağrısı vurduğunda bir çinko hapı emmenin veya ekinezyayla bağışıklığı güçlendirmenin her seferinde işe yaradığına yemin eder.

Bu ilaçların her birini destekleyebilecek birtakım araştırmalar vardır. Sorun, bunların etkinliklerine itiraz edecek araştırmaların da olmasıdır.

Bu besin takviyelerine dayanan, reçetesiz satılan popüler ilaçlar bulacaksınız. Bağışıklığı güçlendirdiğini iddia eden, havayla alınan, reçetesiz satılan bir bitki ilacı, örneğin ekinezya, C vitamini ve çinko içerir. Ama popüler oldukları gerçeği, işe yaradıkları veya güvenli oldukları anlamına gelmez.    

Çocuğunuza beslenme takviyelerinin herhangi bir türünü herhangi bir şekilde vermeden önce doktoruyla konuşun. “Doğal” ilaçlar bile zararlı olabilir; örneğin, Çin’de bulunan “ma huang” adında, aynı zamanda efedrin olarak da bilinen bir bitki. Yetişkinlerde bu bitkisel dekonjestan, yüksek tansiyon, düzensiz kalp atışı, inme, kalp krizi ve felçle ilişkilendirilmiştir.

Çinko

Çinko üzerine yapılan çalışmalar, karışık sonuçlar ortaya koyar. Bazı çalışmalar, çinkonun sadece bir plasebo olduğunu söylerken diğerleri, çinkonun nezlenin süresini azalttığını raporlar.

Çinkonun yan etkileri de vardır. Burun spreyi şeklindeki çinko üreticisine karşı açılan davalarda, örneğin, ürünün koku duyusuna kalıcı bir zarar verdiği iddia edildi. Ve uzun vadeli kullanımlara bağlı yüksek dozlar veya dikkatsizlikten kaynaklanan aşırı doz alımı zehirleyici olabilir.

C Vitamini

C vitamini, nezleyle savaşma kabiliyetiyle uzun zamandan beri adını duyurmuştur. Ama 2007 yılında araştırmacılar uzun süredir yapılan ve 11.000’den fazla yetişkini içeren 30 uzun çalışmayı gözden geçirdiklerinde, C vitamininin en az 200 miligramlık günlük dozunun çoğu insanda nezlenin belirtilerini veya süresini azaltmak için çok az işe yaradığını buldular. 

Yan etkiler, çok fazla miktarlarının ishale ve mide bozulmasına neden olabilmesine rağmen genelde C vitaminiyle ilgili bir sorun değildir. Vitamin, suda çözünebilir, o nedenle vücutta saklanmaz ve zehirleyici seviyelere kadar birikmez.

Ekinezya

Bitkisel ekinezya da karışık sonuçlar sergiler. Bazı çalışmalar, hiçbir fayda göstermezken diğerleri bir hastalığın başında alındığında nezlenin ciddiyetinde ve süresinde bir düşüş sağladığını bildirir. 

Bir çalışmada 2 ile 11 yaş arasındaki nezleden etkilenmiş 524 çocuk, bir plaseboya karşı ekinezya verildiğinde hiçbir ilerleme göstermediler. Diğer bir çalışmaysa, nezlesi olan ve ekinezya alan çocukların ilerleyen aylarda nezle geçirmesinin daha az muhtemel olduğunu buldu. Üçüncü bir çalışma, bitkinin nezleyi önlemek veya süresini kısaltmak için çok az işe yaradığı sonucuna vardı. 

Son olarak 700’den fazla çalışmanın 2007 yılında yayımlanan bir değerlendirmesinde, ekinezyanın nezleye yakalanma riskini yüzde 58 azalttığını ve belirtiler ortaya çıktıktan hemen sonra alındığında nezleyi daha çabuk geçirdiğini belirtti. 

Kreş Ve Nezle

7. Kreşteki Çocuklar, Diğer Çocuklardan Daha Fazla Nezleye Yakalanırlar.

Akan burunlu bir kreş çocuğu klişesinin ardında gerçeklik payı vardır. Kreşin ilk yılında çocuklar gerçekten de evde olan çocuklara göre nezleye daha fazla yakalanırlar.

Ama Danimarka’da 1989 ile 2004 yılları arasında 135.000’den fazla çocukla yapılan bir araştırmaya göre, enfeksiyon riski bir çocuğun kreşe devam etmesiyle azalır. Kreşte bir yıldan sonra bir çocuk, evde olan bir çocuktan daha fazla risk altında değildir.

Mikroplara erken yaşlarda maruz kalmak da uzun vadede faydalı olabilir. 2002 yılında Ergen ve Pediyatri Tıp Arşivi’nde yayımlanan bir çalışma, okul öncesinde büyük kreşlere devam eden çocukların sonraki yıllarda (13 yaşına kadar), tahminen en yaygın nezle virüslerine bağışıklık kazandıkları için, nezleden daha az şikayetçi olduklarını bulmuştur.

Bulaşıcılığı

8. Hasta Bir Kişiyle Aynı Havayı Soluyunca Kesinlikle Nezleye Yakalanılır.

Nezle virüslerinin, özellikle hasta bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında hava yoluyla hareket ettiği doğru. Ama bu, virüsün sonraki kurbanını bulmasının yollarından sadece biri.

Virüsler, ellerinizde yola devam etmek için otostop çekebilir. Üzeri virüslü bir telefon, oyuncak veya arkadaşın eli gibi bir şeye dokunursanız elinize yapışan mikroplar, en sevdikleri giriş yolu olan, elle gözlere veya buruna dokunmayla vücudunuza kolaylıkla girebilir. Sıradan nezle virüsleri, cilt üzerinde de diğer yüzeylerde de üç saat yaşayabilir.

Üşümek veya Islanmak,

9. Üşümek veya Islanmak, Nezleye Yakalamanıza Neden Olabilir.

Sizi ancak bir nezle virüsü nezle yapabilir. Yani, sadece üşümeniz sizi hasta etmez. Ama üşümek ve ıslanmak, belirtileri tetikleyerek uyuşuk bir virüsün (çoktandır sisteminizde olan bir virüs) canlanmasına neden olabilir.

Galler’deki Cardiff Üniversitesi Yaygın Nezle Merkezi’nde 2005 yılında yapılan bir çalışmada 90 gönüllü, 20 dakikalığına buzlu suya ayaklarını batırdılar. Sonraki beş gün boyunca üşümüş olan grup, ayakları üşümemiş olan 90 gönüllüden oluşan kontrol grubundan iki kat daha fazla nezleye yakalandılar.

Araştırmacılar, üşümenin burundaki kan damarlarının, enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücrelerini sağlayan sıcak kanı durdurarak büzüşmesine neden olduğunu öne sürüyor ve birçok insanın etrafta nezle mikrobu taşıdığını ama üşümenin etkilerle savaşmayı zorlaştırabildiğini bildiriyorlar.

Bu nedenle şimdi gidin ve çocuğunuza sıkı giyinmesini ve kuru kalmasını söyleyin.

Bağışıklık Sisteminiz

10. Eğer Nezleye Yakalanırsanız, Bağışıklık Sisteminiz Zayıf Demektir.

Mükemmel sağlıklı insanlar, her zaman nezle virüslerine karşı dayanıklıdırlar. Virüsten etkilenmiş herkes aslında nezleye yakalanmaz. Bir çalışmada gönüllülerin yaklaşık yüzde 95’i, burunlarından virüs aktığı zaman nezle virüsüne yakalanmış oldular. Virüsten etkilenmiş gönüllülerin yaklaşık yüzde 75’i nezle belirtileri göstermiştir.

Bazı çalışmalar, daha zayıf bağışıklık sisteminin (örneğin kronik hastalıktan veya stresten kaynaklanan) nezle belirtilerini daha da kötüleştirebildiğini öne sürer. Ama sağlıklı bir çocuk, sıradan nezleye neden olan en az 200 farklı virüsten herhangi birini kolayca kapabilir.

Süt İçmek

11. Süt İçmek, Vücudun Daha Fazla Mukus Üretmesine Neden Olur.

İnsanlar bu noktayı hararetle tartışırlar, ama araştırmacılar çocuğunuz nezle olduğu zaman ondan süt saklamanın gereği olmadığını söylerler. Çeşitli çalışmalar, bir nezle virüsü bulaşan yetişkinlerin süt tüketimini takip ettiler. Bu bağlamda süt ürünleri tüketimiyle mukus üretimi veya herhangi başka nezle belirtileri arasında doğrudan bir bağlantı bulamadılar.

Başka bir çalışmadaysa araştırmacılar, öksürüklü insanların daha fazla süt içtikçe daha “seyrek” öksürdüklerini buldular.

Grip Aşısı devamı

13. Gribe Grip Aşısından Yakalanabilirsiniz.

Grip aşısı, etkisiz hale getirilmiş (öldürülmüş) virüslerden yapılır. Ölü bir virüsten bir hastalık kapmak imkansızdır.

Ancak çocuğunuz aşının olası yan etkilerinden herhangi birine sahipse endişelenmeniz normaldir: aşının olduğu yerde kızarıklık, şişme, ağrı, acı, düşük çaplı ateş. Bu belirtiler, rahatsızlık verebilir, ama bunlar enfeksiyonun işaretleri değil, aşıya verilen bir tepkidir.

Öte yandan burun spreyli aşı, canlı virüsün zayıflatılmış bir versiyonunu içerir. Zayıflatılmış virüse maruz kalma, çoğu insan için bir sorun değildir, ama hamile kadınlar ve 6 aylıktan küçük olan bebekler gibi, risk altındaki kişilerde veya bağışıklık sistemi riskli olanlar için tavsiye edilemez.

Çocuklarda burun spreyli aşılardan kaynaklanan yan etkiler, burun akıntısını, hırıltılı solumayı, baş ağrısını, kusmayı, kas ağrılarını ve ateşi içine alabilir.
İLGİLİ MAKALE

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Hakkında Beş Efsane

Uzm. Dr. Ahmet Sümen

Hocam ben 49 yasında bayanın dizilerinde kemik iliği odemi var mr çekildim şunlar yaziyor suprapetellar burada ve ekleme effüzyon. artmıştır femur med... devamı