Nikotin ve tütün bağımlılığında cinsiyet farkının etkileri üzerine fareler üzerinde yapılan araştırmalar, kadınların sigarayı erkeklerden daha zor bıraktığını ortaya çıkardı.

Avrupa Nikotin ve Tütün Araştırmaları Derneği Başkanı ve Ege Üniversitesi Beyin Araştırmaları ve Uygulama Merkezi Danışmanı Prof. Dr. Şakire Pöğün başkanlığında 31 ülkeden 350 bilim insanı, nikotin ve tütün üzerine yapılan araştırmaları Antalya'da düzenlenen kongreyle paylaştı.

Dernek ve Kongre Başkanı Prof. Dr. Şakire Pöğün, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tütünle ve bağımlılıkla mücadelede kanıta dayalı yaklaşımların önemli olduğunu belirterek, Antalya'da gerçekleştirilen Avrupa Kongresi'nde deneysel ve klinik araştırmaların sonuçları ile epidemiyolojik verileri ve tütünle mücadele politikalarının belirlenmesine yönelik önerileri birbiriyle buluşturduklarını kaydetti.

Prof. Dr. Pöğün, kendi grubunun üzerinde en çok çalıştığı konunun nikotin ve tütün bağımlılığında cinsiyet farklılıkları olduğunu, bunun için daha çok fareler üzerinde çalıştıklarını, insanlar üzerinde de bazı araştırmalar yaptıklarını bildirdi.

Nikotin ve tütün bağımlılığında iki cins arasında farklılıklar bulunduğuna değinen Pöğün, ilaçlar ve sigara bırakma programlarının cinsiyet farklılıklarına göre geliştirilmesi gerektiğini vurguladı. Aynı cinsin içinde de bireysel farklılıklar olduğuna dikkati çeken Pöğün, ''Kimine 'otlakçı' diyoruz, ondan bundan bir, iki tane sigara alıyor ama bunu bırakamıyor. Kimi hiç içmiyor, diğerleri günde 3 paket sigara içiyor. İşte bu farklılıkların altyapılarını anlamaya çalışıyoruz. Bunda başarılı olabilirsek, tedavi başarımız da yükselecektir'' dedi.

Sigara tiryakilerinin farklı tüketim alışkanlıklarından yola çıkarak, farelere nikotin veya su içme tercihi sunduklarını belirten Pöğün, ''Bakıyoruz bazıları nikotinli çözeltiden daha çok, bazıları daha az içmiş. Bu hayvanları uzun süre izleyip, nikotin tercih eden ve etmeyen kobay grupları oluşturuyoruz. Bu modelin insanlardaki duruma yakın olduğunu düşünüyoruz ve çalışmalarımızı nikotin tercihi farklı olan hayvanlar üzerinde yapıyoruz'' dedi.

KADIN DAHA ZOR BIRAKIYOR

Pöğün, tüm dünyada, sigara bıraktırma kliniklerinin raporlarında kadınlarda sigara bırakma başarısının daha düşük olduğunu vurguladı. Dişi beyninin, evrim sürecinde dıştan gelen etkenlere karşı daha dirençli olacak şekilde geliştiğini ifade eden Pöğün, dışarıdan uygulanan nikotine karşı kobaybeyninde gözledikleri farklılaşmaların, dişilerde erkeklerden daha az olduğuna dikkati çekti.

Bu durumun sadece stres ile değiştiğini belirten Pögün, kadınlarda stresle nikotin bağımlılığını bir arada değerlendirmek gerektiğini bildirdi. Pöğün, stres altındaki dişinin bağımlılığa iki kat daha fazla yatkın olduğunu ifade etti.

Genelde kadınların daha az sigara içtiği söylenmekle birlikte, alınan nikotin kiloya vurulduğunda kadınların aldığı nikotinin erkeklerden farklı olmadığını anlatan Pöğün, ayrıca kadınların nikotini daha hızlı metabolize ettiklerini kaydetti. Kadınların hamilelik, emzirme gibi nedenlerle sigarayı bırakmaları gereken dönemlerinin olduğunu da anlatan Pöğün, ''Buna rağmen bağımlı olan kadınların sigarayı bırakmakta erkeklerden daha çok zorlandıklarını görüyoruz'' dedi.

NİKOTİN ERKEK BELLEĞİNİ ZAYIFLATIYOR MU?

Şakire Pöğün, nikotinin erkek beynine ilişkin kobaylar üzerinde yapılan araştırmalarda ilginç sonuçlara rastladıklarına da dikkati çekti. Nikotini tercih eden ve yüksek miktarlarda tüketen erkek farelerin beyinlerinin bazı bölgelerinde, öğrenme ve bellekle ilgili olduğu bilinen ''BDNF mRNA'' (Brain-Derived Neurotrophic Factor messenger Ribonucleic Acid) adlı bir molekülün azalmış olduğunu saptadıklarını belirten Pöğün, buna karşın dişi beyninin daha stabil kaldığını kaydetti. Pöğün, bu molekülün azalmasının, bellek kaybı veya unutkanlığa neden olabileceğini bildirdi.

Yine farelerde yaptıkları araştırmalarda, nikotinin ''ortamlara şartlayıcı etkisinin'' sadece erkeklerde olduğunu gördüklerini belirten Pöğün, ''Yani daha önce sigara içtiği bir yere veya ortamla giren erkek, direkt olarak sigara yakıyor'' dedi.