Sağlık Durumunuz Sebebiyle Kemik Erimesi Riskiniz Var Mı?

Muhtemelen osteoporoza yol açan en önemli risk faktörlerinden haberdarsınızdır; menopoz dönemini geçmiş olmak ya da ufak tefek olmak. Peki, çok yaygın birtakım hastalıkların da osteoporoza ve kemik erimesine yol açtığını biliyor muydunuz?

Bu hastalıklardan biri sizde de mevcutsa, ya hastalığın kendisinden ya da hastalıkla başa çıkmak için kullandığınız ilaçlar yüzünden osteoporoz riskiniz artar:

1.Diabetes Mellitus (bir tür şeker hastalığı) ve Osteoporoz

Bilim insanların hâlâ tam olarak anlayamadığı sebeplerden dolayı, Tip1 Diyabet hastalarının kemik yoğunluğu düşük olmaya eğilimlidir.

Araştırmalar Tip1 Diyabet hastalarında kemik oluşumunun normalden az olduğunu ve kemik dönüşüm hızlarının daha düşük olduğunu gösteriyor.

‘Görünen o ki, kan şekerinin yüksek olması tıpkı steroitlerde görüldüğü gibi, kemik oluşumunu durdurabiliyor,’ diyor uzmanlar. Tip1 Diyabet hastalığı genellikle çocuklukta, vücut henüz kemik oluşumunu tamamlamamışken ortaya çıktığından, Tip1 Diyabeti olan bir hasta kemik yoğunluğunun tepe noktasına hiç ulaşamayabilir.

Kemik yoğunlukları düşük olmasa bile, Tip1 ve Tip2 Diyabet hastalarının kemiklerinde çatlak oluşma ihtimali diğer insanlara göre daha fazladır.

2. Deri Veremi ve Eklem İltihabı

Bu hastalıkların ikisi de otoimmün sistemiyle (vücüdun kendini onarımıyla) ilgilidir, vücut kendi sağlıklı hücrelerine ve dokularına saldırıp iltihaba sebep olur.

Herhangi bir kronik inflammatuar hastalık osteoporoz riskinizi fazlasıyla arttırabilir. Hem deri veremi, hem de eklem iltihabı olan kişiler bu hastalıkların semptomlarıyla başa çıkabilmek için çok uzun süre kortikosteroid (bir çeşit hormon) kullanmak zorunda kalabilirler. Bu stereoidlerin, (mesela prednisonun) uzun süreli kullanımı da, muhtemelen kemik üreten hücrelerin çalışmasını yavaşlattıkları için, osteoporozu tetikleyen faktörlerdendir.

Deri veremiyse hususî bir sorundur çünkü genellikle (15 ile 40 yaş arasındaki) kadınlarda ve kemik üretiminin en yüksek noktaya vardığı ilk 30 sene içinde kendini gösterir. Bu senelerde kemik yapınızı yavaşlatacak her şey osteoporoz riskinizi de arttırır.

3. Hipertroid

Yüksek tiroid, tiroid bezesinin (boynun dibindeki minik kelebek şeklindeki bezenin) gereğinden fazla çalışması ve fazla tiroid salgılamasıyla oluşur.

Hipertiroid kemik tadilatı döngüsünü hızlandırır ve bu sebeple 30 yaşından sonraki tüm kemik tadilatları etkisizleşir. Kişi kemiklerini yenilemek yerine kemik yoğunluğunu kaybetmeye başlar. Tadilat döngüsü ne kadar artarsa, kişi kemik yoğunluğundan o kadar kaybeder.

Hiperatiroid (hipertroidin farklı bezeleri etkileyen başka bir şekli) de osteoporoz riskini arttırır.

4. Çölyak Hastalığı

Crohn hastalığı gibi birtakım sindirim hastalıkları da osteoporoza sebep olabilir. Bunların arasında en yaygın olanı muhtemelen çölyak hastalığıdır; buğday içeren ürünlerde mevcut gluten denen proteine vücudun gösterdiği alerjik tepki.

Tedavi edilmezse bu hastalık sindirim sistemi duvarını zedeleyebilir ve kemik sağlığı için çok önemli olan kalsiyum ve D Vitamini dâhil olmak üzere, besinlerin sindirilmesini etkileyebilir. Bu yüzden, yemeklerinizden önerilen günlük kalsiyum ve D Vitaminini alsanız bile, çölyak hastalığından muzdaripseniz bu besinler muhtemelen vücudunuza yetersiz kalacağından kemik yoğunluğunuzun düşük olması muhtemeldir.

5. Astım

Astım kendi başına osteoporoz riskinizi yükseltmez ancak astım ilaçları yükseltebilir.

Astım hastalarının çoğu hastalığı kontrol altında tutmak için astım tozları gibi kortikosteroidler kullanır. Astım krizleri sırasında kısa süreliğine prednison cinsi ilaçlar kullanmak da yaygındır. Bunlar astım veya anfizemde nefes darlığını ve hırıltıyı gidermekte çok etkindir ancak kemik kaybına ve osteoporoza sebep olabilirler.

Buna ek olarak gençlerin çoğu aktivitelere katılmakta da zorlanırlar ki bu kemik oluşumuna yardımcı olabilecek ağırlık egzersizlerini yeterli derecede yapamamaları anlamına gelir.

6. Multiple Sclerosis (MS)

Astım ve MS bambaşka hastalıklardır ancak osteoporoz riskleri benzerdir. Tıpkı astımlılar gibi MS hastaları da semptomlarıyla baş edebilmek için steroid bazlı ilaçlar kullanırlar ve steroidler kemik kaybıyla ilişkilidir. MS hastalığı çoğu insanda hareket ve dengeyi de etkilediğinden bu hastalar kemik oluşumunu destekleyen ağırlık egzersizleri yapmakta zorlanırlar.

Yürümenizi etkileyen her şey kemik kaybını hızlandırır.

Bu hastalıkların biri sizde mevcutsa, osteoporozdan korunmak için ne yapmalısınız? Öncelikle doktorunuzun sizi koruyacağı fikrini aklınızdan çıkarın.

MS, astım veya deri veremi gibi öncelikli bir durumdan bahsediliyorsa, yan etkileri düşünmezsiniz. Bu çok anlaşılabilir bir durumdur; ancak bunlara bir de osteoporozu ekleyip zaten var olan hareket kısıtlılığınıza bir yenisini eklemenize gerek yok.

Bu yüzden, eğer çölyak hastalığınızı veya eklem iltihabınızı tedavi eden doktorunuz size osteoporozdan bahsetmediyse, siz sorun. Yaşınıza ve özel durumunuza bağlı olarak osteoporoz semptomlarını gidermeye yardımcı olabilecek birkaç seçenek olabilir:

• Erken de olsa kemik yoğunluğunuzu ölçtürün. Doktorlar genelde menopoza girmemiş kadınlardan kemik yoğunluğu tahlili istemezler ama yukarıda sayılan hastalıklardan biri sizde varsa, yakın takip ve yoğun bir kemik kaybı tedavisi gerekebilir.
• Yiyeceklerinize bol bol D Vitamini ve kalsiyum ekleyin, ek tabletler alın. Uzmanlar, kemik erimesi riski olan kişilerin yiyeceklerinden ve tabletlerden en az 1000 ilâ 1500 miligram kalsiyumla 400 ilâ 600 miligram ünite D Vitamini almaları gerektiğini söylüyor. Yağı alınmış süt ürünlerini ve takviyeli yiyecekleri seçin.
• Kanınızdaki D Vitamini oranını ölçtürün. Bu Ulusal Osteoporoz Kurumu’nun özel bir tavsiyesi değil ama klinik bulgu açısından anlamlı. Çünkü D Vitamini oranları insandan insana o kadar büyük değişiklik gösteriyor ki yeterli seviyeye ulaşabilmek için ne kadar ek besin alınması gerektiğini kestirmek güç.