• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Teşhis
• Tedavi

Nedir

Otonom nöropati, kalp atış hızı, kan basıncı, terleme ve sindirim gibi istemsiz vücut işlevlerini etkileyen bir sinir bozukluğudur.
Özel bir hastalık değilidir, aksine otonom nöropati otonom sinirlerde hasar anlamına gelir. Bu hasar beyinle otonomik sinir sistemi bölümleri, örneğin kalp, kan damarları ve ter bezleri arasındaki sinyallerini kesintiye uğratır, bir veya daha çok istemsiz vücut işlevinin azalalan ya da anormal performansıyla sonuçlanır.
Otonom nörooati bir dizi hastalık ve durumun komplikasyonu olabilir. Bazı ilaçlar yan etki olarak otonom nöropatiye yol açar. Otonomik nöropatinin işaretleri, belirtileri ve tedavisi sebebe ve etkilenen sinirlere bağlı olarak çeşitlilik gösterir.

Sebepler

Otonom nöropati bir dizi hastalık ve durumdan kaynaklanabilir veya sinir sistemiyle ilişkisiz hastalıkların tedavisinde yan etki olarak ortaya çıkar. Otonom nöropatinin bazı yaygın sebepleri şunlardır:

• Sinir hasarına yol açabilen kronik, ilerleyici bir hastalık olan alkolizm.
• Organlarda anormal protein birikimi (amiloidoz), organları ve sinir sistemini etkiler.
• Bağışıklık sisteminizin vücut bölümlerinize saldırıp hasar verdiği otoimmün hastalıklar. Örneğin Sjogren sendromu, sistemik lupus eritematoz ve romatoit artrit. Otonom nöropati, bazı kanserlerin sonucu olarak meydana gelen anormal bir bağışıklık sistemi saldırısından da kaynaklanabilir (paraneoplastik sendrom).
• Otonom nöropatinin en yaygın sebebi olan şeker hastalığı, vücudunuzda yavaş yavaş sinir hasarına yol açabilir.
• Merkezi sinir sisteminin bazı bölümlerinin kaybına ve yanlış işlemesine yol açan dejeneratif bir bozukluk olan çoklu sistem atrofisi.
• Ameliyat veya travmadan kaynaklanan sinir yaralanması.
• Bazı ilaç tedavileri, örneğin kanser kemoterapisinde ve huzursuz bağırsak sendromunu ve aşırı aktif mesaneyi tedavi etmek için kullanılan antikolinerjik ilaçlar.
• Başka kronik hastalıklar, Parkinson hastalığı ve HIV/AIDS.

Belirtiler

Otonom nöropatinin işaretleri ve belirtileri, otonom sinir sisteminizin hangi kısımlarının etkilendiğine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Bunlar:

• Ayağa kalkmanın üstüne, kan basıncında bir düşüşten kaynaklanan baş dönmesi ve bayılma (ortostatik ve postural hipertansiyon)
• İdrar yolu sorunları, örneğin idrar yolu enfeksiyonlara yol açan, idrara başlamakta zorluk, aşırı idrar kaçırma ve mesanenizi tamamen boşaltamamak.
• Cinsel zorluklar, örneğin erkeklerde sertleşme bozukluğu veya boşalma sorunları, kadınlarda vajinal kuruluk, uyarılma ve orgazm zorlukları
• Anormal sindirim işlevi ve midenin yavaş boşalmasına (gastroparezi) bağlı olarak besin sindirme zorluğu, az yedikten sonra tokluk hissi, iştah kaybı, ishal, kabız, anormal şişkinlik, kusma ve mide yanması
• Terleme anormallikleri, örneğin aşırı veya azalan terleme, vücut sıcaklığını düzenleme yeteneğini etkiler
• Durgun gözbebeği tepkisi, ışıktan karanlığa uyum sağlamayı zorlaştırır ve gece araba kullanma sorunlarına yol açar
• Egzersiz intoleransı, kalp atış hızınız etkinlik düzeyinize göre uygun biçimde artarken ve azalırken değişmeden kalabilir

Doktora ne zaman gidilmeli
Otonom nöropati işaretleri ve belirtilerinden herhangi birini deneyimlemeye başladıysanız acilen tıbbi yardım isteyin. Şeker hastalığınız, tehlikeli bir bağışıklık sistemi veya başka kronik bir tıbbi sorununuz varsa sinir hasarı için düzenli olarak kontrol edilmek için düzenli olarak doktorunuzla görüşün.
Amerikan Diyabet Birliği (ADA) tip 2 diyabeti olan kişilerin, diyabet teşhisi konulduktan hemen sonra başlayarak her yıl otonom nöropati için görüntülenmesini önerir. Tip 1 diyabeti olan kişiler için ADA, diyabet teşhisi konduktan sonra ilk beş yılda yıllık görüntüleme önerir.

Risk faktörleri

Otonom nöropati riskinizi artıran faktörler şunlardır:

• Şeker hastalığı (diyabet). Şeker hastalığı, özellikle kötü kontrol edilen şeker hastalığı, otonom nöropati dahil sinir hasarı geliştirme riskinizi artırır. Hastalığa 25 yıldan beri sahip olup kan şekerlerini kontrol etmekte zorlalanan kişilerde risk en yüksektir. Ek olarak, aşırı kilolu olan, yüksek kan şekeri, yüksek kan şekeri veya yüksek kolesterole sahip diyabetli kişilerin otonomik nöropati riski daha yüksektir.
• Alkolizm. Alkolü istismar eden kişilerin sinir hasarı riski daha yüksektir.
• Başka hastalıklar. Bir dizi başka hastalık da, örneğin amiloidoz, kanser, sistemik lupus eritematoz ve başka otoimmün hastalıklar, HIV/AIDS, Parkinson hastalığı ve botulizm, otonom nöropati riskinizi artırır.

Teşhis

Otonom nöropati bir dizi hastalığın olası bir komplikasyonudur ve ihtiyacınız olan testler genelde otonom nöropati için bilinen risk faktörlerine sahip olup olamadığınıza bağlıdır.

Otonom nöropati için bilinen risk faktörlerine sahipseniz
Otonom nöropati riskinizi artıran koşullara, şeker hastalığına sahipseniz doktorunuz tanıyı işarerlerinize ve belirtilerinize dayanarak koyabilir. Benzer şekilde, kanseriniz varsa ve sinir hasarına neden olduğu bilinen bir ilaçla tedavi ediliyorsa doktorunuz nöropati işaretlerini gözetleyecek.

Otonom nöropati için risk faktörlerine sahipseniz
Belirtileriniz otonomik nöropatiyi gösteriyorsa ve altta yatan sebebin farkında değilseniz teşhisi koymak daha zordur. Doktorunuz muhtemelen tıbbi geçmişinizi gözden geçirecek, belirtilerinizin ayrıntılı bir tanımını isteyecek ve fiziksel bir muayene yapacaktır. Doktorunuzun teşhise yardımcı olmak kullanabileceği testler, otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilen birçok vücut fonksiyonunun reaksiyonunu değerlendirecektir.

• Nefes testleri. Bu testler kalp atış hızınızın ve kan basıncınızın Valsalva manevrası gibi nefes alma egzersizlerine nasıl yanıt verdiğini ölçer.
• Eğil masa testi. Bu test, kan basıncınız ve kalp atış hızınızın duruşunuz ve konumunuzdaki değişikliklere nasıl yanıt verdiğini görüntüler, yattıktan sonra kalktığınızda olanların benzerini yaratır. Bir masada düz yatarsınız, masa daha sonra vücudunuzun üst kısmını kaldıracak şekilde eğilir. Normalde, vücudunuz ayağa kalktığınızda meydana gelen kan basıncında düşüşü kan damarlarınızı daraltarak ve kalp atış hızınızı artırarak telafi eder. Otonom nöropatiniz varsa bu yanıt yavaşlayabilir veya anormal olabilir.
• Gastrointestinal testler. Gastrik boşaltma testleri sisteminizden geçen besinin yavaşlamış hareketini, midenin geciken boşalmasını ve başka anormallikleri kontrol etmek için en yaygın testlerdir. Testler çeşitli biçimler alabilir. Bir test besinin midenizden ne kadar hızlı çıktığını kontrol edebilir, başka bir testse mide kaslarınızın yemekten sonra ne kadar iyi esnediğini kontrol eder. Bu testler genelde sindirim bozukluklarında uzman bir doktor (gastroenterolog) tarafından yapılır.
• Niceliksel sudomotor akson refleks testi (QSART). Bu test, ter bezlerinizi düzenleyen sinirlerin uyarılmaya nasıl tepki verdiğini değerlendirir. Küçük bir elektrik akımı önkolunuza, ayak ve bacağınıza yerleştirilen dört kapsülden geçerken bir bilgisayar sinirlerinizin ve ter bezlerinizin nasıl tepki vereceğini analiz eder. Test sırasında sıcaklık veya karıncalanma hissedebilirsiniz.
• Termoregülatör ter testi. Bu test sırasında, terlediğinizde renk değiştiren bir pudrayla kaplanırsınız. Sonra sıcaklığı yavaş yavaş artan bir odaya girersiniz, bu sonunda sizi terletmeye başlar. Dijital fotoğraflar sonuçlarınızı belgeler. Teriniz, otonom nöropatiyi veya azalan ya da artan terlemenin başka sebeplerini doğrulayamaya yardım edebilir.
• İdrar analizi ve mesane işlevi (ürodinamik) testleri. Mesane veya idrar belirtileriniz varsa bir dizi idrar testi mesane işlevini değerlendirebilir.
• Ultrason. Mesane belirtileriniz varsa doktorunuz ultrason yapabilir, orada yüksek frekanslı ses dalgaları mesanenin ve idrar yolunun başka kısımlarının görüntüsünü yaratabilir.

Tedavi

Otonom nöropatinin tedavisi şunları içerir:

• Altta yatan hastalığı tedavi etmek. Otonom nöropatiyi tedavi etmenin ilk amacı, sinirlerinize hasar veren hastalık veya durumu kontrol etmektir. Örneğin, altta yatan sebep şeker hastalığıysa kan şekerinizi kontrol edip olabildiğince normale yakın tutmalısınız. Bazı vakalarda, altta yatan hastalığı tedavi etmek otonom nöropatinin ilerlemesini durdurur, hasar gören sinirler kendi kendilerini onarıp yeniden çoğalabilir.
• Özel belirtileri kontrol etmek. Altta yatan hastalığı kontrol etmenin ötesinde, başka tedaviler de otonom nöropati belirtilerini hafifletir. Tedavi, hangi organın sinir hasarından en çok etkilendiğine dayanır.

Gastrointestinal belirtiler
Doktorunuz şunları önerebilir:

• Beslenmenizi değiştirmek. Bu, yediğiniz ve içtiğiniz lif miktarını artırmayı içerir. Lif içeren takviyeler de yardımcı olabilir. beslenmenizdeki lifi yavaş yavaş artırın ki gaz ve şişkinlik oluşmasın.
• Metoklopramid. Bu reçeteli ilaç, sindirim yolunun kasılmalarını artırarak midenizin daha hızlı boşalmasına yardımcı olur. Bu ilaç sersemliğe neden olabilir ve etkililiği zamanla azalır.
• Kabızlığı hafifleten ilaçlar. Reçetesiz müshiller kabızı hafifletebilir. Ek olarak, beslenmenizdeki lif miktarını artırmak da kabızlığı geçirmeye yardımcı olabilir.
• Antidepresanlar. Trisiklik antidepresanlar, örneğin imipramin veya nortriptilin ishal ve karın ağrısını tedavi etmeye yardımcı olabilir. Kuru ağız ve idrar tutulumu bu ilaçların olası yan etkilerindendir.

İdrar yolu belirtileri
Doktorunuz şunları önerebilir:

• Mesanenizi yeniden eğitmek. Sıvıları ne zaman içip ne zaman idrar çıkılacağının bir plan uygulamak, mesanenizin kapasitesini artırmaya ve mesanenizin uygun zamanlarda tamamen boşalması için yeniden eğitebilirsiniz.
• Betanekol. Bu ilaç mesanenin tamamen boşalmasını tesis eder. Potansiyel yan etkiler arasında baş ağrısı, karın krampı, şişkinlik, bulantı ve kızarma bulunur.
• Aralıklı idrar kateterizasyonu. Bu işlem sırasında bir tüp mesanenizi boşaltmak için üretranızdan içeri geçirilir.
• Aşırı mesane etkinliğini azaltan ilaçlar. Bu ilaçlar arasında tolterodin veya oksibutinin bulunur. Olası yan etkiler ağız kuruluğu, baş ağrısı, yorgunluk, kabız ve karın ağrısıdır.

Cinsel bozukluk
Sertleşme bozukluğu olan erkekler için, doktor şunları önerebilir:

• Ereksiyon sağlayan ilaçlar. Sildenafi, vardenafil veya tadalafil gibi ilaçlar, ereksiyon olup sürdürmenize yardım edebilir. Olası yan etkiler arasında baş ağrısı, kızarma, huzursuz mide ve renk görüşünün değişmesi bulunur. Kalp hastalığı, inme veya yüksek kan basıncı geçmişi olan erkekler bu ilaçları kullanırken daha dikkat etmeli ve tıbbi gözetim altında olmalıdır. Dört saatten uzun süren bir ereksiyonunuz varsa acil yardım isteyin.
• Harici vakum pompası. Bu araç bir el pompası kullanara penise kan çekmeye yardımcı olur. Bir gerilim halkası kanın yerinde kalmasını sağlayarak ereksiyonun 30 dakikaya kadar sürmesine yardımcı olur.

Cinsel belirtileri olan kadınlar için, doktorunuz şunları önerebilir:

• Vajinal kayganlaştırıcılar. Vajinal kuruluk bir sorunsa, vajinal kayganlaştırıcılar cinsel ilişkiyi daha rahat ve keyifli hale getirir.

Kalp ritmi ve kan basıncı belirtileri
Otonom nöropati bir dizi kalp atışı ve kan basıncı sorununa yol açabilir. Doktorunuz şunları reçete edebilir:

• Fludrokortizon asetat. Ayağa kalktığınızda başınız dönüyor veya bayılacak gibi hissediyorsanız bu ilaç vücudunuzun tuz tutmasına yardımcı olur.
• Midodrin veya piridostigmin. Bu ilaç, ayağa kalktığınızda başınız dönüyor veya bayılacak gibi hissediyorsanız kanınızı yükseltebilir. Yatarken yüksek kan basıncı midodrinin olası bir yan etkisidir.
• Beta blokerler. Bu ilaç sınıfı, kalp hızınız etkinlik düzeyindeki değişikliklere normal olarak karşılık vermiyorsa onu düzenlemeye yardımcı olur.
• Yüksek tuz, yüksek sıvı beslenmesi. Kan basıncınız ayağa kalktığınızda düşüyorsa yüksek tuz, yüksek sıvı beslenmesi kan basıncınızı korumanıza yardımcı olabilir.

Terleme
Aşırı terleme yaşıyorsanız doktorunuz şunu reçete edebilir:

• Terlemeyi azaltan bir ilaç. Glikopirokat ilacı terlemeyi azaltabilir. Yan etkiler arasında ağız kuruluğu, idrar tutulumu, bulanık görüş, kalp atışında değişiklikler, tat kaybı ve sersemlik bulunur.

Terleme yetinizi kaybettiyseniz terlemeyi artıracak ilaç yoktur.

Yaşam tarzı

• Duruş değişiklikleri. Ayağa kalkınca baş dönmesini azaltmak için, yavaş yavaş, aşama aşama ayağa kalkmayı deneyin. Ayağa kalkmadan birkaç sanite önce ayaklarınızı esnetip ellerinizi kavramak kan akışını artırmaya yardımcı olabilir. ayağa kalktıktan sonra bacak kaslarınızı gererken bir bacağı diğerinin üstüne birkaç kez atmak da kan basıncını yükseltmeye yardımcı olur.
• Yatağınızın baş kısmını 30 cm uzatmak ve yataktan kalkmadan birkaç dakika önce bacaklarınızı yana sarkıtarak oturmak da yardımcı olabilir.
• Sindirim. Gastrointestinal belirtileriniz varsa küçük, sık öğünler yemeyi deneyin. İçtiğiniz sıvı miktarını artırın ve yağ yönünden düşük, genelde sindirimi iyileştiren lif yönünden yüksek besinleri seçin.
• Diyabet kontrolü. Şeker hastalığınız varsa kan şekerinizi olabildiğince normale yakın tutun. Sıkı kan şekeri kontrolü belirtilerinizi azaltmakla kalmayacak, yeni sorunların gelişmesini de önleyecek veya erteleyecek.

Alternatif tıp

Birçok alternatif tıp tedavisi otonomik nöropatisi olan kişilere yardımcı olabilir. Ama otonom nöropati ciddi bir sorun olduğu için yeni tedavileri doktorunuzla konuşun ki halihazırdaki tedavilerinizi engellemesin ve size zarar vermesin.

Alfa lipolik asit
Başlangıç aşamasındaki araştırmalar gösteriyor ki bu antioksidan, kan basıncı veya kalp atış hızı sorunlarına neden olan nöropatiyi yavaşlatmaya hatta tersine çevirmeye yardımcı olabilir.

Akupunktur
Vücudun belli noktalarına yerleştirilmiş birçok ince iğne kullanılan bu tedavinin, midenin yavaş boşalmasını tedavi ettiği keşfedildi. Bu bulguları doğrulamak için daha çok çalışma gerekir.

Destek

Kronik bir durumla yaşamak gündelik zorluklar doğurur. Bu önerilerden bazıları baş etmenizi kolaylaştırabilir:

• Öncelik belirleyin. Bir günde fatura ödemek veya mutfak alışverişi yapmak gibi hangi işleri yapmanız gerektiğini ve hangilerinin başka zamanı bekleyebileceğini belirleyin. Hareketli kalın ama fazla abartmayın.
• Arkadaşlar ve aileden yardım isteyin ve kabul edin. Bir destek sistemi ve olumlu tavır, karşılaştığınız zorluklarla baş etmeye yardımcı olabilir. ihtiyacınız olduğunda yardım isteyin veya kabul edin. Aile ve arkadaşlardan kendinizi uzaklaştırmayın.
• Bir danışman veya terapistle konuşun. Depresyon ve iktidarsızlık, otonom nöropatinin olası komplikasyonlarıdır. İkisinden birini yaşıyorsanız temel doktor bakımına ek olarak danışmanlık veya terapistle konuşmayı yararlı bulabilirsiniz. Yardımcı olabilen tedaviler vardır.
• Bir destek grubuna katılmayı düşünün. Doktorunuza bölgenizdeki destek gruplarını sorunç nöropotisi olan insanlar için özel bir grup yoksa altta yatan durumunuz, örneğin şeker hastalığı için bir destek grubu bulabilirsiniz. Bazı insanlar neler yaşadıklarını bilen başka insanlarla konuşmayı da yararlı bulur. Destek grubu, arkadaşlık sunmaya ek olarak, destek grubu üyelerinin otonom nöropatiyle yaşamayı kolaylaştırmak için ipuçları ve numaraları da olabilir.

Önleme

Sizi otonom nöropati riskine atan bazı kalıtsal hastalıklar önlenemez ama belirtilerin başlangıcını veya ilerlemesini genel olarak sağlığınıza iyi bakarak ve tıbbi durumlarınızı kontrol ederek yavaşlatabilirsiniz. Hastalık ve durumları kontrol etmek için sağlıklı yaşamaya dair doktor tavsiyelerine uyun. Şu öneriler olabilir:

• Şeker hastalığınız varsa kan şekerinizi kontrol edin.
• Alkolizm tedavisi isteyin.
• Otoimmün hastalıklar için uygun tedavi alın.
• Yüksek kan şekerini önlemek veya kontrol etmek için adım atın.
• Sağlıklı bir kilo edinin ve koruyun.
• Sigarayı bırakın.
• Düzenli olarak egzersiz yapın.