• İçindekiler
• Nedir
• Sebepler
• Belirtiler
• Testler
• Tedavi
• Önleme

Nedir

Nedir?

El parmaklarındaki tırnaklar, parmakla dokunarak hissetme fonksiyonun önemli bir parçasıdır. Parmak dolgusunu destekler ve dokunma duyusu hassasiyetini artırır. Ayak parmaklarındaki tırnaklar da aynı şekilde fonksiyon görürler.

Tırnaklardaki yaralanmalar, ufak morarmalardan tırnağın tırnak yatağından ayrılmasına kadar farklı hasarlara yol açar. Yaralanmalar, onarılması karmaşık durumlar meydana getirebilir. Doğru bir onarım sürecinden sonra bile kalıcı hasarlar ortaya çıkabilir.

Tırnaklar üç farklı tabakadan meydana gelen karmaşık yapılardır.

• Tırnak yatağı (ya da matriks), tırnağın altındadır tırnağın büyümesinden ve desteklenmesinden sorumludur.
• Tırnağın kendisi, el ya da ayak parmağının arka kısmında bulunan sert bir maddedir.
• Eponikyum (kitikül) ve tırnak etrafını çevreleyen deri parçası katmanı da tırnak yapısının bir parçasıdır.

Sebepler

Sebepler

Tırnaktaki hasarların çoğu şu üç mekanizmadan birinden kaynaklanır:

• Çekiç, kapıya sıkışma, bir parmağın bir yere çarpması, insanın sıkması ya da bir makineden dolayı meydana gelen sıkışma gibi ezilmeler
• Bıçak, maket bıçağı aletlerden dolayı meydana gelen kesilme
• El ya da ayak parmaklarının bir nesne tarafından kıstırılması gibi durumlarda meydana gelen yırtılma ya da yarılmalar

Belirtiler

Belirtiler

Tırnaklarda meydana gelen yaralanmalar 5 kategoride toplanır. Aynı tırnakta bu sıklıkla bunların kombinasyonları meydana gelir.

• Subungual hematom, tırnak altında kan toplanmasıdır. Bu, genellikle birkaç hafta içinde maviye dönen kırmızı ya da mor renkte bir yaradır. El ya da ayak parmağı tümden her kalp atışında hızla nabız gibi zonklar ve dokunulduğunda, hatta havada hareket ederken bile ağrır. Bu tırnak berelenmesi kendi kendinde bulunur. Başka tırnak yaralanmalarıyla birlikte bir kombinasyon halinde de görülebilir.
• Tırnak yırtılması; tırnak boyunca tırnak yatağına, kutikül,yani yanal tırnak katmanına veya bunların kombinasyonun oluşan yöne doğru meydana gelen kesilmeyi ifade eder. Deri üzerinde daima görülür durumda kan vardır. Tırnak, yaralanmanın türüne bağlı olarak oldukça ezilmiş görünür.
• Parmak ucu amputasyonu, tırnağın bir kısmı ya da tamamı dahil parmak ucunun parmağın geri kalanından kesilerek ayrılması manasına gelir. Kemik, görünür durumda olabilir de olmayabilir de.
• Tırnak kopması, tırnağın bir kısmının tırnak yatağından dikey olarak kalkması ya da tırnak dibinde deriden ayrılması durumunda meydana gelir. Genellikle görünür halde kan vardır. Bu da genellikle yırtılmayla ilişkilidir.
• Tırnak altındaki bir kemiğin kırılması da bilhassa ezilme yaralanmaları esnasında tırnaktaki yaralanmalarla ilişkili olabilir. Bu ise uzak kırılma olarak bilinir. Şayet parmak ucunda bir eğilme görülmezse, bunun teşhisi için röntgen gerekecektir.

Ne Zaman Tıbbi Bakıma Başvurmalı?

Şayet evde bakım şartları sağlanırsa, yalnızca şu durumlarda doktor ziyaretleri gerçekleştirilir:

• Son tetanos aşınızın üzerinden 5 yıl geçmiş olması
• 2 ila 7 gün sonra enfeksiyon, kızarıklık, ya da sıvı boşalması meydana gelmesi
• Yaralanan kişide şeker hastalığı, kan dolaşımı zayıflığı, AIDS olması; kişinin kemoterapi, alıyor olması, ya da iyileşmesini geciktirecek bir kan dolaşımı zayıflığı veya yüksek enfeksiyon riski bulunması

Tırnak yaralanmalarının çoğu, doktor muayene haneleri yerine hastanelerin acil servislerinde en iyi şekilde tedavi edilebilir. Hastaneye 6 saat içinde başvurmalısınız. Oraya gitmek için özel araç kullanabilirsiniz. Şayet başka ciddi yaralanmalar söz konusu değilse, ambulans çağırmak gerekli değildir. Tırnak üzerindeki küçük yaralanmalardan daha kötü olan herhangi bir şey, değerlendirme ve tedavi için acil servise getirilmelidir. Bu durumlara örnek olarak şunlar verilebilir:

• Tırnak, tırnak yatağı veya tırnak etrafındaki deride meydana gelen bir kesik ya da kopma
• Tırnağın herhangi bir bölümünün tırnak yatağından kavlaması ya da deriden çekilmesi
• Tırnağın yarısından daha fazlasını kapsayan tırnak yarası
• Parmak uçlarında bir kemik kırığı olduğunu gösteren bir eğilme veya deformite
• İnsan veya hayvan ısırmasından dolayı meydana gelen her türlü yaralanma

Testler

Testler

Doktor elde ya da ayakta ve yaralanan tırnakta detaylı bir muayene yapacaktır. Böylece tedavinin ne ölçüde gerçekleşeceğine karar vermek üzere aşağıdaki işlemleri uygulayarak yarayı onaracaktır.

• Doktor muhtemel yaralanmalardan hangisinin gerçekleştiğini belirlemek için olayın nasıl meydana geldiğini bilmek isteyecektir. Yara kirlenmiş (bir ısırma neticesinde meydana gelmişse) kirlenmiş olabilir.
• Doktor başka sağlık sorunları, ilaç tedavileri, alerji ve en son yapılan tetanos aşısı hakkında soru soracaktır.
• Nabzınıza ve tansiyonunuza bakılacaktır.
• Muhtemelen el veya ayak röntgeni alınacaktır.
• Genellikle kan testlerine ihtiyaç olmaz.

Tedavi

Tedavi

Evde Tedavi

Evdeki bakım, yaraya ilk bakımı ve hasarın değerlendirmesiyle başlamalıdır.

• İlk önce hasar gören el ya da ayaktaki takıları çıkarın.
• Varsa temiz bir bezle basınç uygulayarak kanamayı durdurun. Kanama durduğunda pıhtıları temizleyin ve yarayı inceleyin.
• Tırnaktaki yaralanma tırnağın yarısından daha azını kaplıyorsa, parmakta bir deformite ya da eğilme yoksa ve tırnakta herhangi bir kesilme veya yırtılma yoksa evde bakım uygulamak doğru olacaktır. Tırnak çevresinde birtakım kızarıklıklar varsa, bunlarla çok alakadar olmayın.
  • Yaralanan eli ya da ayağı kalp seviyesinden yüksekte tutun. Bu, zonklamanın önlenmesine yardımcı olacaktır.
  • Şayet alerjiniz yoksa ağrıyı dindirmek için asetaminofen ya da ibuprofen alın.
  • Kesiği ya da kızarıklığı sabunlu suyla yıkayın ve antibiyotik mehlem sürüp bandajlayın.
  • Tırnakta herhangi bir kopma, yırtılma veya büyük bir tırnak yarası varsa, parmak eğilmişse hastane acil servisine gidin.
    • Tırnağı çekmeye ya da tırnak yatağından çıkarmaya çalışmayın. Kopmuş tırnak parçasını nemli ve temiz bir kağıt havluya sarın, sıkı bir plastik torbaya koyun ve bir buz torbasına yerleştirip yanınızda hastanenin acil servisine getirin.
    • El veya ayağı temiz bir havluyla sarın.
    • Tetanos aşınızın güncel olup olmadığını kontrol edin.

Tıbbi Tedavi

Yaralanma türüne bağlı olarak özel onarım teknikleri bulunmasına rağmen, temel yara bakımı bütün tırnak hasarları için aynıdır. Önce yara temizlenir, böylece doktor yaraya daha yakından bakma ve muayene imkanı bulur. En son tetanos aşısı üzerinden 5 yıldan fazla vakit geçmişse tetanos iğnesi yapılır.

Herhangi bir onarım işlemi yapılmasına ihtiyaç varsa, işlem başlamadan önce parmak uyuşturulur. Bu ise genellikle parmağın dibine bir ilaç enjekte edilmesiyle gerçekleştirilir. Bu, doktorun tırnak üzerindeki çalışmasını hissetmemeniz için parmağın tamamen uyuşmasını sağlar.

Onarım işlemi esnasında bazen parmak parmaktaki kan akışının yavaşlatılması için turnike kullanılır. Bu, uygulama esnasında kanamanın engellenmesine yardımcı olur böylece doktor yarayı daha net görebilir.

Kemik kırılmamışsa ve kanama ya da kesilme yoksa veya yaralanma bir ısırma neticesinde gerçekleşmemişse antibiyotik verilmez.

• Tırnaktaki ufak berelenmeler: Doktor, ufak bir delik açarak kanın tahliye edilmesine karar verebilir. Bu ise kanın delikten dışarı boşalmasını sağlar ve basıncı ve zonklamanın ortadan kalkmasına yardımcı olur. Bu işlem ısıtılmış bir raptiyeyle, ısıtılmış bir iğneyle ya da pille çalışan bir cihazla yapılabilir. Doktor bir yırtılma olup olmadığına bakmak için tırnağı tırnak yatağından alarak daha net bir muayene yapmayı tercih edebilir. Bu da berenin daha büyük olması ve kemik kırılmasının meydana gelmesi durumunda daha muhtemeldir.
• Tırnak yırtılması (kesik): Kesiğin onarımından önce tırnağın en az bir bölümünün bir kısmı alınmalıdır. Tırnak yatağı ve etrafındaki genellikle birkaç farklı sütürle kullanılarak dikiş atılmak zorunda kalınır. Tırnak yatağı onarıldıktan sonra, tırnak yeniden yerine yerleştirilir ve dikilir veya bir tıbbi yapıştırıcı ile parmağa yapıştırılır ya da tırnağın yerine bir gazlı bez yerleştirilir. Bu gazlı bez iki üç hafta orda kalmalıdır.  
• Parmak ucu kopması: Doktor muhtemelen parmak ucunu tekrar oraya yapıştıracaktır. Eğer parça büyük ve yeterince temizse, birkaç tıp merkezi çalışmak durumunda kalabilir. Oldukça iyi eğitimli el cerrahı ve iyi mikrovasküler tekniklerle bile başarısızlık oranı yüksektir.
• Tırnak kopması: Tırnak yatağında herhangi bir hasar yoksa bazen tırnak deri altına tekrar yerleştirilir. Ne var ki tırnak yatağı genellikle yaralanmış olur ve onarılmak zorunda kalacaktır.
• Kemik kırılması: Kemik halen yerindeyse, doktor diğer yaraları onarmak zorunda kalacaktır. Kemiğin yerinde muhafaza edilebilmesi için el ya da ayak parmağına bir atel yerleştirilecektir. Kemik yerinde değilse, el ya da kemik uzmanı kemiğin yerinde muhafaza edilebilmesi için parmak ucuna bir atelle tel yerleştirmek zorunda kalabilir. Bir kesilme söz konusuysa antibiyotik verilebilir.

Önleme

Sonraki Adımlar

Takip

• Tırnağa dikilmiş veya yapıştırılmış olan herhangi bir deri 7 ila 14 günde alınmak zorundadır. Tırnak yatağı içinde dikilmiş olan bir deri kendi kendine ayrılacaktır, dolayısıyla yerinde bırakılmalıdır.
• Doktor yarayı 3 ila 5 günde tekrar kontrol etmek isteyebilir.
• Antibiyotikleri size söylendiği şekilde alın.
• Yarayı temiz ve kuru tutun. Doktorunuz tarafından her türlü yara bakım talimatına uyun.
• Ağrı kontrolüne yardımcı olmak amacıyla elinizi veya ayağınızı kalp seviyesinden yukarda tutun.
• Şayet doktorunuz ağrı ilaçları yazmışsa, bu ilaçları talimatlara uygun olarak alın. Aksi takdirde alerjiniz yoksa ibuprofen ya da asetaminofen kullanmanız gerekecektir.

Önleme

Tırnak yaralanmalarının çoğu kaza eseri olsa da, Bununla önlenmesi için bazı tedbirler alınabilir.

• Tırnaklarınızı nesnelere takılmasını önleyecek kadar kısa kesin.
• Maket bıçağı ya da diğer kesin nesnelere karşı dikkatli olun.
• Makinelere karşı ve çekiç kullanırken dikkatli olun.
• Kapıların kazayla kapanarak çocukların parmaklarına zarar vermesini önlemek için kapı koruyucusu kullanın.

Genel

Doğru bir yara bakımıyla bile tırnakta kalıcı hasarın görülmesi söz konusudur. Tırnak tekrar büyüyecektir fakat içinde oyuk ve ezilme olabilir.

• Elin etli kısmının bir bölümü kaybedilmişse, çengelli tırnak büyüyebilir. Bu ise tırnak parmağın ucuna doğru bir çengel içinde uzadığında meydana gelir.
• Tırnak alınmış ya da büyük bir tırnak yarası meydana gelmişse tırnak muhtemelen yeni bir tırnak uzadığında düşecektir. El parmağındaki yeni tırnağın çıkması 4-6 ay, ayak parmağındaki tırnağın çıkmasıysa 12 ay sürer.
• Enfeksiyon meydana gelebilir. Bu ise ısırma ya da kirlenme durumunda söz konusudur. Enfeksiyon diyabet, AIDS, kan dolaşımı bozukluğu ya da enfeksiyonla mücadeleyi zorlaştıran diğer durumlar için de bir risktir.