DEHB: Sadece Bir Çocuk Hastalığı Değil

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu denince birçok insanın aklına hemen çocuklar gelir. Oysa DEHB''si olan insanların yüzde 30 ila 70''i arasında bir kısmı büyüdüklerinde de hastalık belirtileri yaşamaya devam ederler. DEHB''si olan insanların beyinlerinin dikkati yöneten bölgelerinde bulunan sinir-ileticilerde bir dengesizlik bulunur. Yetişkinlerde odaklanamama sorunu onların kariyerlerini, ilişkilerini rayından çıkarabilir. Birçok insan dikkat bozukluğu gibi bir rahatsızlıktan muzdarip olduğunu fark edemez ve sonuçta hayatlarında ellerinden kaçırdıkları fırsatların ve ulaşamadıkları hedeflerin bir hastalığın sonucu olduğundan bihaberdirler.

Yetişkinlerde DEHB Belirtileri

Yetişkinlerde DEHB, çocuklarınkine göre biraz daha farklı bir kalıp takip eder. Yetişkinler işe veya önemli olaylara hemen her zaman geç kalırlar. Dağınık, huzursuz olabilirler ve gevşemekte zorlanabilirler. DEHB''si olan bazı insanlar okuma sırasında konsantre olamayabilirler. Ruh hali değişimleri, özgüven eksikliği ve kızgınlığı iyi idare edememe de yaygın sorunlardır.

DEHB''si Olan Yetişkinlerin İş Hayatı

DEHB''si olan insanlar için bir işte sebat etmek zor olabilir. Genellikle görevleri adımlara bölmekte, talimatları yerine getirmekte, düzenli olmakta ve teslim tarihlerine uymakta güçlük çekerler. Ayrıca bu yetişkinler dikkatsizlik yüzünden yapılan hatalara ve sakarlığa yatkındır. Amerika’da yapılan bir alan araştırmasına göre DEHB''si olan yetişkinlerin yarısı tam zamanlı bir işi uzun süre yapamamaktadır; bu oran, bozukluğu olmayan insanlarda yüzde 72''dir. Çalıştıklarındaysa kendi yaşlarındaki insanlara göre daha az para kazanmaktadırlar.

DEHB''li Yetişkinler Ve Evlilik

DEHB iş potansiyelini kötürüm etmenin dışında evlilikleri ve ilişkileri de sabote edebilir. Bu hastalık toplumsal sorumlulukları, doğum günlerini, yıl dönümlerini hatırlamayı, ev işlerini bitirmeyi ve faturaları vaktinde ödemeyi zorlaştırır. DEHB''li yetişkinler kolayca öfkelenebilir ve huzursuz davranışlarda bulunabilirler. Bu durum söz konusu kişilerde daha yüksek bir ayrılık ve boşanma oranı anlamına gelmektedir.

Yetişkinlerde DEHB Komplikasyonları

Yetişkin DEHB belirtileriyle yaşamak, kendi başına kafa karıştırıcı bir şeydir. Ayrıca DEHB''si olan birçok yetişkinin aynı zamanda depresyon, anksiyete veya obsesif kompülsif bozukluk gibi başka problemleri vardır. Ayrıca bu insanların sigara içme veya uyuşturucu istismarında bulunma ihtimalleri daha yüksektir. DEHB''si olan insanlar uygun bir tedavi arayarak bu sorunların sayısını azaltabilirler.

Yetişkin DEHB: Kimler Risk Altında?

DEHB yetişkinlerde sonradan gelişmez. DEHB''si olan bütün insanlar belirtileri çocukken göstermeye başlarlar. Birçok yetişkin hasta, vaktinde DEHB teşhisi konmamış olsa da, okulda ne kadar zorlandıklarını hatırlamaktadır. Çocukluk döneminde hastalık oğlan çocuklarında daha yaygındır; fakat bu oran yetişkinlikte eşitlenir gibi görünmektedir.

Yetişkinlerde DEHB Teşhisi

Birçok yetişkin anksiyete veya depresyon gibi başka bir problem için yardıma başvurmadıkça DEHB hastası olduğunu öğrenememektedir. Kötü alışkanlıklar, iş yerindeki problemler ve aile içi çatışmaların konuşulması sırasında sorunun DEHB olduğu tespit edilmektedir. Bir doktor teşhisi doğrulamak için bozukluğun çocukluk sırasında da var olup olmadığını araştırır. Eski okul raporları ve akrabalarla yapılan görüşmeler, çocukluktaki odaklanamama veya hiperaktivite gibi problemleri ortaya çıkarabilir.

DEHB İlaçları

DEHB''li çocuklarda kullanılan ilaçlar aynı zamanda yetişkinlerde kullanılabilir. Uyarıcı ilaçlar konsantrasyonu güçlendirebilir ve DEHB''si olan yetişkinlerde dengesiz olduğuna inanılan dopamin ve norepinefrin gibi beyin kimyasallarının aktivitesini arttırabilir. Yetişkin DEHB tedavisinde kullanılan birçok uyarıcı ilaç vardır. Uyarıcı ilaçların kullanılmadığı seçenekler de mevcuttur.

DEHB''de Psikolojik Danışmanlık

DEHB''si olan birçok yetişkin ilaçları kullanır kullanmaz iyileşmeye başlar, ancak kötü alışkanlıklar ve düşük özgüvenle savaşları bir süre daha devam edebilir. DEHB''de psikolojik danışmanlık organize olmak, faydalı rutinler oluşturmak, ilişkileri tamir etmek ve sosyal becerileri ilerletmek üzerine odaklanır. Bu konuda yapılan araştırmalar sınırlıdır, ancak bu tür terapinin olumlu sonuçları görülmektedir. Bir araştırma psikolojik danışmanlıkla birlikte ilaç kullanmanın DEHB belirtilerini azalttığını ve günlük görevlerin idaresinde başarıyı arttırdığını göstermektedir.

DEHB''li Birinde Meslek Koçluğu

DEHB''si olan insanlar akıl hocası (mentor) veya meslek koçunun yardımıyla iş yerindeki performanslarını katlayabilirler. Akıl hocası not tutmak, günlük planlayıcı kullanmak, yapacaklar listesi hazırlamak gibi düzenlilik becerilerinin kazanılmasına yardımcı olur. Hastalar dikkati dağıtacak çok az şeyin olduğu sessiz çalışma ortamlarında daha başarılı olabilirler. Unutulmaması gerekir ki DEHB hafife alınmaması gereken bir hastalıktır. Bu yüzden işyeri sahiplerinin bu hastalığı olan insanlar için uygun ortamlar oluşturması gerekir.

DEHB Diyetleri

Bazı uzmanlar kaliteli beyin besini sağlayan yiyeceklerin DEHB belirtilerini azalttığına inanmaktadır. Yumurta, et, fasulyeler ve kuru yemişler gibi yüksek proteinli yiyecekler, konsantrasonu artırabilir. Basit karbonhidratların yerine tam tahıl makarnaları veya kepekli pirinç gibi karmaşık karbonhidratları kullanmak ruh halleri değişimlerinin oluşmasını azaltarak enerji düzeylerine istikrar kazandırabilir.

DEHB''li Yetişkinlerin Geleceği

DEHB''si olan yetişkinler yaşlanmakla bu hastalıktan kurtulamazlar, ancak hastalığı başarılı bir şekilde idare etmeyi öğrenebilirler. Uzun dönemli tedavi evde ve işyerinde yaşanan sorunları azaltarak hastaları ailelerine ve mesleki hedeflerine yaklaştırabilir.
İLGİLİ MAKALE

Yetişkinlerde DEHB Olabilir mi?

Prof. Dr. Fahri ERDOĞAN

Boy uzatmak için yetişkin takviyesi var mıdır? Varsa nedir almak istiyorum boyumun kısalığı psikolojimi bozuyor artık hocam 20 yaşındayım 🥲 ... devamı