• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Alternatif İlaçlar

Nedir

Yüz Felci

Yüzünüzün bir tarafında yüz kaslarını kontrol eden bir sinir iltihaplanır veya şişerse yüz felci meydana gelir. Yüz felcinin sonucu olarak yüzünüz hareketsizleşir. Yüzünüzün yarısı düşer, gülümsemeniz yarım olur veya gözlerinizi kapatmak zorlaşır.

Yüz felci herkesi etkileyebilir fakat 15 yaşın altında veya 60 yaşın üstünde olanları nadiren etkiler.

Birçok insanda yüz felci belirtileri, birkaç hafta içinde iyileşmeye başlar; tam anlamıyla iyileşme üç ay ila altı ay arasında sürer. Yaklaşık yüzde 10 oranda yüz felci tekrar eder, bazen bu nüksetme yüzün diğer tarafında olur. Çok az sayıda insan yüz felci belirtilerini ömür boyu taşır.

Belirtileri

Belirtiler

Aniden ortaya çıkabilen yüz felci belirtileri şunlardır: 

• Yüzün bir tarafında hafif güçsüzlükten tam felce kadar ilerleyen hızlı gelişme, birkaç saat ila birkaç gün içinde meydana gelerek, gülümsemeyi veya yüzün etkilenmiş olan kısmında gözleri kapatmayı zorlaştırır.
• Yüzün düşmesi, yüz ifadesi zorluğu
• Etkilenen bölgede çenenin etrafında veya kulağın arkasında ağrı
• Etkilenmiş olan tarafta sese aşırı hassasiyet
• Baş ağrısı
• Tat alma duyusunun azalması
• Ürettiğiniz tükürük ve gözyaşı miktarında değişme

Nadir vakalarda yüz felci yüzün her iki tarafındaki sinirleri etkiler.

Doktora ne zaman gidilmeli?

Yüz felci geçirirseniz hemen doktoru arayın. Çünkü genel bir felç olabilir. Asıl yüz felcinin nedeni genel felç değildir.

Yüz kaslarında güçsüzlük veya yüz düşmesi yaşarsanız, hastalığın şiddetini ve altta yatan sebebini bulmak için doktora görünün.

Sebepleri

Sebepler

Yüz felcinin en yaygın sebebi uçuklara ve cinsel bölge uçuklarına da neden olan herpes simpleks virüsüdür. Yüz felciyle ilişkili olabilen diğer virüsler şunlardır: 

• Suçiçeğine ve zona hastalığına neden olan virüs (herpes zoster)
• Mononükleoza (Epstein-Barr) neden olan hastalık
• Aynı aileden başka bir virüs (sitomegalovirüs)

Yüz felcinde kemikten yapılmış dar bir koridordan yüzünüze geçen ve yüz kaslarını kontrol eden sinirler, genellikle virüse bağlı bir enfeksiyon nedeniyle iltihaplanır ve şişer. Sinir yüz kasları dışında gözyaşlarını, tükürüğü, tat duyusunu ve kulağınızın ortasındaki küçük kemiği etkiler.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Yüz felci şu insanlarda daha sık görülür: 

• Hamileliğin son üç ayında olanlar veya doğumdan sonraki ilk haftasında olanlar
• Şeker hastası olanlar
• Grip, nezle gibi üst solunum yolları enfeksiyonu olanlar

Ayrıca yüz felci nükseden bazı insanların ailelerinde, nadir olmakla birlikte, nükseden yüz felci atakları görülmüştür. Bu vakalarda yüz felcine genetik yatkınlık olabilir.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Her ne kadar orta şiddetteki yüz felci bir ay içinde ortadan kaybolsa da yüz de tam felcin olduğu vakalarda iyileşme zamanı değişir. Yüz felcinde şu komplikasyonlar görülebilir:

• Yüz sinirlerinizde onarılmaz hasar
• Sinir uçlarında yanlış yöne büyümeler kaslarınızı oynatmaya çalışırken başka kasların hareket etmesine neden olur- mesela gülümsediğinizde yüzünüzün etkilenmiş tarafındaki göz kapanabilir.
• Kapanmayan gözün aşırı kuruma, korneanın çizilmesi gibi nedenlerle kısmi veya tam kör olması.

Muayenesi

Muayene

Muhtemelen ilk yapacağınız şey aile doktorunuza veya normal bir pratisyen doktora gitmek olacaktır. Ne var ki bazı vakalarda randevu almak için aradığınızda bir nörologa yönlendirilebilirsiniz.

Randevunuz için hazırlanmak iyidir. İşte hazırlanmanıza yardım edecek bazı bilgiler:

Ne yapabilirsiniz?

• Yaşadığınız tüm belirtileri yazın, randevu konunuzla alakalı görünmeyen belirtileri de dahil edin.
• Önemli kişisel bilgileri not edin, hayatınızdaki önemli stresli olayları veya son zamanlardaki büyük değişimleri de katın.
• Vitaminler ve takviye ilaçlar dahil, kullandığınız bütün ilaçların bir listesini çıkarın.
• Mümkünse yanınıza bir arkadaşınızı veya yakınınızı alın. Ayrıca, bazen size doktorla görüşme sırasında verilen tüm bilgileri özümsemek zor olabilir. Size eşlik eden biri, kaçırdığınız veya unuttuğunuz şeyleri hatırlayabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları not edin.

Sorularınızı önceden hazırlamak, doktorla geçireceğiniz vakti en iyi şekilde değerlendirmenize yardımcı olur. Sorularınızı önem sırasına göre sıralayın. Yüz felci için doktorunuza sorabileceğiniz belli başlı sorular şunlardır:

• Belirtilerimin olası sebepleri neler olabilir?
• Belirtilerime neden olabilecek diğer olası sebepler nelerdir?
• Ne tür testlere ihtiyacım var?
• Hastalığım geçici mi yoksa kronik mi?
• En iyi eylem planı nedir?
• Önerdiğiniz birincil yaklaşımın herhangi bir alternatifi var mı?
• Diğer sağlık sorunlarım da var. Bu hastalıkları bir arada en iyi şekilde nasıl idare edebilirim?
• Yanımda götürebileceğim herhangi bir broşür veya matbu malzeme var mı? Hangi web sitesini tavsiye ediyorsunuz?

Tıbbi değerlendirme sırasında aklınıza gelen soruları sormaya çekinmeyin.

Doktorunuzdan ne beklemeli?

Doktorunuzdan gelebilecek şu tür soruları cevaplamaya hazırlıklı olun: 

• Belirtiler ilk defa ne zaman ortaya çıktı?
• Belirtileriniz sürekli mi yoksa arada bir mi ortaya çıkıyor?
• Belirtileriniz ne kadar şiddetli?
• Belirtileriniz iyileştirir görünen bir şey var mı?
• Belirtileriniz kötüleştirir görünen bir şey var mı?

Bu sırada yapabilecekleriniz

Yüz ağrınız varsa: 

• Reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlardan alın. Aspirin, ibuprofen veya asetaminofen ağrınızı dindirmeye yardım edebilir.
• Ilık nemli bez uygulayın. Ağrınızı azaltmak için ılık suya batırılmış nemli bir bezi günde bir kaç defa yüzünüze koyun.

Gözleriniz tam kapanmıyorsa şu ipuçlarını deneyin: 

• Gün içinde gözlerinizi tekrar tekrar kapamak için parmaklarınızı kullanın.
• Her saat gözlerinize nemlendirici damla damlatın.
• Gözünüzü korumak için gün içinde gözlük takın.
• Geceleri gözünüzü kapatın.

Testleri

Testler

Yüz felcini teşhis edecek kesin bir laboratuar testi yoktur. Doktorunuz yüzünüze bakarak ve sizden gözlerinizi kapatarak, kaşlarınızı kaldırarak, dişlerinizi göstererek, kaşlarınızı çatarak yüzünüzü hareket ettirmenizi isteyerek yüz felcinin ilk teşhisini koyabilir.

Felç, enfeksiyonlar, Lyme hastalığı ve tümörler gibi diğer hastalıklar da yüz felcine benzer bir şekilde yüz kaslarında zayıflığa yol açabilir. Teşhisiniz hala kesinleşmemişse doktorunuz şu ilave testleri yapmak isteyebilir.

• Elektromiyografi (EMG). Test, sinir hasarını ve hasarın şiddetini kesin olarak tespit eder. EMG kasın bir uyaran karşısındaki elektrik aktivitesini, elektrik itkilerinin sinir boyunca ilerleyiş biçimini ve hızını ölçer.
• Tarama testleri. Yüz sinirinde enfeksiyon, tümör veya kafatası kırığı gibi başka bir basınç kaynağı olup olmadığını görmek için bir röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (CT) gibi görüntüleme teknikleri kullanılabilir.

Tedavisi

Tedavi

Yüz felci geçiren birçok insan - tedaviyle veya tedavi görmeden - tümüyle iyileşir. Fakat doktorunuz iyileşmenizi hızlandırmak için fiziksel terapi veya ilaç kullanmayı tavsiye edebilir. Yüz felcinde ameliyat çok nadir kullanılan bir seçenektir.

İlaçlar
Araştırma sonuçları, yüz felcini tedavi etmekte yaygın olarak kullanılan iki tür ilaç olan kortikosteroitler ve anti viral ilaçlar için net değildir.

• Kordikosteroitler, örneğin prednizon gibi ilaçlar güçlü iltihap kurutuculardır. Yüz sinirinin şişini indirebilirlerse sinir onu çevreleyen kemikli koridora daha iyi uyar.
• Antiviral ilaçlar, asikoliv veya valasiklovir içeren ilaçlar enfeksiyonun, bir virüse bağlı olduğu kesinse ilerlemesini durdurabilir.

Bazı klinik araştırmalar kortikosteroitler, antiviral ilaçlar veya bu ilaçların birlikte erkenden kullanılmasının faydalarına işaret etmektedir. Bu sonuca varmayan araştırmalar da vardır. Kortikosteroitlerin etkisine dair kanıtlar, antiviral ilaçlara göre daha güçlüdür ve bu ilaçlar belirtilerin görünmesinden sonraki üç gün içinde verildiklerinde daha etkilidirler. 

Fiziksel terapi
Felç olan kaslar çekip kısalarak kalıcı kasılmaya neden olabilir. Bir fizik terapisti böyle bir şeyin olmasını engellemek için yüz kaslarınıza nasıl masaj yapacağınızı ve onları nasıl çalıştıracağınızı öğretebilir.

Ameliyat
Yüz sinirindeki baskıyı azaltmanın bir yolu sinirin geçtiği kemik yolunu ameliyatla açmaktır. Basıncı azaltmaya yönelik bu ameliyat pek yapılmaz ve nadiren tavsiye edilir. Bazı vakalarda yüzün daha iyi çalışması ve daha iyi görünmesi için plastik cerrahi gerekebilir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı

Evde tedavi amaçlı olarak şunlar yapılabilir:

• Kapanamayan gözü korumak. Gün içinde gözü nemlendirici göz damlaları ve geceleri göz yağı kullanmak, gözlerinizin nemli kalmasını sağlar. Gün içinde gözlük takmak ve geceleri de gözünüzü kapatmak, gözünüze bir şey girmesini ve gözünüzün çizilmesini önler.
• Reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlardan alın. Aspirin, ibuprofen veya asetaminofen ağrınızı dindirmeye yardım edebilir.
• Ilık nemli bez uygulayın. Ağrınızı azaltmak için ılık suya batırılmış nemli bir bezi günde bir kaç defa yüzünüze koyun.
• Fiziksel terapi egzersizlerinizi yapmak. Fizik terapistin önerileri doğrultusunda yüzünüze masaj yapmak ve egzersiz yapmak, yüz kaslarınızın gevşemesine yardımcı olur.

Alternatif İlaçlar

Alternatif İlaçlar

Her ne kadar yüz felci olan insanlarda alternatif tıbbın işe yaradığına dair bilimsel kanıtlar çok az sayıda olsa da, bu hastalığı olan insanlar şu tür tekniklerin faydasını görebilir:

• Gevşeme teknikleri, meditasyon ve yoga gibi teknikler kas gerilimini ve kronik ağrıyı azaltabilir.
• Ağrıyı azaltmak için cildinize ince iğneler sokmak sinirleri ve kasları uyararak biraz rahatlama sağlayabilir.
• Biyogeribesleme eğitimi, vücudunuzu kontrol etmek için düşüncelerinizi kullanmayı öğreten bu teknik yüz kaslarınız üzerinde daha iyi bir hakimiyete sahip olmanıza yardımcı olabilir.
• Vitamin terapisi; özellikle B 12, B 6 ve çinko, sinirlerin gelişmesine yardım eder.